Microsoft Word natiq mirzeyev dissertasiya doc



Yüklə 0,53 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/22
tarix05.04.2018
ölçüsü0,53 Mb.
#35915
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   22

 

22 


177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının krediti. 

Avans qaydasında hesablanmış icarə haqqı hər ay təyinatına silindikdə,  

442 saylı “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri” hesabının debeti 

801  saylı  “Ümumi  mənfəət  (zərər)”  hesabının  krediti  kimi  mühasibat 

yazılışları tərtib edilir. 

Bəzən qısamüddətli icarə müqaviləsində icarəyə verilmiş obyektlərin yenidən 

qurulmasının,  modernləşdirilməsinin  və  digər  təkmilləşdirilməsinin  icarəçinin 

vəsaiti hesabına kapital qoyuluşu qaydasında həyata keçirilməsi imkanları nəzərdə 

tutula  bilər.  Bu  xərclər  tikili  və  avadanlıqların  dəyərini  artırır  və  onlar  icarəçiyə 

məxsus  olur.  Torpaq,  tikili  və  avadanlıqları  icarəyə  verənə  qaytararkən  icarəçi 

onları  əvvəlki  vəziyyətə  salıb  qaytarmalıdır.  Lakin  tikili  və  avadanlıqlar  dəyəri 

artırılmış, təkmilləşdirilmiş şəkildə də icarəyə verənə də qaytarıla bilər. Bu zaman 

icarəçi tərəfindən faktiki xərcləri təsdiqləyən bütün sənədlər icarəyə verənə təqdim 

edilir. 


carəyə  verilmiş  torpaq,  tikili  və  avadanlıqların  icarəyə  verənə 

qaytarılmadıqda  onun  balans  dəyərinə  111  saylı  “Torpaq,  tikili  və  avadanlıqlar-

Dəyər”  hesabının  “ stismarda  olan  torpaq,  tikili  və  avadanlıqlar”  “Ehtiyatda  olan 

torpaq, tikili və avadanlıqlar subhesabının debeti; 

111  saylı  “Torpaq,  tikili  və  avadanlıqlar-Dəyər”  hesabının  “ carəyə  verilmiş 

torpaq, tikili və avadanlıqlar”subhesabının krediti. 

carəçinin kapital qoyuluşu torpaq, tikili və avadanlıqların artım dəyərinə  

111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar-Dəyər” hesabının debeti 

335  saylı  “Digər  ehtiyatlar”  hesabının  krediti  kimi  mühasibat  yazışmaları 

verilir. Sonuncu məbləğ icarəçiyə birbaşa ödənildikdə; 

 335 saylı “Digər ehtiyatlar” hesabının debeti 

223 saylı “Bank hesablaşma heabları” hesabının krediti. 

carə  haqqının  azaldılması  yolu  ilə  haqq  hesab  aparıldıqda  335  saylı  “Digər 

ehtiyatlar” hesabının debeti  

177  saylı  “Digər  uzunmüddətli  debitor  borcları”  hesabının  krediti 

kimimüxabirləşmələr tərtib edilir. 




 

23 


1.4. carəçi müəssisədə cari icarənin uçotu 

 

 

Cari icarə zamanı icarəçi müəssisə torpaq, tikili və avadanlıq obyektini qəbul-



təhvil aktına əsasən qəbul edir, lakin onu öz balansına götürmür. Çünki bu zaman 

icarə edilən əmlak onun mülkiyyətinə keçmir. Odur ki, icarədar bu cür obyektləri 

ayrıca subhesabda uçota alır. Torpaq, tikili və avadanlıq obyekti qısa müddətə icarə 

edildikdə,  onun  üçün  icarəyə  verəndən  açılmış  inventar  kartoçkasının  çıxarışıda 

alınmalıdır. Onun məlumatlarında icarə haqqı, o cümlədən bu haqqın tərkib hissəsi 

olan amortizasiya ayırmalarının hesablanması zamanı istifadə edilir. Amortizasiya 

məbləği müqabilində icarə haqqı hesablanarkən: 

721 saylı “ nzibati xərclər” hesabının debeti 

177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının krediti olur. 

Amortizasiya ayırmaları məbləğində artıq icarə haqqı hesablanarkən isə  

801 saylı “Ümumi mənfəət (zərər)” hesabının debeti  

177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının krediti. 

Ə

gər  müəssisədə  marjional  gəlir  hesablanması  metodundan  istifadə  edilirsə, 



onun  bütün  icarə  haqqı  tərkib  hissələrinə  ayrılmadan  birbaşa  721  saylı  hesabda 

göstərilə  bilər.  Çünki,  bu  halda  həmin  hesablar  balans  mənfəətinin  azaldılması 

hesabına bağlanır. 

carə haqqı gələcək hesabat dövrləri hesabına avans qaydasında hesablandıqda 

isə  191 saylı “Gələcək hesabat dövrlərinin xərcləri” hesabının debeti 

177  saylı  “Digər  uzunmüddətli  debitor  borcları”  hesabının  krediti  yazılışı 

verili. 

carəyə  götürülmüş  tikili  və  avadanlıqların  əsaslı  təmir  işləri  müqavilə 

şə

rtlərinə  uyğun  olaraq  ya  icarədarın,  ya  da  icarəyə  verənin  hesabına 



maliyyələşdirilə  bilər.  Əsaslı  təmir  işləri  icarədar  tərəfindən  maliyyələşdirilərək 

təsərrüfat  üsulu  ilə  həyata  keçirildikdə  bitmiş  və  qəbul  edilmiş  təmir  işlərinin 

dəyərinə:  

202 saylı “ stehsal məsrəfləri” hesabının və 

 202.8 saylı hesabın 8-ci “Ümumistehsalat xərcləri” sunhesabının debeti. 



 

24 


202-9 saylı hesabın 9-cu “Köməkçi istehsalat” subhesabının krediti. 

Podrat üsulu ilə həyata keçirildikdə isə 

202, 202.8 saylı hesabların debeti 

531  saylı  “Malgöndərənlərə  və  podratçılara  qısamüddətli  kreditor  borcları” 

hesabının krediti kimi mühasibat yazılışları verilir. 

Ə

saslı  təmir  işlərini  icarəyə  verən  maliyyələşdirdikdə  və  icarədar  onu 



təsərüfat  və  ya  podrat  üsulu  ilə  həyata  keçirildikdə  qəbul  edilmiş  təmin  işinin 

dəyəri müvafiq olaraq aşağıdakı mühasibat yazılışları ilə əks etdirilir: 

a) 177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti 

 202-9 saylı hesabın 9-cu “Köməkçi istehsalat” subhesabının krediti 

b) 177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti 

 531  saylı  “Malgöndərənlərə  və  podratçılara  qısamüddətli  kreditor  borcları” 

hesabının krediti. 

Ə

gər bu qayda ilə aparılmış təmir işlərinin dəyəri icarə haqqının özündən çox 



olarsa, icarəyə verən bu tələbi icarədara ödəyir və icarədarda bu əməliyyata 

223 saylı “Bank hesablaşma hesabları” hesabının debeti 

177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının krediti kimi yazılış 

verir.  


Digər  hallarda  bu  məbləğ  icarə  haqqı  hesablanarkən  haqq-hesab  edilə  bilər, 

yəni  ödəniləcək  icarə  haqqı  bu  məbləğ  qədər  azaldıla  bilər.  Təmir  işləri  icarəyə 

verənin  hesabına  və  onun  özü  tərəfindən  həyata  keçirildikdə  isə  icarədarın 

mühasibatlığında bu işlərin dəyəri uçotda əks etdirilmir.  

carədar  icarəyə  götürdüyü  tikili  və  avadanlıqların  dəyərini  artıran  kapital 

qoyuluşu  işləri  həyata  keçirə  bilər.  Bu  cür  işlər  naşa  çatdıqda  və  qəbul  edildikdə 

onların dəyərinə: 

111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar-Dəyər” hesabının debeti 

113 

saylı 


“Torpaq, 

tikili 


və 

avadanlıqlarla 

bağlı 

məsrəflərin 



kapitallaşdırılması” hesabının krediti kimi yazılış verilir. 

Torpaq,  tikili  və  avadanlıqlar  ayrılmış  dəyərlə  birlikdə  icarəyə  verənə 

qaytarıldıqda həmin məbləğ 



Yüklə 0,53 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   22




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə