Microsoft Word Mexanizm III. Doc



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/58
tarix08.04.2018
ölçüsü5,01 Kb.
#36630
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   58

 
 
26
genişlənən istismar tempidir. Dəniz yataqlarında hasilat 35 
dövlətin akvatoriyasında aparılır.  Əsrin sonunda 700-dən çox 
dəniz yatağında dünya neft hasilatının 
1
/
3
-i təmin edilmişdir. 
Bununla belə, enerji daşıyıcılarına dünyəvi tələbat 8,5 milyard 
ton neftə ekvivalentə yaxınlaşır ki, bunun da 90%-i mədən qaz-
ıntı ehtiyatlarının, o cümlədən 
2
/
3
 hissəsi neft və qazın payına 
düşür. Planetin indiki potensial imkanları  əsas verir ki, yaxın 
50 il ərzində neftlə bağlı kataklizmlər baş verməyəcək, neft 
erası bitməyəcəkdir. Bizim diqqətimiz isə bu perspektivdə re-
spublikanın neft-qaz sərvətlərinin indiki real vəziyyətinin ciddi 
təhlilinə yönəlməlidir. 
ARDNŞ-də 1999-cu ildə ümumilikdə 13 milyon 807 min 
ton neft hasil edilmişdir. Bunun 4 milyon 814 min tonu kotrakt 
sahəsi olan «Azəri-Çıraq-Günəşli» yatağından çıxarılmışdır. 
8942186 ton nefti (bunun 155716 ton kondensatdır) köhnə 
dəniz və quru yataqları DNQÇİB və QNQÇİB-ləri vermişlər. 
QNQÇİB-də neftin hasilatı planı yerinə yetirilməməsi ümumi 
neftin təhvili planını ödənilməsində  əks olunmuşdur. Bununla 
belə, 1988-ci ildə neft rezervuarlarında qalmış 7000 ton nefti 
satışa yönəldərək neftin təhvili planına  əməl edilmişdir. Qaz 
planı da yerinə yetirilməmiş qalmışdır. Quruda fəaliyyət 
göstərən müştərək müəssisələrdə neftin hasilat planı  təmin 
edilməsə də, qaz planı üzrə tapşırıq 114,2% yerinə yetirilmidir. 
2000-ci il üzrə neft-qaz planı üzrə tapşırıqlar o qədər də 
dəyişikliklərə  məruz qalmayaraq 1999-cu ildəki səviyyəyə 
müvafiq olmuşdur. Ümumi Azərbaycan üzrə 2000-ci ildə 13-
14 milyon neft hasilatı gözlənilir ki, bunun da 5 milyon 100 
min tonu Azəri-Çıraq-Günəşli yataqları verəcəkdir. Bununla 
belə qeyd etməliyik ki, köhnə istismar sahələrində yaxın 
perspektivdə istehsal artımının gerçəkləşməsi ehtimalı xeyli 
məhduddur. 
ARDNŞ-də 1999-cu ildə neft-qaz plan tapşırıqlarının 
yerinə yetirilməsini əks etdirən cədvəl aşağıda verilmişdir. 
Cədvəl 1 


 
 
27
ARDNŞ üzrə 1999-cu ildə neft və qaz plan 
tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi 
 
1999-cu il 
1998-ci il fakt və 
1999-cu ilə nisbət 
Struktur təşkilatlar 
Ölçü 
plan 
fakt 
faiz 
1998-ci
fond 
 
Neft hasilatı (cəmi) 
min ton 
9000,0 
8992,2 
99,9 
9052,2 
99,3 
DNQÇİB 
min ton 
7445,0 7466,5  100,3  7474,3  99,9 
QNQÇİB 
min ton 
1543,3 1525,7 98,9 1577,9 96,7 
Müştərək müəssisələr 
min ton 
492,6 490,0 99,5 506,7 96,7 
Muradxanlı So 
min ton 
11,1 0,0 0,0 0,0 0,0 
 
Qaz hasilatı (cəmi) 
mln. m.
3
 
6145,0 
5999,2 
97,6 
5589,5 
107,3 
ARDNŞ 
mln. m.
3
 
5275,0 5356,1  101,5  5238,7  102,2 
DNQÇİB 
mln. m.
3
 
5045,0 5113,1  101,3  4987,4  102,5 
QNQÇİB 
mln. m.
3
 
230,0 243,0 105,7 251,3  96,7 
Müştərək müəssisələr 
mln. m.
3
 
50,3 55,1 109,5 54,1 101,8 
Azəri-Çıraq-Günəşli 
mln. m.
3
 
870  643,1 73,9 350,8 183,3 
 
Neftin təhvili (cəmi) 
min.ton 
8809,0 
8809,1 
100,0 
8858,8 
99,4 
DNQÇİB 
min ton 
7338,0 7361,0  100,3  7364,1  100,0 
QNRÇİB 
min ton 
1460,2 1448,1 99,2 1494,7 96,9 
Müştərək müəssisələr 
min ton 
476,7 477,7 100,2 487,2  98,1 
Muradxanlı So 
min ton 
10,8 0,0 0,0 0,0 0,0 
 
Qazın təhvili (cəmi) 
mln. m.
3
 
5140,0 
4843,3 
94,2 
4539,3 
106,7 
ARDNŞ 
milyon. m.
3
 
4320,0 4426,0  1025  4376,6  101,1 
DNQÇİB 
milyon. m.
3
 
4150,0 4242,5  102,2  4196,2  101,1 
QNQÇİB 
milyon. m.
3
 
170,0 183,5 107,9 180,4 101,7 
Müştərək müəssisələr 
milyon. m.
3
 
32,3 36,9 114,2 36,3 101,7 
Azəri-Çıraq-Günəşli 
milyon. m.
3
 
820,0 417,3 50,9 162,7 256,5 
 
ARDNŞ-də pul dövriyyəsində  də  çətinliklər mövcuddur. 
Satılan məhsulun əksər hissəsi nəğd pul şəklində geri qayıtmır. 
Ən böyük debitor borcları  (01.01.2000) Azərenerji SC-3 
trilyon Azəriqaz QSC 1,5 trilyon, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi 
0,9 trilyon manat təşkil edir. Ötən il şirkətin hesablaşma 
hesabına ümumən 2 trilyon 140 milyard manat pul vəsaiti daxil 
olmuşdur. O cümlədən: 
 
Azər nefttəhcizat  
323 milyard manat; 


 
 
28
 
Xəzər gəmiçiliyi idarəsi 4936 
milyon  manat; 
 
ARDNŞ-in xarici iqtisadi əlagələr idarəsi 
599 
milyon  manat; 
 
Azərpetrol şirkəti  
145  milyard manat; 
 
Valyuta satışından  
983  milyard manat; 
 
Digər təşkilatlardan  
84 
milyard manat. 
Daxil olmuş pul vəsaitləri isə  əsasən aşağıdakı kimi 
xərclənmişdir. 
 
Əmək haqqlarının ödənişi 624  milyard manat; 
 
Dövlət büdcəsinə  
77  milyard manat; 
 
Sosial Müdafiə Fonduna  
30 
milyard manat; 
 
Dövlət Kömrük komitəsinə 26 
milyard manat; 
 
«Azərneftkimyamaş» dövlət konservinə 
   
 
 
 
35 milyard 
manat; 
 
Abşeron Regeonal Su SC-yə 16 
milyard manat; 
 
Material alışına (məşğulluq və əlillər fondu  daxil edilir)
 
   295 
milyard manat. 
Neft-qaz kompleksində istehsal olunan neftin 7800508 
tonu, qazın 2532000800 min m
3
-i emal edilmişdir. 
Neftin Qərb marşrutu ilə nəqli 1998-ci ilə nisbətdə 5 dəfə 
artaraq 6 milyon ton təşkil etmişdir ki, bunun da 3,2 milyon 
tonu Bakı-Supsa neft kəməri qalan hissəsi isə  dəmir yolu 
vasitəsi ilə nəql olunmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, bu marş-
rutla daşınan neft təkcə Azərbaycana mənsub deyildir. Buraya 
Tengiz yatağından hasil edilən Qazax və Türkmənistan nefti də 
daxildir. 
Azərbaycanın o cümlədən, Xəzər neftinin nəqlində 
gərginliklər gözlənilir.  İndi Xəzər regionu 500 min barrel 
gündəlik ötürmə qabiliyyətinə malikdir. Yaxın 10 ildə bu 3,5 
minə, 20 ildən sonra 5 min barrelə yüksələcəkdir. Problemin 
həllini yumşaltmaq məqsədi ilə Rusiya öz gücünə Qazaxıstan 
neftinin nəqli üçün Tengiz-Novorossiysk kəmərini inşasını re-
allaşdırır. Bundan başqa nəql probleminə  rəğmən ABŞ Bal-
kanlarda Burtas-Vlors (gündəlik gücü 750 min barrel
kəmərinin inşasına səy göstərir. Digər tərəfdən  İran neftin 


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   58




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə