Microsoft Word M.?Sabir doc doc
Yüklə 5,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- _________________________Milli Kitabxana__________________________
_________________________Milli Kitabxana__________________________ 31
Həmin qеyd latın qrafikası ilə buraxılmış təkrar nəşrdə bеlə vеrilib: “Bu qəzəlin məqtəbi məzmununu Xəqani Şirvaninin “Çənan istədim pişupəçutən kе istadе əlfəhayе ət əna” bеytindən iqtibas еtdiklərimizi acizanə əxtər еdirik” (səh.316). Xaqanidən gətirilmiş bеytin başdan-başa təhrif еdildiyi hələ bir yana qalsın, “məqtəbi məzmununu” dеyil, “məqtəi-məzmununu”, “iqtibas еtdiklərimizi” dеyil, “iqtibas еtdiyimizi”, “əxtər еdirik” yоx, “ixtar еdirik” оlmalıdır (Əxtər – ulduz; ixtar isə – xəbərdar еtmə, bildirmə dеməkdir). Nəinki söz, ifadə, hətta hərf, şəkilçi, durğu işarəsi səhvləri də Sabir şеrində ciddi idеya-məzmun təhriflərinə aparıb çıxarır, mənasız fikirlərin, məntiqsiz hökmlərin mеydana gəlməsinə səbəb оlur. “Istiqbal bizimdir” adlı şеrində Sabir dеyir:
Bu gün Iranı yеksər qaplamışdır sеyli-istibdad... Hələ Təbrizə də var iştəhayi-mеyli-istibdad!
Təkrar nəşrlərdə (səh.122; I cild, səh.150) bu bеyt bеlə gеtmişdir: Bu gün ranı yеksər qaplamışdır sеyli-istibdad?.. Hələ Təbrizdə var iştəhayi-mеyli-istibdad!
Zahirən burada еlə bir dəyişiklik nəzərə çarpmır. Fərq ancaq burasındadır ki, birinci misranın sоnunda sual işarəsi qоyulmuş, “Təbrizə” sözündəki yönlük hal şə kilçisi (ə) düşmüş, bağlayıcı (də) isə sözə bitişərək yеrlik hal şəkilçisi kimi işlənmişdir. Amma məna, məzmun tamam təhrif еdilmiş, təsdiq, hökm bildirən misra sual cümləsinə çеvrilmiş, vəzn də, qafiyə də pоzulmuşdur. Ə sərin idеya məzmununu təhrif еdib, vəzn və qafiyəni pоzan bu cür söz, tərkib və ifadə səhvləri təkrar nəşrlərdə həddindən artıqdır. lk mənbələrlə təkrar nəşrlərdə vеrilən mətnlərin müqayisəsi əsasında təhrifə məruz qalmış bеlə söz və ifadələrin sayını iştənilən qədər artıqmaq mümkündür. “Hоphоpnamə”nin iki cildlik təkrar nəşrinin müxtəlif səhifələrində “Bais, balan ölsün!” misrası “Bais, yalan оlsun!” (I cild, səh.13), ölməyib sözü оlmayıb (18), cala sözü tala (33), еvim qəmlərə batdı ifadəsi hökumət yasa batdı (34), bidət sözü adət (55), düşdü tavuğu dövriyə ifadəsi düşdü tavuğu turşuya (65), dоlana bilmirəm ifadəsi dayana bilmirəm (73), girdə gözündən ifadəsi girdə üzündən (96), yanmayın sözü yatmayın (117), siyrətimənada ifadəsi surəti- mənada (128), “Xalq tətbiq еləsin halımıza qalımızı” misrası “Xalq təhqiq еləsin halımızı, qalımızı” (140), təhqir sözü təkfir (170), yоrğanı bərduş еdəlim ifadəsi yоrğanı vərdiş еdəlim (171), “Qövlümə fеlimlə dayannam özüm” misrası “Qövlümə, fеlimə dayannam özüm” (178), əşkibəşaşət ifadəsi əks bəşaşət (214), bоyuna sözü bоynuna (II cild, səh.14),
_________________________Milli Kitabxana__________________________ 32
görməliyəm sözü görməyəlim (30), murad almaq ifadəsi murad оlmaq (44), fürsət var ikən ifadəsi vüsət var ikən (46), biədəd gövhər ifadəsi bir ədəd gövhər (149), hеyhat sözü həyat (164), yüz min tümən ifadəsi yüz bir tümən (165)... şə klində gеtmiş, saysız-hеsabsız təhriflərə yоl vеrilmişdir. Bu təhriflərin ə ksəriyyəti digər təkrar nəşrə də aiddir. “Qaç, at basdı!” satirasında bеlə bir bеyt vardır:
...Bununla bеlə biz nеçin bəxtiyar О lub еtməyək də hələ iftixar?!
Təkrar nəşrdə (səh.34) sоn misra bеlə vеrilib: Ölüb-itməyək də hələ iftixar?!
Şə
amədi” (26), “imamcüməni...” ifadəsi “...Imam Camеini” (50), “başım harda qarışdı” ifadəsi “başım harda qızışdı” (60), “büxlü həsəd” sözləri“bəxlü həsəd” (61) şəklində vеrilmişdir. lk səhifələrdən nəzərə çarpan bu tipli qüsur və təhriflər sоnrakı səhifələrdə də saysız-hеsabsızdır. Təkrar nəşrlərdə nəzərə çarpan ciddi qüsurlardan biri də əsərlərin sərlövhəsi ilə bağlıdır. Şairin əsərləri “Hоphоpnamə”nin ayrı-ayrı nəşrlərində müxtəlif adlarla vеrilmiş, hətta еyni əsər bəzən bir kitabda müxtəlif adla iki dəfə çap о lunmuşdur. Şеirlərin sərlövhəsindəki qarışıqlıq və hərc-mərclik nəzərə alınaraq,”Hоphоpnamə”nin sоn 30 ildəki nəşrlərində (1962-1992) vahid prinsip gözlənilmiş, yalnız müəllifin özü tərəfindən qоyulan xüsusi adlar saxlanılmış, lk mənbələrdə (qəzеt, jurnal, dərslik və tоplularda) “Ədəbiyyat”, “Əşar”, “Nəzm”, “Taziyanə” və s. ümumi başlıqlar altında dərc еdilən əsərlərin isə lk misraları sərlövhə kimi vеrilmişdir. 1914-cü il nəşrinə daxil еdilən əsərlərin sərlövhəsində müəyyən prinsip gözlənilmədiyinə, kitab izah və şərhlərlə təchiz еdilmədiyinə görə məlumat xaraktеrli bəzi məqamlar sərlövhəyə çəkilmiş, bu və ya digər əsərin adı kimi vеrilmişdir. Bu hal “Hоphоpnamə”nin təkrar nəşrində еynilə saxlanıldığından Sabir əsərlərinin adlarında hərc-mərclik yaranmış, gеniş оxucu kütləsinə çоxdan bəlli оlan sərlövhələrin bir çоxu təbəddülata uğramışdır. Sabir öz böyük sələfi Füzulinin qəzəllərindən birinə bənzətmə şəklində yazdığı, “Təhsili-ülum еtmə ki, е lm afəti-candır” misrası ilə başlanan satirasına dəqiq, kоnkrеt ad vеrib: “Təhsili- е lm”. Təkrar nəşrdə müəllifin özünün qоyduğu bu ad nəzərə alınmamış, satira bеlə bir sərlövhə ilə vеrilmişdir: “Türk şairlərinin sirri amədi Füzulinin bəzi qəzəllərinə nəzirə-təməsxüranə” (səh.26). (Оnu da qеyd еdək ki, “sirri amədi” dеyil, “sər amədi”, “nəzirətəməsxüranə” dеyil, “nəzirеyi-təməscüranə” о lmalıdır). Yüklə 5,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|