Microsoft Word National-doklad-azer doc
Yüklə 180,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Konstitusiya Mәhkәmәsinin әhәmiyyәti. 1) Konstitusiya Mәhkәmәsi vә ya konstitusiya nәzarәti sәlahiyyәtlәrinә malik
- 2) Sizin yurisdiksiya çәrşivәsindә olan, konstitusiya prinsiplәrindәn hansı orqanik (әsas) hesab olunur Әsas prinsiplәri tәnzimlәyәn eksplisid normalar
| 1
Hüquqların müdafiәsindә vә konstitusiya prinsiplәrinin tәtbiq edilmәsindә Konstitusiya Mәhkәmәlәrinin yeri I. Eksplisid vә impsilid konstitusiya prinsiplәrinin tәdbiqinin müәyyәn edilmәsindә Konstitusiya Mәhkәmәsinin әhәmiyyәti. 1) Konstitusiya Mәhkәmәsi vә ya konstitusiya nәzarәti sәlahiyyәtlәrinә malik olan müvafiq orqan tәrәfindәn, konstitusiya nәzarәti qaydasında işә baxarkәn, müvafiq konstitusiya prinsiplәrini (mәs. hakimiyyәtin bölgüsü prinsipi, bәrabәrlik prinsipi vә ayrı-seçkiliyin qarşısının alınması, mütәnasiblik prinsipi vә s.) tәtbiq edilirmi? Konstitusiya vә ya digәr hüquqi-normativ akt konstitusiya hüququ üzrә qәbul edilmiş qәrarların mәnasını vә mәzmununu tәnzimlәyirmi? Konstitusiya Məhkəməsi – Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə onun səlahiyyətlərinə aid edilmiş məsələlərə dair ali konstitusiya ədalət mühakiməsi orqanıdır. “Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 2-ci maddəsinə əsasən, Konstitusiya Məhkəməsinin fəaliyyətinin hüquqi əsaslarını Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələr, bu Qanun, adı Azərbaycan Respublikasının digər qanunları və Konstitusiya Məhkəməsinin Daxili Nizamnaməsi təşkil edir. “Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 4-cü maddəsinə əsasən
Konstitusiya Məhkəməsinin fəaliyyəti Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının aliliyi, müstəqillik, kollegiallıq və açıqlıq prinsipləri əsasında qurulur. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi öz səlahiyyətləri çərçivəsində Konstitusiyanı, o cümlədən konstitusiya quruluşunun əsaslarından biri olan hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipini qoruyur. Məhkəmə konstitusiya mübahisələrinə baxır, müvafiq hüquqi mövqelər formalaşdırır (o cümlədən hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipinin həyata keçirilməsinə dair), bu prinsipə şərh və təfsir verir, və bununla da onun həqiqi mənasını müəyyən edir. Konstitusiya Məhkəməsinin 2 mart 2000-ci il tarixli Qərarında, Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu qeyd etmişdir ki, “Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 7-ci maddəsinin III hissəsinə görə Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi əsasında təşkil edilir. Hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi azad, müstəqil, hakimiyyət qollarının mahiyyətcə fərqli hakimiyyət funksiyalarının yerinə yetirilməsini nəzərdə tutur. Azadlıq təminatlarının qorunması və bununla da demokratiyanın özbaşınalıgla əvəz olunmasının yolverilməzliyi belə bölgünün mahiyyətini təşkil edir. Hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipinin məqsədi hakimiyyətin bir qolu tərəfindən digərinin səlahiyyətlərinin mənimsənilməsinə yol verməməkdən ibarətdir. Qanunun aliliyi prinsipi Konstitusiya Məhkəməsinin fəaliyyətinin ümumi prinsipi olmaqla yanaşı eyni zamanda, konstitusiya icraatının prinsipini təşkil edir. Onun mənası konstitusiya icraatının hüquqa tabeliyindən, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi və konstitusiya icraatının iştirakçıları tərəfindən qanunun prioritetinin tanınmasından ibarətdir. Qanunun aliliyi prinsipi konstitusiya prosesi çərçivəsində dövlətin Əsas Qanunu olan Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının aliliyinin, yüksək hüquqi qüvvəsinin tanınması və təmin edilməsi vasitəsi ilə həyata keçirilir. “Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 221.3-cü maddəsinin şərh edilməsinə dair” 20 may 2011-ci il tarixli Qərarında, Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu qeyd etməyi zəruri hesab edilmişdir ki, qanunverici orqan tərəfindən azadlıq hüququnun məhdudlaşdırılmasını nəzərdə tutan normativ hüquqi aktlar qəbul edilərkən hüquqi dövlətin ali prinsiplərindən olan bərabərlik, mütənasiblik, hüquqi müəyyənlik, tarazlıq prinsiplərinə riayət olunmasına xüsusi diqqət yetirilməlidir. Sadalanan prinsiplərə əməl olunması
2
beynəlxalq hüququn hamılıqla qəbul edilmiş prinsip və normalarından, habelə “Normativ hüquqi aktlar haqqında” Azərbaycan Respublikasının 21 dekabr 2010-cu il tarixli Konstitusiya Qanunundan irəli gəlir. Qeyd etmək lazımdır ki, Konstitusiya Məhkəməsi öz Qərarlarında beynəlxalq hüququn mənbələrindən irəli gələn əsaslara daimi istinad edir. Konstitusiya Məhkəməsinin Qərarlarının təhlili onu göstərir ki, öz hüquqi mövqelərinin əsaslandırılması üçün Məhkəmə tərəfindən 20-dən artıq beynəlxalq hüquq aktlarından istifadə olunub. Onların arasında: 10 dekabr 1948-ci il tarixli “Ümümdünya insan hüquqları Bəyannaməsi”; 16 dekabr 1966-cı il tarixli “İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt”; 16 dekabr 1966-cı il tarixli “Mülki və siyasi hüquqlar haqqında” Beynəlxalq Pakt; 20 noyabr 1989-cu il tarixli “Uşaq hüquqları” Konvensiyası; 4 noyabr 1950-ci il tarixli “İnsan Hüquqlarının və Əsas Azadlıqların Müdafiəsi Haqqında” Avropa Konvensiyası; 14 iyun 1992-ci il tarixli “Ətraf Mühit vә İnkişaf haqqında” Bəyannaməsi və digər beynəlxalq aktlar.
Beynəlxalq hüquq normalarının Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən təcrübədə tətbiq edilməsinin hüquqi əsasları mövcuddur. Belə ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 148-ci maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələr Azərbaycan Respublikasının hüquq sisteminin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Konstitusiyanın 151-ci maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik sisteminə daxil olan normativ hüquqi aktlar ilə (Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və referendumla qəbul edilən aktlar istisna olmaqla) Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası müqavilələr arasında ziddiyyət yaranarsa, beynəlxalq müqavilələr tətbiq edilir.
Konstitusiyada sadalanan insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə uyğun tətbiq edilir. Konstitusiyada təsbit edilmiş insan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını gözləmək və qorumaq qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının borcudur (Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 12 və 71-ci maddələri). Beləliklə, konstitusiya məhkəmə icraatının təcrübəsində beynəlxalq hüquq prinsiplərinin tətbiq edilməsi konstitusiya səviyyəsində beynəlxalq müqavilənin ölkənin hüquq sisteminin ayrılmaz tərkib hissəsi kimi tanınması ilə bağlıdır. Eyni zamanda, öz qərarlarını əsaslandırarkən, Konstitusiya Məhkəməsi İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin təcrübəsinə də müraciət edir. Məsələn, 29 mart 2016-cı il tarixli Qərarda, Konstitusiya Məhkəməsi qeyd etmişdir ki, İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin presedent hüququna əsasən, qanunilik prinsipi onu da nəzərdə tutur ki, daxili qanunvericiliyin tətbiq edilə bilən normaları kifayət qədər əlçatan, dəqiq olsun və tətbiq edilərkən onların nəticələrini öncədən görmək mümkün olsun, Konvensiya tərəfindən tanınan hüququn və ya azadlığın həyata keçirilməsinə hər hansı müdaxilə legitim məqsəd daşımalıdır.
orqanik (әsas) hesab olunur? Әsas prinsiplәri tәnzimlәyәn eksplisid normalar Sizin Konstitusiyada mövcuddur? Әsas prinsiplәrin tәtbiqi tәcrübәsi müvcuddurmu? Qeyd olunan prinsiplәrә Konstitusiya Mәhkәmәsi istinad edirmi? Konstitusiya prinsipləri dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında əks olunan və ya onun müddəalarından irəli gələn, dövlət fəaliyyətinin bu və ya digər növünün əsas mahiyyətini müəyyən edən ümumi rəhbər və yekun müddəalar başa düşülməlidir. Bu müddəalar qanunvericiliyin gələcək inkişafı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirlər. Məhkəmə hakimiyyətinin konstitusiya prinsiplərini Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında təsbit edilmiş normativ ümumiləşdirmənin yüksək dərəcəsinə malik olan
Yüklə 180,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|