Microsoft Word multikulturalizme giris docx



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/42
tarix27.10.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#6997
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42

cəmiyyətdə  yayılmasında  olduqca  fəal  rol  oynayır.  Multikulturalizm  ideyaları 
ictimai şüurda möhkəmlənir.   
Azərbaycanda multikulturalizmin dövlət siyasəti və həyat tərzinə çevrilməsi onun 
yüksək inkişaf mərhələsindən xəbər verir. 
 
 
2.  Multikulturalizm  -  etnik-  mədəni  müxtəlifliklərin  tənzimlənməsinin  bir 
siyasət  modeli  kimi.  Onun  assimilyasiya,  izolyasiya  (təcridolma)  və  aparteid 
siyasətlərdən fərqli cəhətləri. Zəif (weak) və güclü (strong) multikulturalizm. 
 
Etnik, 
irqi, 
dini 
və 
mədəni 
müxtəlifliklər 
dövlət 
tərəfindən 
tənzimlənmədikdə  və  yaxud  düzgün  tənzimlənmədikdə  cəmiyyətin  inkişafının 
müxtəlif sahələrində ciddi problemlərə, hətta münaqışələrə səbəb olur. Buna görə 
də bu müxtəlifliklərin düzgün tənzimlənməsi hər bir çoxmədəniyyətli dövlət üçün 
böyük praktiki əhəmiyyət kəsb edir.  
     Etnik, irqi, dini və mədəni müxtəlifliklərlə bağlı dövlətin üzləşdiyi problemlərin 
həll  edilməsinin  mümkün  siyasət  modellərindən  biri  multikulturalizmdir.  Bir 
siyasət modeli kimi multikulturalizm ötən əsrin 60-cı illərində Kanadada meydana 
gəlmişdir. Multikulturalizm siyasətinin meydana gəlməsindən əvvəl etnik, irqi, dini 
və  mədəni  müxtəlifliklərlə  üzləşən  dövlətlər  bu  müxtəliflikləri  əsasən  iki  siyasət 
modeli  vasitəsilə  tənzimləməyə  çalışırdı:  assimilyasiya  və  ya  izolyasiya 
(təcridolma).  Assimilyasiya  siyasəti  milli  azlıqların  mədəni-  etnik  dəyərlərini 
titular  etnosun  mədəniyyətinə  qatmaqla  cəmiyyətdəki  etnik,  irqi,  dini  və  mədəni 
müxtəlifliklərin  ləğv  edilməsini  nəzərdə  tutur.  zolyasiya  siyasəti  isə  milli 
azlıqların  mədəni-  etnik  dəyərlərinin  titular  etnosun  (əhalinin  çoxluğunu  təşkil 
edən  etnos)  etnik-  mədəni  dəyərləri  ilə  hər  hansı  bir  əlaqəsinin  qarşısını  almaqla 
milli azlıqların cəmiyyətə inteqrasiya olmalarına imkan vermir. 
zolyasiya 
siyasəti 
2  formada  özünü  büruzə  verir:  1.  O,  milli  azlıqların  ölkəyə  daxil  olub  orada 
məskunlaşmasına  mane  olur.  2.  Cəmiyyətdə  artıq  məskunlaşmış  müəyyən  qrup 
adamların assimilyasına mane olmaq məqsədilə onları təcrid edir.  kinci halda bu 
siyasət aparteid adlanır.
 
 
     Tarixi  hadisələrin  gedişatı  hər  iki  siyasət  modelinin  səmərəsizliyini  göstərdi. 
Belə  ki,  müasir  ictimai  inkişafda  mədəniyyətin  aparıcı  rol  oynadığı  bir  dövrdə 
assimilyasiya  siyasətinin  düzgün  olmadığı  kimi,  qloballaşma,  mədəniyyətlərin 
qovuşduğu  bir  şəraitdə  izolyasiya  siyasətinin  də  yanlış  olduğu  müəyyən  olundu. 
Etnik,  irqi,  dini  və  mədəni  müxtəlifliklərin  tənzimlənməsinə  yönəlmiş 


assimilyasiya  və  izolyasiya  siyasətlərinin  iflasa  uğraması  ötən  əsrin  60-70-ci 
illərində  əvvəlcə  Kanadada,  sonra  isə  Avropanın  bir  sıra  çoxmədəniyyətli 
ölkələrində multikulturalizm siyasətinin meydana gəlməsinin başlıca səbəblərindən 
biri olmuşdur. 
 
Multikulturalizm  müəyyən  birləşmiş  cəmiyyət  daxilində  etnik,  irqi,  dini  və 
mədəni  müxtəlifliklərin  qorunmasına  və  inkişafına  yönələn  bir  siyasətdir. 
Multikulturalizm  etnik,  irqi,  dini  və  mədəni  müxtəlifliklərin  tənzimlənməsinə 
yönələn  bir  siyasət  kimi  assimilyasiya  siyasətindən  fərqli  olaraq  milli  azlıqların 
etnik-mədəni  dəyərlərinin  ləğv  edilməsinin  qarşısını  almaqla,  bu  dəyərləri 
qorumaqla  yanaşı,  izolyasiya  siyasətindən  fərqli  olaraq  milli  azlıqların  etnik-
mədəni  dəyərləri  ilə  titular  etnosun  etnik-mədəni  dəyərlərinin  bir-birinə  qarşılıqlı 
təsir  etmələri  üçün  lazımi  şərait  yaradır  və  milli  azlıqların  yaşadıqları  cəmiyyətə 
inteqrasiya  olmaları  üçün  əlverişli  şərait  yaradır.  Başqa  sözlə  desək, 
multikulturalizm  nə  milli  azlıqların  etnik-mədəni  dəyərlərini  assimilyasiyaya 
uğradır, nə də ki, onların bu dəyərlərinin inkişafını cəmiyyətin inkişafından təcrid 
edir.  Multikulturalizm  titular  etnos  ilə  milli  azlıqların  etnik-mədəni  dəyərlərinin 
inkişafı üçün eyni şərait yaratmaqla onların mədəniyyətlərinin qarşılıqlı təsiri üçün 
zəmin yaradır. 
Ə
dəbiyyatda  multikulturalizmin  zəif  və  güclü  formalarının  olamalarına 
dair  fikirlər  mövcuddur.  Multikulturalizmin  zəif  və  güclü  formaları  bir-birindən 
seçilir.  London  qtisad  Məktəbinin  professoru  Çandran  Kukatasın  fikrincə, 
multikulturalizmin zəif və güclü formaları cəmiyyətdə mövcud olan etnik –mədəni 
müxtəlifliyə münasibətdə aparılan siyasətlərdəndir.    
Multikulturalizmin  zəif  forması  azlıqlara  öz  etnik-mədəni  dəyərlərini 
qorumaq üçün azadlıq verir. Lakin azlıqlar öz imkanları ilə bu dəyərlərini qorumaq 
iqtidarında olmurlar və nəticədə cəmiyyətdəki hakim etnik-mədəni dəyərləri qəbul 
etmək  onlar  üçün  ən  optimal  çıxış  yolu  olur.  Başqa  sözlə  desək,  onlar  elə  bir 
vəziyyətə  düşürlər  ki,  onlara  bilərəkdən,  xarici  təzyiq  olmadan,  öz  istəkləri  ilə 
titular xalqın etnik-mədəni dəyərlərini qəbul etmək sərf edir. Öz mədəni kimliyini, 
etnik-mədəni  dəyərlərini  qorumaq  isə  çətin  olur,  baha  başa  gəlir.  Mövcud 
vəziyyətdə  onların  başqa  çıxış  yolu  olmadığına  görə,  onlar  xoşluqla 
assimilyasiyaya gedirlər, yəni yaşadıqları cəmiyyətə inteqrasiya olunurlar.  
Multikulturalizmin zəif formasından fərqli olaraq onun güclü forması etnik 
azlıqlara  öz  etnik-mədəni  dəyərlərini  qorumaq  üçün  azadlıq  verməklə  yanaşı 
onların yaşadıqları cəmiyyətə bütün sahələrində fəal iştirak etmələri üçün hər cür 
şə
raitin  yaradılmasını  tələb  edir.  Multikulturalizmin  güclü  forması  cəmiyyətdəki 


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə