Microsoft Word miqrasiya kitab doc
Yüklə 423,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
11 tempi və bundan yaranan ehtiyaclar məhz miqrasiyanı zəruri etməkdədir. Miqrasiya proseslərinin geniş vüsət alması beynəlxalq əmək bazarını, beynəlxalq əmək bölgüsünü formalaşdırır. Ölkələri isə öz daxillərində beynəlxalq əmək bazarının tələblərinə cavab verəcək kadrların hazırlanmasına cəlb edir. İqtisadi inteqrasiyanın, həm də mədəni inteqarsiyanın təmin olunmasında ixtisaslı işçilərin, mədəniyyət və incəsənət adamlarının ölkələrə köç etmələri önəmə malikdir. Onlar müəyyən elementləri özləri ilə daşıyırlar. Miqrasiya prosesləri bu proseslərdə iştirak edən və prosesləri formalaşdıran mərkəzlərin təsnifatını (mərkəzlərin hansı əsaslar üzrə formalaşmasını) da meydana gətirmişdir. Miqrasiyanın müxtəlif iqtisadi, sosial səbəbləri özündə cəmləşdirən fərqli məkan formaları meydana gəlmişdir. Məsələn, son zamanlarda inkişaf etmiş ölkələrə total axınla müəyyən olunan miqrasiya, kasıb ölkələrdən inkişaf etməkdə olan ölkələrə total axın miqrasiyası, inkişaf etmiş ölkələrdən mütəxəssislərin və ucuz həyat şəraiti axtaran şəxslərin inkişaf etməkdə olan ölkələrə miqrasiyası (məsələn, Avropadan Türkiyəyə köç edənləri buna nümunə göstərmək olar. İngiltərə və Fransadan Türkiyədə yaşamaq istəyənlərin sayı artır. 16 ) kimi məkan formaları meydana gəlmişdir. Miqrasiyanın məkan formalarında iqtisadi, sosial-mədəni faktorlar, siyasi amillər mühüm rol oynayır. Burada ekoloji-siyasi faktorların rolu da danılmazdır. Miqrasiya prosesləri dəyişikliyə uğramaqla yanaşı, öz tarixi mahiyyətini də qoruyub saxlaya bilmişdir. Məsələn, səbəb kimi rahat həyat şəraiti axtarmaq, gündəlik ehtiyaclara olan tələbatları ödəmək, dəyərli insan kimi dünyada yaşamaq istəkləri və zərurəti, eləcə də məcburiyyəti, eyni zamanda müharibələrin, münaqişələrin yaratdığı məcburi ölkədaxili və 16 Avrupalılar ‘gurbetçi’ oluyor. Deutsche Welle Türkçe. www.posta.com.tr/ekonomi/HaberDetay/Avrupalilar--gurbetçi-- oluyor.htm?ArticleİD=170772 12 ölkələrarası miqrasiyalar əvvəlki əsrlərdə olduğu kimi bu gün də öz mövcudluğunu qoruyub saxlamaqdadır. İnsanlar tarixi keçmişdə olduğu kimi, bu gün də oxşar səbəblərdən miqrasiya edə bilirlər. Ümumiyyətlə isə qeyd etmək olar ki, miqrasiyanın məcburi, zəruri, könüllü mahiyyəti və bu səbəblərdən irəli gələn tarixi formaları bü gün ənənə şəkilində öz mövcudluğunu saxlamaqdadır. Bu da təbii ki, cəmiyyətin və insanların, ayrı- ayrı qrupların və dövlətin öz mahiyyətini, fəaliyyətinin və mövcudluğunun tarixi forma və məzmununu qoruyub saxlamasından irəli gəlir. Miqrasiya prosesləri keçidlər edərək həm tarixin meydana gəlməsində rol oynayır, həm də öz tarixini (dünyanın və ölkələrin miqrasiya tarixi-daxili və beynəlxalq miqrasiya tarixi) meydana gəririr. İnsanlar ehtiyaclarının ödənilməsindən ibarət olaraq, xoşbəxt həyatlarını təmin etmək üçün dünyanın ayrı-ayrı ölkələrini, cəmiyyətlərini özləri üçün seçim obyektinə və məkanına çevirirlər. Asiyadan Avropa və Amerikaya, Rusiya və neft ölkələrinə, Avstraliyaya böyük axınlar müşahidə olunmaqdadır. Qloballıqdan və iqtisadi inkişafdan meydana gələn bu seçim imkanları, köç etmək istəkləri və istəklərin təmin olunması məqsədilə atılan müvafiq addımlar proseslərin sistemli və ardıcıl şəkildə müxtəlif mərkəzlər arasında axın xarakteri almasına gətirib çıxarır. Dünyada axın istiqamətləri (bu istiqamətlərə miqrasiya tranzitləri kimi ad vermək olur) miqrasiya mərkəzləri şəbəkəsini formalaşdırır. Miqrasiya proseslərinin zaman ardıcıllığı ilə sistemli axını ümumən dünyada insanların yaşayış yerləri üzrə dəyişən hərəkətlərinin (yaşayış və iş yerlərinin dəyişməsi ilə xassələnən hərəkət- lərinin) əsaslarını ortaya qoyur. Könüllü, eləcə də istəklərdən irəli gələn zəruri miqrasiya (iradələrdən meydana gələn köç etmək istəkləri) ideallığın axtarılmasını və rahat həyatın təmin olunmasını qarşısına məqsəd kimi qoyur. Miqrasiya proseslərinə dünya informasiya şəbəkələri də təkanverici rol oynayır. İnkişaf etmiş ölkələr haqqında dolğun 13 məlumatların digər ölkələrdə yayılması miqrasiyaya güclü təkan verir. Miqrasiya informasiyadan meydana gəlməklə yanaşı, miqrasiyanın bir proses olaraq özü də məlumatların axmasına səbəb olur. Miqrasiya prosesləri haqqında olan məlumatlar miqrasiya proseslərinin zəruri xarakter almasına gətirib çıxarır. Köç haqqında kütləvi məlumatlar müəyyən müddət üçün köçün ardıcıl olaraq baş verməsini zəruri edir. Eləcə də əvvəlcədən verilən hidrometeoroloji məlumatlar ölkədaxili fövqəladə miqrasiyanın (məcburi-zəruri məzmunlu) baş verməsinə ilkin səbəbləri meydana gətirir. Miqrasiya prosesləri dünyanın mədəni, iqtisadi və sivil əsaslarla bütövləşməsinə və vəhdətləşməsinə gətirib çıxarır. İnsanlar öz ölkələri ilə yanaşı, digər ölkələrdə də yaşamağı özlərinin əsas azadlıq və təbii yaşamaq hüquqlarının tərkib hissəsi kimi görürlər. Bu nöqteyi-nəzərdən də yaşayış məkanları böyüyür. Ölkələrarası miqrasiya sayəsində mədəniyyətlərin qarışması ilə yanaşı, ümumdünya sərvətlərindən, maddi və mədəni irslərindən birgə istifadə meyarları meydana gəlmiş olur. Dünyanın ayrı-ayrı regionları iqtisadi cəhətdən inkişaf etdikcə həmin regionlar insanları da özlərinə cəlb edirlər. İnkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr əldə olunan resurslar hesabına öz inkişaflarına əlavə impulslar qatırlar, resurs çatışmazlığını aradan qaldırırlar. Resurslarla bağlı müəyyən səviyyədə ödənilən tələbat ayrı-ayrı ölkələrin təkrar olaraq sürətlə inkişafına gətirib çıxarır. Burada iqtisadi inkişaf səviyyəsi hüquqların təmin olunması üçün müqayisədə daha çox komponentləri meydana gətirir ki, bu komponentlər də insan hüquqlarının təmin olunması üçün maddi-mənəvi kompozisiyanın, resurs ehtiyatları bütövünün əsaslarını təşkil edir. İqtisadiyyat inkişaf etdikcə hüquqların təmin olunması resursları da artır. Həmçinin iqtisadi inkişaf şərtləri və şəraitləri azad yerdəyişmə hüququnu şərtləndirir. Dünyanın maddi və mədəni irsinin xalqlar tərəfindən birgə mənimsənilməsi haqqı Yüklə 423,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|