Microsoft Word National-doklad-azer doc
Yüklə 180,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6) Konstitusiya Mәhkәmәsi hansı әsas prinsiplәri daha çox tәtbiq edir Zәhmәt olmasa, sizin yurisdiksiyanızda konstitusiya nәzarәti qaydasında qәbul
- 1) Әsas Qanunun digәr müddәalarına nisbәtәn Konstitusiya prinsiplәri müәyyәn üstünlüyә malikdirmi Beynәlxalq hüquq yaxud Avropa İttifaqı
- Konstitusiya prinsiplәrindәn daha ali qüvvәyә malik olan müddәalaı mövcuddurmu Әgәr varsa, onda bu cür daha ali beynәlxalq müddәalar milli
7
Müraciətə baxan Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu, 30 mart 2015-ci il tarixli Qərarında qeyd etmişdir ki, qanunvericilik normaları birmənalı, aydın, ardıcıl və başadüşülən olmalı, eyni hüquqazidd əmələ görə məsuliyyət nəzərdə tutan hüquq normalarının tərkibi qanunverici tərəfindən dəqiq və bir-birindən fərqli müəyyən olunmalıdır. Əks hal hər kəsin hüquq və azadlıqlarının müdafiə olunmasını, hüquqtətbiq edənin hərəkətlərinin proqnozlaşdırıla bilən olmasını çətinləşdirə və şəxsin qabaqcadan öz hüquqazidd əməlinin nəticəsini bilməsini şübhə altına ala bilər. Belə hal şəxsin əsassız olaraq cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsinə və ya əksinə təqsirli şəxsin törətdiyi əmələ görə cəzasız qalmasına gətirib çıxara bilər. Eyni zamanda, bu şəxsin bir hüquqazidd əmələ görə iki dəfə məsuliyyətə cəlb olunmasına şərait yarada bilər. Nəticədə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi müəyyən maddələrin Qərarda formalaşmış hüquqi mövqeyə uyğun olaraq, hüquqi müəyyənlik və mütənasiblik prinsipləri baxımından təkmilləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə tövsiyə etmişdir. Eyni zamanda müvafiq normaların təkmilləşdirilməsi həyata keçirilənədək, hüquqtətbiqedici orqanlar meşə fondu torpaqlarına qarşı yönələn hüquqazidd əmələ görə təqsiri olan şəxsi inzibati və ya cinayət məsuliyyətinə cəlb edərkən, əməlin ictimai təhlükəlilik dərəcəsini, mülkiyyətçiyə, ətraf mühitə və s. Vurulmuş zərərin ağırlıq dərəcəsini nəzərə almaqla, onun hərəkətlərini müvafiq olaraq, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 188-ci maddəsi və ya Azərbaycan Respublikası İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 70-ci maddəsi ilə tövsif edilmişdir.
Konstitusiya Məhkəməsinin daha çox tətbiq etdiyi prinsip - hüquqi müəyyənlik prinsipidir. Bu implisit prinsipi “Konstitusiya Məhkəməsi hamı qanun qarşısında bərabərdir” prinsipindən hasil etmiş, sonralar öz nəticəvi aktlarında daim inkişaf etdirib, genişləndirmişdir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun hüquqi mövqeyinə əsasən, Konstitusiya hüququnun doktrinası hüquqi müəyyənlik prinsipini Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının preambulasında öz əksini tapan qanunun aliliyinin əsas elementlərindən biri kimi tanıyır. Hüquqi müəyyənlik prinsipi isə digər tələblərlə yanaşı ən ümumi mənasında mövcud hüquqi vəziyyətə aid aydınlığı və müəyyənliyi nəzərdə tutur. (“Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 228.5-ci maddəsinin şərh edilməsinə dair” Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin 27 may 2008-ci il tarixli Qərarı). Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin 06 iyun 2014-cü il tarixli Qərarında, Məhkəmə hüquqi müəyyənlik prinsipinin digər aspektinə nəzər yetirərək qeyd edib ki, “qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə aktlarının qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müddətlər çərçivəsində deyil, qeyri-məhdud zaman kəsiyində mübahisələndirilməsi imkanının mövcudluğu illyuziyasını yaradan belə vəziyyət, hüquqi müəyyənliyin tərkib hissəsi olan “res judicata” prinsipinin, ədalət mühakiməsinin ağlabatan müddətdə həyata keçirilməsi tələbinin inkar edilməsilə yanaşı, artıq həll olunmuş mübahisə üzrə qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarlarının sabitliyinə, davamlılığına xələl gətirir. Digər tərəfdən prosesdə iştirak edən şəxslərin yekun məhkəmə aktlarının qanuniliyi və əsaslılığını şübhə altına alaraq onları daim mübahisələndirmək təhlükəsini yaradır. Belə hal cəmiyyətin ədalət mühakiməsinə olan inamını azaldır”. 01 dekabr 2010-cu il tarixli Qərarda, Konstitusiya Məhkəməsi qeyd edir ki, “Hüquqi dövlətin təməl prinsiplərindən hesab olunan hüquq bərabərliyi prinsipi Konstitusiyanın 25-ci
8
maddəsində əks olunmaqla, məhz dövlət tərəfindən heç bir ayrı-seçkiliyə yol vermədən hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat verilməsini nəzərdə tutur.
Pensiya təminatı sahəsində hüquq və azadlıqların həyata keçirilməsində bütün növ ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılmasına təminat verən hüquq bərabərliyi prinsipi eyni kateqoriyaya aid olan şəxslərin pensiya hüququnun fərqləndirilməməsinə xidmət edir. Əks halda sosial təminat sahəsində qanunverici tərəfindən müəyyən olunmuş güzəştlərin eyni hüquqi vəziyyətdə olan şəxslərə eyni qaydada tətbiq edilməməsi sosial ədalətin və tarazlığın pozulmasına səbəb ola bilər. Eyni zamanda, sosial təminat sahəsində münasibətlərin hüquqi tənzimlənməsi zamanı eyni hüquqi vəziyyətdə olan subyektlər arasında ayrı-seçkiliyə yol verilməsı belə tənzimləmənin bütün subyektlərə münasibətdə qüsurlu olmasına gətirib çıxara bilər”. II. Konstitusiya prinsiplәri daha ali norma kimi Konstitusiya daxilindә ierarxiya müәyyәnlәşdirmәk mümkündürmü? Konstitusiyanın dәyişilmәz müddәaları vә mәhkәmә nәzarәti? 1) Әsas Qanunun digәr müddәalarına nisbәtәn Konstitusiya prinsiplәri müәyyәn üstünlüyә malikdirmi? Beynәlxalq hüquq yaxud Avropa İttifaqı hüququ ilә Konstitusiya prinsiplәri vә digәr Konstitusiya müddәaları hansı nisbәtdәdir? Beynәlxalq hüquq yaxud Avropa İttifaqı hüququnda milli Konstitusiya prinsiplәrindәn daha ali qüvvәyә malik olan müddәalaı mövcuddurmu? Әgәr varsa, onda bu cür daha ali beynәlxalq müddәalar milli Konstitusiya prinsiplәrinә nisbәtdә necә tәtbiq olunur? Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ali və birbaşa hüquqi qüvvəyə malikdir və Respublikanın bütün ərazisində tətbiq edilir. Azərbaycan Respublikasında qəbul edilən qanun və digər hüquqi aktlar Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına zidd olmamalıdır. Konstitusiya normalarının ali qüvvəsi adi qanun normaları ilə Konstitusiya normaları arasında ziddiyət olduqda, Konstitusiya normalarının tətbiq edilməsini nəzərdə tutur. Hüquqi qüvvə baxımından Konstitusiya normaları həmcins deyil və fərqləndirilərək qruplara bölünə bilər: Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya quruluşunun əsaslarını təşkil edən normalar (Konst.II fəsli) ali sosial-siyasi və cəmiyyətin hüquqi dəyərlərini təsbit edir və Konstitusi-ya çərçivəsində daha ali hüquqi qüvvəyə malikdirlər. Onlar Konstitusiyanın digər normaları ilə müqayisədə xüsusi qaydada dəyişdirilə bilər. Konstitusiyanın başqa heç bir müddəaları Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya quruluşuna zidd ola bilməz. İnsan hüquq və azadlıqlarına dair Konstitusiya normaları (konst.III fəsli). Onların xüsusiyyəti insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının ləğvi və ya məhdudlaşdırılmasına dair qanunların qəbul edilməsinin birbaşa qadağan etməsidir. Ümumbəşəri dəyərləri təsbit edib, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası aşağıdakı prinsipləri müəyyən edir:
İnsan, onun hüquq və azadlıqları ali dəyərdir. Azərbaycan xalqı suverenliyin daşıyıcısı və hakimiyyətin yeganə mənbəyidir. Sosial siyasət insanın layiqli həyat səviyyəsi və azad inkişafını təmin etmək üçün şərait yaradılmasına istiqamətlənib. Mülkiyyətin dövlət, xüsusi və bələdiyyə növləri eyni dərəcədə tanınır və qorunur. Dövlət hakimiyyəti hakimiyyətin qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətlərinə bölünməsi prinsipi əsasında təşkil edilir. Hüquqi demokratik dövlətin əsas elementlərindən olan yerli özünüidarətmə tanınır və təminat verilir. İdeoloji və siyasi plüryalizm, çoxpartiyalılıq tanınır. Heç bir ideologiya dövlət və ya məcburi xarakterdə ola bilməz. Yüklə 180,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|