Microsoft Word natiq mirzeyev dissertasiya doc
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
10
digər tərəfi bir ay əvvəl xəbərdar edərək, daşınmaz əmlakın icarəsi zamanı isə - üş ay əvvəl xəbərdarlıq edərək müqaviləyə etiraz edə bilər.
carədar icarəyə verənin razılığı ilə icarə edilmiş əmlakı vasitəli icarəyə (əsas icarəçidən icarə götürmək) verməkj ixtiyarı və icarə müqaviləsi üzrə öz hüquq və vəzifələrini başqa şəxsə (ikinci əldən kirayə) verə bilər. carədarın icarə edilmiş ə mlakını əvəzsiz istifadəyə vermək hüququ vardır, həmçinin icarə hüququnu girov verə bilər və əgər hüquqi sənədlərdə başqa hallar müəyyən edilməyibsə onları yoldaşlıq təsərrüfatlarının və cəmiyyətlərinin nizamnamə kapitalına əmanət kimi və ya istehsalat kooperativinə pay haqqı kimi keçirə bilər. carə müqaviləsi bağlanması geniş yayılmış əmlakın ayrı-ayrı növlərini görtərmək olar: nəqliyyat vasitəsi, bina və qurğular, bütövlükdə müəssisə. Ekipajla birlikdə nəqliyyat vasitəsinin icarə müqaviləsi üzrə (müvəqqəti kirə etmə) icarəyə verən icarədara nəqliyyat vasitəsini ödəmə hesabına müvəqqəti sahib olmağa və istifadə etməyə verir və onların idarəedilməsi üzrə və onun texniki istismarı üzrə öz gücü ilə xidmətlər göstərir. Ekipajsız nəqliyyat vasitəsinin icarə müqaviləsi üzrə icarəyə verən icarədara nəqlkiyyat vasitəsini ödəmə hesabına müvəqqəti sahib olmağa və istifadə etməyə verir və onlaırn idarə edilməsi üzrə və onun texniki istismarı üzrə xidmətlər göstərmir. Bina və ya qurğuların icarə müqaviləsi üzrə icarəyə verən bina və ya qurğulara icarədara müvəqqəti sahib olmağı və istifadə etməyi və ya müvəqqəti istifadə etməyi öhdəsinə götürür. Bina və ya qurğuları icarəyə verən tərəfindən verilməsi və icarədar tərəfindən onun qəbul edilməsi təhvil verilmə aktı ilə və ya verilmə haqqında digər sənəd əsasında tərəflər tərəfindən imzalanmaqla həyata keçirilir. Sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirmək üçün əmlak komöleksi kimi istifadə edilən bütövlükdə müəssisənin icarə müqaviləsi üzrə icarəyə verən icarədar qarşısında ödəmə hesabına torpaq sahələrinə, binalara, qurğulara , avadanlıqlara və müəssisənin tərkibinə daxil olan digər torpaq tikili və avadanlıqlara müvəqqəti sahib olmaq və istifadə etmək öhdəliyini götürür, müqavilə ilə müəyyən edilən 11
qaydada, şərtlərlə və hüdudunda xammal, yanacaq, materiaaların və digər dövriyyə vasitələrinin ehtiyatlarının verilməsini, torpaq, su və digər təbii ehtiyatların, binaların, qurğuların və avadanlıqların istifadə etmək hüququ, müəssisə ilə ə laqədar olan icarəyəverənin digər əmlak hüququ, müəssisənin fəaliyyətinin fərdiləşməsini təyin edən hüquqi və digər mühüm hüquqları, habelə tələb etmək hüququnu və müəssisəyə aid olan borcları onun köçürməsi hüququnu verir. Ə mlak icarəyə onun bütün ləvazimatları ilə və ona aid olan sənədlərlə (texniki pasport, keyfiyyət sertifikatı və i.a.) birlikdə verilir. Əmlak kompleksi kimi bütövlükdə müəssisənin icarə müqaviləsi üzrə əmlak icarədar tərəfindən təhvil verilmə aktı və müəssisənin icarə müqaviləsinə müvafiq olaraq müəyyən edilən qiymətlə uçota alınır. carə müqaviləsinin ayrı-ayrı növlərinə kirə və maliyyə icarələri (lizinq) aiddirlər. Kirə müqaviləsi üzrə daimi sahibkarlıq fəaliyyəti kimi əmlakın icarəyə verilməsini həyata keçirən icarəyə verən, daşınan əmlakın ödəmə hesabına müvəqqəti sahib olmaq və istifadə etmək üçün icarədara çatdırılmasını öhdəsinə götürür. Kirə müqaviləsi bir ilə qədər müddətə bağlanır. Maliyyə icarəsinin (lizinq) müqaviləsi üzrə icarəyə verən icarədar tərəfindən göstərilən əmlakı onlar tərəfindən müəyyən edilmiş satıcıdan mülkiyyətinə əldə etməyi və icarədara həmin əmlakı sahibkarlıq məqsədləri üçün ödəmə hesabına müvəqqəti sahib olmaq və istifadə etmək üçün çatdırmağı öhdəsinə götürür. carəyə verən bu halda icarə predmetinin və satıcının seçilməsinə görə məsuliyyət daşımır. Maliyyə icarəsinin müqaviləsində satıcının və əldə edilən əmlakın icarəyə verən tərəfindən həyata keçirilməsi nəzərdə tutula bilər. carədar əmlakın istifadə edilməsinə görə ödəməni (icarə ödəməsini) öz vaxtında köçürməyə borcludur. carə ödəməsinin qaydası, şərtləri və müddəti icarə müqaviləsi ilə müəyyən edilir. carə ödəməsi bütövlükdə bütün icarə edilmiş ə mlaka və ya ayrıca onun hər bir növünün tərkib hissələrinə görə müəyyən edilir: 1)
dövrü olaraq və ya bir vaxtda keçirilən, müəyyən edilmiş möhkəm ödəmə məbləğində; 12
2)
carə edilmiş əmlakın istifadə edilməsi nəticəsində əldə edilən məhsulların, səmərənin və ya gəlirlərin müəyyən edilmiş payı; 3)
carədar tərəfindən müəyyən xidmətlərin göstərilməsi; 4)
carədar tərəfindən icarəyə verənə müqavilə ilə şərtləşdirilmiş şeylərin mülkiyyətə və ya icarəyə verilməsi; 5)
xərclərin icarədara həvalə edilməsi. Bütün hallarda icarə ödəməsi tərəflərin razılığı ilə pulla ödənilmədiyi halda, icarə ödəməsi uçot və vergiyə cəlb olunma məqsədləri üçün pul ifadəsində qiymətləndirilməlidir. carə ödəməsi üzrə xərclərin qiymətləndirilməsi verilən ə mlakın (yerinə yetirilən işlərin, göstərilən xidmətlərin) maya dəyərindən (əldə edilməsinin faktiki məsrəflərindən) asılı olaraq həyata keçirilir. carədar istənilən formada ödənilən icarə ödəməsi üzrə xərcləri istehsal olunan məhsulların (yerinə yetirilən işlərin, göstərilən xidmətlərin) maya dəyərinə daxil edilir. carəyə verən icarə ödəməsi kimi daxil olan gəlirlkərin maliyyə nəticələrinə satışdan kənar gəlirlərin tərkibinə aid edilir. carədar əmlakı yararlı vəziyyətdə saxlamağa, cari təmir etməyə və əgər icarə müqaviləsi ilə və ya qanunla başqa bir şey müəyyən edilməyibsə əmlakın saxlanması üzrə xərcləri həyata keçirməyə borcludur. Bu xərclər icarədar tərəfindən istehsal məsrəflərinin (tədavül xərclərinin) tərkibinə daxil edirlər. carəyə verən icarəyə verilmiş əmlakı müqavilə ilə müəyyən edilmiş vaxtda, ə gər o müqavilə ilə müəyyən edilməyibsə və ya mütləq vacibliyi lazım deyilsə, lazım olan vaxt öz hesabına əsaslı təmiri həyata keçirməlidir. Əsaslı təmirin aparılması üzrə icarəyə verən tərəfindən öhdəliyin pozulması icarədara öz seçiminə görə hüquq verir: müqavilə ilə nəzərdə tutulan və ya mütləq vacibliyi ilə ortaya çıxan əsaslə təmiri həyata keçirmək; təmirin dəyərini icarəyə verəndən tutmaq və ya onu icarə ödəməsinin hesabına hesablamaq, icarə ödəməsinin müvafiq ödəməsinin azaldırmasını tələb etmək, müqavilənin ləğv edilməsini və zərərin ödənilməsini tələb etmək.
Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|