Microsoft Word meyve terevez

---

 

 

0

 

Ə-C.İ.Əhmədov 

N.T.Əliyev 

 

 

 

 

 

 

 

M E Y V Ə     V Ə    T Ə R Ə V Ə Z İ N 

Ə M T Ə Ə Ş Ü N A S L I Ğ I 

(Dərslik) 

 

 

 

 

 

 

 

 

B A K I – 2 0 0 9  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

1

 

Prof. Əhmdov Əhməd-Cabir İsmayıl oğlu 

Dos.Əliyev Nəbi Teymur oğlu 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

M E Y V Ə     V Ə    T Ə R Ə V Ə Z İ N 

Ə M T Ə Ə Ş Ü N A S L I Ğ I 

(Dərslik) 

 

 

 

                                                Azərbaycan Respublikası Təhsil 

                                                       Nazirliyinin 24. 06. 2009-cu il tarixli 

                                                   787 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

B A K I – 2 0 0 9  

---

 

 

2

 

Rəyçilər: Azərbaycan  Kooperasiya Universiteti 

              «Əmtəəşünaslıq və ekspertiza»  

               kafedrasının müdiri, b.e.n. , dos.A.H.Xəlilov 

               Azərbaycan Dövlət Iqtisad  

               Universiteti “Istehlak mallarının  

               ekspertizası” kafedrasının dos., b.e.n. M.A.Əhmədov 

 

Elmi redaktoru: prof. Ə-C.İ.Əhmədov 

 

              Əhmədov Ə-C.İ., Əliyev N.T. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı. Ali 

məktəb tələbələri üçün dərslik. Bakı, ADIU-nin nəşriyyatı, 2009. 000 səh. 

 

             Dərslik təhsilin bakalavr pilləsində 320200 – “Ərzaq malları 

əmtəəşünaslığı” ixtisası üzrə qüvvədə olan tədris planı  əsasında tərtib olunmuş 

“Bitki mənşəli  ərzaq malları  əmtəəşünaslığı” fənninin proqramına  tam  uyğun 

olaraq yazılmışdır. Dərslik 9 fəsildən ibarətdir. Birinci fəsildə meyvə və tərəvəzin 

anatomik quruluşu, kimyəvi tərkibi və fiziki xassələri; ikinci fəsildə  təzə 

tərəvəzlər; üçüncü fəsildə  təzə meyvələr; dördüncü fəsildə Azərbaycanda yetişən 

yabanı meyvə-giləmeyvələr; beşinci fəsildə meyvə-tərəvəzin yetişməsi, yığılması, 

əmtəə emalı  və daşınması; altıncı  fəsildə meyvə  və  tərəvəzin saxlanılması; 

yeddinci fəsildə meyvə-tərəvəzin emalı məhsulları,  səkkizinci fəsildə göbələk və 

onun emalı məhsullarının əmtəəşünaslıq səciyyəsi  doqquzuncu fəsildə isə meüvə-

tərəvəz malarının keyfiyyətini öyrənilməsi üsulları öz əksini tapmışdır. 

     Dərslikdən tələbələrlə yanaşı meyvə-tərəvəzin tədarükü, saxlanılması, 

emalı və satışı ilə məşğul olan mütəxəssislər, gömrük təşkilatlarının əməkdaşları, 

kolleclərin müəllimləri və tələbələri də istifadə edə biləcəklər. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

©

  Əhməd-Cabir, 2009 

 

 

---

 

 

3

ÖN SÖZ 

 

Azərbaycan Respublikasında  əhalinin zəruri  ərzaq məhsulları ilə  təmin 

edilməsi dövlətin iqtisadi siyasətində  əsas yer tutur.Bu məqsədlə ölkədə  ərzaq 

istehsalı sahəsində, xüsusilə aqrar bölmədə bir sıra köklü islahatlar aparılmışdır. 

Ərzaq məhsulları istehsalında həyata keçirilən kompleks tədbirlər bu sahənin daha 

sürətlə inkişafına  əlverişli zəmin yaratmışdır. Azərbaycan Respublikası 

Prezidentinin 2001-ci il 2 mart tarixli 640 saylı  sərəncamı ilə  təsdiq edilmiş 

«Azərbaycan Respublikasının  ərzaq təhlükəsizliyi proqramı»nda nəzərdə tutulan 

tədbirlərin həyata keçirilməsi ölkədə ərzaq təminatı ilə bağlı işlərin daha səmərəli 

aparılmasına təkan vermişdir. 

Hazırda dövlət tərəfindən kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına və emal 

müəssisələrinə geniş texniki və maliyyə  dəstəyi göstərilir. Odur ki, son illər 

respublikada meyvə-tərəvəzin və onun emalı məhsullarının istehsalı ilbəil artır. 

Meyvə-tərəvəz məhsulları insan orqanizminin mineral maddələr və 

vitaminlərlə  təmin edilməsində  əvəzsiz qida məhsullarıdır. Meyvə-tərəvəzlər 

vitaminlərin və mineral maddələrin mənbəyidir. Meyvə-tərəvəzin tərkibində 

orqanizmdə asan mənimsənilən karbohidratlar, o cümlədən  şəkərlər və nişasta 

vardır. Üzvi maddələrdən meyvə-tərəvəzlərdə üzvi turşular, aşı və boya maddələri, 

pektin maddələri,  ətirli maddələr və digər bioloji fəal maddələr vardır. Meyvə-

tərəvəzin tərkibi onun növündən və sortundan, yetişmə  dərəcəsindən, yığılma 

müddətindən, torpaq-iqlim şəraitindən, emalından, saxlanılma üsullarından və 

müddətindən çox asılıdır. 

Təzə meyvə  və  tərəvəz istehsalının mövsümi xarakter daşımasına 

baxmayaraq, bunlar il boyu gündəlik qidanın tərkibinə daxil olmalıdır. Müəyyən 

olunmuş fizioloji normaya əsasən, orqanizmin normal fəaliyyəti üçün hər adam 

ildə orta hesabla 106 kq meyvə-giləmeyvə və üzüm (gündə ən azı 300 qram), 110 

kq kartof (gündə 300-350 qram), 130 kq tərəvəz və bostan məhsulları (gündə 350-

---