Microsoft Word miqrasiya kitab doc
Yüklə 423,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bərabərlik hüququ
- Bərabərlik prinsipi
20 bazasında insan hüquqlarını və insanların sosial rifahının yaxşılaşdırılmasını əsas məqsəd kimi götürürlər. Məsələn, Azərbaycan Konstitusiyasının Bərabərlik hüququ adlanan 25-ci maddəsi, Azadlıq hüququ adlanan 28-ci maddəsi, Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin hüquqları adlanan 69-cu maddəsi və digər maddələri insan hüquqlarının bərabər əsaslarla (bəzi hallar istisna olmaqla) müdafiəsini və təmin olunmasının siyasi-hüquqi əsaslarını özündə təsbit edir. Bir çox ölkələrin konstitusiyaları ilə yanaşı, məsələn, 1976-cı il 25 aprel tarixində qüvvəyə minmiş Portuqaliya Respublikasının Konstitusiyasının Bərabərlik prinsipi adlanan 13-cü maddəsi də bütün vətəndaşlara ictimai şərəf birliyi və qanun qarşısında bərabərlik verir. Bu maddədə həmçinin yazılır ki, mənşə, cins, dil, doğum yeri, dini mənsubiyyətlilik, siyasi və ideoloji etiqad, təhisl, əmlak və ictimai vəziyyət heç kəs üçün imtiyazlar qazanmaq, gəlirlər əldə etmək, ziyan vurmaq, hər hansı bir hüququ ləğv etmək və yaxud da hər hansı bir öhdəlikdən azad olunmaq üçün əsas ola bilməz. 22 Həmin Konstutusiyanın 15-ci maddəsi xaricilər və apatridlər adlanır. Bu maddənin birinci bəndinə əsasən, Portuqaliyada yaşayan və müvəqqəti olan əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər Portuqaliya vətəndaşları ilə eyni hüquq və öhdəliklərə məxsusdurlar. Maddənin digər bəndləri isə onların vətəndaşların malik olduqları bir çox hüquqlara məxsus olmadıqlarını əks etdirir. Məsələn, onların siyasi hüquqları və dövlət vəzifələrini tutmaq hüquqları yoxdur, lakin texniki işləri həyata keçirə bilərlər. Lakin ölkədə əcnəbilər içərisində portuqaldilli ölkələrin vətəndaşları üçün xüsusi hüquqlar vardır. Bu xüsusda, 15-ci maddənin 3-cü bəndinə əsasən, portuqaldilli ölkələrin vətən- daşları beynəlxalq razılaşmalara əsasən, dövlətin ali hakimiy- yətində və yerli muxtar vilayətlərin idarəetmə orqanlarında 22 Конституция Португальской Республики. http://constitutions.ru/archives/278 21 vəzifələr tuta bilərlər, həmçinin hərbi qüvvələrdə xidmət keçə və diplomatik işləri həyata keçirə bilərlər. 23 Qeyd: Portuqaliya unitar dövlətdir. Ərazi Avropa kontinentində yerləşən əsas hissədən və Azor və Madeyr adlanan arxipelaqlardan ibarətdir. Konstitusiyaya əsasən, Azor və Madeyr arxipelaqları özlərinin hökumət orqanları olan və siyasi-administrativ statusa malik muxtar vilayətlər yaradırlar. 24 Qeyd olunduğu kimi, miqrasiya prosesləri özündə müsbət və mənfi nəticələri doğurur, bir tərəfdən insanların sosial-rifah hallarının yaxşılaşmasını təmin edir, digər tərəfdən isə problemləri, həmçinin demoqrafik və etno-milli problemləri ortaya çıxarır. Bu gün miqrasiya prosesləri dünya üzrə geniş vüsət almaqdadır. Prosesin coğrafi ərazi genişliyi və yaşayış məskənlərini əhatə etməsi əvvəlcə də qeyd olunduğu kimi, dünyanın miqrasiya mərkəzlərini yaratmaqdadır. ABŞ, Rusiya, Almaniya, Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Böyük Britaniya, Fransa, Kanada, Avstraliya və İspaniya kimi ölkələr (daha çox miqrasiya qəbul edən ölkələr arasında ilk onluğa düşən dövlətlər) dünyanın miqrasiya mərkəzi olan dövlətləri kimi mühüm yer tuturlar. Dünyanın miqrasiya mərkəzləri həmçinin dünyanın “əmək mərkəzlərinə”, dünyanın “beyin və intellektual mərkəzlərinə”, dünyanın “cavan əhali” mərkəzlərinə, dünyanın “turist mərkəzlərinə” çevrilməkdədir. Bu kimi proseslər özündə iqtisadi, siyasi və mədəni sahələr üzrə qloballaşmanı və onun tərkib komponentlərini ehtiva edir. Miqrasiyanın coğrafi mərkəzləri məhz dövlətlərin inkişaf dərəcələrinin meydana gəlməsinə səbəb olan amilləri özlərində cəmləşdirir. Dövlətlər inkişaf göstəricilərinə görə və miqrantların iqtisadiyyatda və 23 Конституция Португальской Республики. http://constitutions.ru/archives/278 24 Yenə orada. 22 demoqrafik tənzimləmədə oynadığı rollara görə kriteriyalara bölünürlər. Miqrasiya prosesləri regional və qlobal formalı olduğundan dövlətlərin tənzim etmək siyasətinin əsas obyektinə və istiqamətlərinə çevrilməkdədir. Tarixdə olduğu kimi bu gün də miqrasiya prosesləri makro və mikro səviyyədə müsbət və mənfi tendensiyaları özündə əks etdirməkdədir. Bu tendensiyalar onun formalarında mövcud olur. Köç etmək tək arzu və istəklərdən, həmçinin sosial zərurətlərdən meydana gəlmir, eləcə də məcburi-hərbi-siyasi (məsələn, son dövrdə Suriya əhalisinin qaçqına çevrilməsi) və fövqəladə vəziyyətlərdən (təbii fəlakətlərin nəticələrindən-məsələn, Yaponiyada məlum Fukusimo hadisələrindən irəli gələrək) də ortaya çıxır. Miqrasiyanın məzmunları onun formalarını, formaları isə məzmunlarını meydana gətirir. Dövlətlər hətta miqrasiya proseslərini özlərinin milli maraqlarına təhlükə aktları kimi də qəbul edirlər və bu baxımdan da kvotalar müəyyən edirlər. Məsələn, belə bir rəqəm mövcuddur ki, Rusiya 2014-cü ildə 95 min 880 nəfər əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxsə ölkə ərazisində müvəqqəti yaşamaq üçün icazə verməyi planlaşdırır. Moskva şəhəri üçün müəyyən edilmiş kvotaya görə 7 min nəfər miqranta burada yaşamağa icazə veriləcək. 25 Miqrasiyanın yüksək səviyyədə tənzim olunması və bu prosesin leqallaşdırılması heç də bütün ölkələrdə mümkün bir hala çevrilmir. Hər bir ölkədə qanuni və qeyri-qanuni miqrantlar üçün hüquqi vəziyyətlər meydana gəlir. Ölkələr problemləri demoqrafik sosial və iqtisadi aspektdə qanunu yollarla tənzimləməyə çalışırlar. Qeyd: Məsələn, 2014-cü ilin mart ayının məlumatına əsasən, Azərbaycanda 150 min nəfər əməkçi miqrant yaşayır 25 Rusiyada miqrant kvotası təsdiqləndi. http://migration-az.org/az- opennews/24.html Yüklə 423,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|