Microsoft Word natiq mirzeyev dissertasiya doc
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.3. Lizinq
- 1. car əy ə ver ənin mövqeyi
40
Uzunmüddətli icarə üzrə hesablanmış fazilərin məbləğləri uçotda aşağıdakı kimi əks olunurlar: 174 saylı “ carə üzrə uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti 801 saylı “Ümumi mənfəət (zərər)” hesabının krediti. carə ödəməsinin daxil oması aşağıdakı kimi qeyd olunur: 223 saylı “Bank hesablaşma hesabları” hesabının debeti 174 saylı “ carə üzrə uzunmüddətli debitor borcları” hesabının krediti. Misal:
carəyə verən uzunmüddətli icarəyə 10 il müddətinə torpaq, tikili və avadanlıqverib. carəyə verəndə balans üzrə onlar aşağıdakı qiymətlə əks olunurlar:
lk dəyər – 2000 manat Tamamilə bərpa üçün köhnəlmə - 600 manat carəyə verilən zaman torpaq, tikili və avadanlıqlar 1500 manat məbləğində qiymətləndirilib. Uçotda aşağıdakı yazılışlar aparılır: DT- 731 2000 manat
KT- 111 2000 manat Köhnəlmə məbləğinə
DT- 112 600 manat KT- 731 600 manat DT- 174 1500 manat
KT- 731 1500 manat Fərq məbləğinə: DT- 174 100 manat
KT- 801 100 manat Müqavilə üzrə 50 manat məbləğində faizlər hesablanıb:
41
DT- 241 50 manat
KT- 801 50 manat
442 saylı hesabdan fərqlərin bir hissəsi silinir – 10 manat DT- 442 50 manat
carəyə götürəndən hesablaşma hesabına icarə ödəməsi daxil olub
DT- 223 50 manat
KT- 174 50 manat Maliyyə icarəsi zamanı əmlakın satın alınma qiyməti mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Onun həcmi tərəflərin qarşılıqlı razılığına əsasən müəyyən edilir və bazarın konyukturu, tikili və avadanlığın texniki vəziyyəti və s. kimi bir çox amillərdən asılıdır. Bu qiymətin səviyyəsi tikili və avadanlıqların qalıq dəyərindən bu və ya digər tərəfə kənarlaşa bilər. Müasir şəraitdə uzunmüddətli icarəyə verilmiş tikili və avadanlıqların dəyəri ilə qiymətləndirilməsi məqsədəuyğundur. Odur ki, onların icarəyə verilməsi uçotda bu obyektlərin satılması kimi əks etdirilir. Uzunmüddətli icarənin icarəyə verəndə uçotu. Uzunmüddətli icarənin uçotu üçün 174 saylı “ carə üzrə uzunmüddətli debitor borcları” aktiv sintetik hesab nəzərdə tutulmuşdur. Bu hesab icarəyə verən müəssisə tərəfindən uzunmüddətli icarə şərti ilə verilmiş əmlaka görə icarədarlarla hesablaşmaların vəziyyəti haqqında informasiyanın ümumiləşdirilməsi üçün istifadə olunur. Obyektləri uzunmüddətli icarəyə verərkən müəssisə onları özünün balansından silir və bu əməliyyatı aşağıdakı mühasibat yazılışı tərtib etməklə yerinə yetirir: Obyektin balans dəyəri üçün 731 saylı “Sair əməliyyat xərcləri” hesabının debeti 111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar- Dəyər” hesabının krediti. Obyektin köhnəlmə məbləği üçün
42
112 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar- Amortizasiyası” hesabının debeti 731 saylı “Sair əməliyyat xərcləri” hesabının krediti. carəyə verilmiş obyektin icarədarla razılaşdırılmış qiyməti üçün 174 saylı “ carə üzrə uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti 731 saylı “Sair əməliyyat xərcləri” hesabının krediti. Bununla yanaşı hesablanmış əlavə dəyər vergisinə də 731 saylı “Sair əməliyyat xərcləri” hesabının debeti 521 saylı “Vergi öhdəlikləri” hesabının kredit yazılışı verilir. 731 saylı hesabın kredit qalığı obyektin satış və qalıq dəyərinin fərqini görtərir və icarəyə verənin gəlirini təşkil edir. Bu gəlir yalnız hesabat dövrünə yox, bütün icarə müddətinə aid olduğuna görə 442 saylı “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri” hesabına silinir, aşağıdakı mühasibat yazılışı verməklə rəsmiyyətə salınır. 731 saylı “Sair əməliyyat xərcləri” hesabının debeti 442 saylı “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri” hesabının krediti. Ə gər icarə müddəti ərzində əlavə icarə faizinin alınması nəzərdə tutulmuşdursa, həmin məbləğin hər bir hesabat dövrü üçün hesablanması 174 saylı “ carə üzrə uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti 801 saylı “Ümumi mənfəət (zərər)” hesabının krediti. Daxil olması isə:
223 saylı “Bank hesablaşma hesabları” hesabının debeti 174 saylı “ carə üzrə uzunmüddətli debitor borcları” hesabının krediti müxabirləşmələri ilə uçotda əks etdirilir. Bütövlükdə icarə haqqının daxil olması da axırıncı öhdəliklərin analitik uçotu hər bir icarə müqaviləsi üzrə ayrılıqda aparılır.
43
2.3. Lizinq əməliyyatlarının təşkili və operativ lizinq şəraitində əmlakın uçotu məsələləri carə müqaviləsi üzrə icarəyə verən anarda olanvə onun 113 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlarla bağlı məsrəflərin kapitallaşdırılması” hesabında uçota alınan ƏDV-siz əldə edilən, 1000 manat dəyərində tikili və avadanlıqları 5 ilə verir. carə ödəməsi ilə 250 manatdır 5 il ərzində ödəməsinin ümumi məbləği 12500 manatdır. 5 illik ödəmənin məbləği ilk dəyərə bərabər nəzərdə tutulan dərəcəsi 12,5%-dir. Hər il ödənilməyən məbləğin 12,5%-i icarəyə verənin xeyrinə tutulur. carənin axırında satış 70 manata həyata keçirilir.
a) Anbardan icarəyə müqavilə üzrə icarə ödəməsi hesabına avadanlıq 1250 manat məbləğində icarəyə verilmişdir. DT- 174...........................................................1250 KT – 731..........................................................1250 Bütün müddətə görə hesablanmış icarə ödəməsi borc kimi 174 saylı hesabın debetində 731 saylı hesab vasitəsi ilə əks etdirilir, sonradan icarə ödəməsi gələcək dövrlərin gəlirləri hesab olunur, vəsaitlərin dəyəri isə uçotdan 111 və 113 saylı hesab üzrə kreditləşərək silinir. b) icarəyə verənin uçotu üzrə dəyəri 1000 manat olan avadanlığın çıxması, həmçinin icarədardan onun dəyərindən artıq 250 manmat hesablanmış məbləğ 731 saylı hesabdan keçməklə əks etdirilir. DT – 731.......................................................1250 KT – 113.......................................................1000 KT – 442........................................................250 Ə DV-si ilə avadanlıq əldə edilən halda onun məbləği 241 saylı hesabdan satış hesabına silinir. c) carənin birinci ilində 250 manat məbləğində icarə ödəməsi hesablanıb: Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|