Microsoft Word Sel\347uk duman



Yüklə 96,4 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix01.11.2017
ölçüsü96,4 Kb.
#7733


33

 

 



CUMHURİYET’İN İNŞA SÜRECİNDE MİLLİ TARİH ŞUURU 

OLUŞTURMA ÇABALARI 

NATIONAL HISTORY AWARENESS CREATION EFFORTS 

in the REPUBLIC of ENTERPRISE PROCESS 

Selçuk DUMAN 

1

 

Özet 

20. yüzyılın başlarından itibaren, Osmanlı Devleti’nin hâkimiyet alanı 

içerisinde  artık  büyük  oranda  Türkler  kalmıştır.  Devleti  yönetenler  de,  bu 

yeni  duruma  uygun  politikalar  geliştirmeye  başlamışlardır;  Yani  milliyet 

temelli  yeni  bir  anlayış  ortaya  konularak,  bunun  alt  yapısı  hazırlanmaya 

çalışılmıştır.  Ancak  bu  çalışmalar  savaş  ortamının  da  etkisi  ile  yeterince 

olgunlaştırılamamış  ve  toplumda  gerekli  karşılığı  bulamamıştır.  Milli 

mücadele  ile  birlikte,  Mustafa  Kemal  Atatürk,  Türk  Milleti’ne  dayalı  üniter 

bir  devlet  kuracağını  çeşitli  toplantılarda  dile  getirmiş  ve  Cumhuriyetin  ilan 

edilmesiyle  bu  çerçevede  çalışmalara  başlanmıştır.    Çok  yönlü  bir  inkılâp 

hareketi  ile  başlayan  çalışmalardan  en  önemlisi;  milli  tarih  yazımı  ve  milli 

tarih  şuur  oluşturma  çabasıdır.  Atatürk  şunu  iyi  biliyordu  ki,  üniter  bir  ulus 

devletin  yaşayabilmesi  için  öncelikle  milli  tarih  şuuruna  sahip  bir  toplumun 

inşa edilmesi gerekmekteydi. Bunun için yapılması gereken çok şey vardı. Bu 

çalışmamızda;  Atatürk’ün  ortaya  koyduğu  bu  çalışmaları  daha  çok  onun 

sözlerini ve uygulamalarını esas alarak aktaracağız.  



Anahtar  Kelimeler:  Atatürk,  Milli  Tarih,  Milli  Şuur,  Cumhuriyet, 

Türk Milleti 



 

 

                                                           

1

 

Prof. 



Dr., 

Giresun 


Üniversitesi 

İİ

BF, 



Uluslararası 

İ

lişkiler 



Bölümü 

selcuk.duman58@gmail.com 




34

 

 



Abstract  

Since the beginning of the 20th century , mostly Turkish nation  had 

stayed  under  the  control  of  Ottman  Empire.    Hence  the  State  Governers 

started  to  improve    appropriate  policies  according  to  this  new  situation.    In 

other words,  a new  approach based on nationality was put forward  and the 

basis of this approach was worked to be arranged. But these  works  could not 

be  matured  because  of    the  effect  of  the    war  and  could  not  find    the 

necessary response in the society. Mustafa Kemal Atatürk spoke out that he 

would  found  a  unitary  state  based  on  Turkish  nation  together  with  national 

struggle in various conventions  and the works  started with the declaration of  

Republic.  The  most  important  ones  of  these  works  starting  with  various 

revolutions are the writing of national history and the struggle of constuction 

of  national    conciousness.  Atatürk  knew  very  well  that  preciously  ,  it  was 

necessary to construct a community having national conciousness in order to 

keep a unitary state alive.There were lots of things to be done. In our study, 

we are going to inform about  these works that Atatürk  put forward  mostly 

based on his utterances. 

Key  Words:  Atatürk,  Natioank  History,  National  Conciousness, 

Republic, Turkish Nation 



 

Giriş 

Türk  Milleti,  tarihin  ilk  dönemlerinden  itibaren  teşkilatlı  bir  toplum 

olarak  devletler  kurmuş  ve  dünyada  etkin  bir  şekilde  siyasi  rolünü 

oynamıştır. Dünya medeniyetine çok erken dönemlerden itibaren katkı sunan 

Türk  Milleti,  ne  yazık  ki  bu  oranda  dünya  tarihinde  yerini  alamadığı  gibi, 

kendi  çocuklarına  da  bunu  anlatamamıştır.  Çünkü  tarih  yazıcılığı 

Cumhuriyetin 

kuruluş 


yıllarına 

kadar 


yeterince 

gelişmediği 

ve 

gerçekleşemediği için oryantalist tarihçilerin bize sundukları pencereden tarih 



algılanmış  ve  Türk  toplumuna  da  bu  şekilde  sunulmuştur.  Bu  neden  ile  de 

Türk  Milleti’nin  tarihi  ya  yanlış  öğretilmiş  ya  unutulmuş  ya  da 

görmemezlikten  gelinmiştir.  20.  yüzyılın  başına  kadar  dünyada  eşi 

görülmemiş bir hale düşmüş, türlü tahrif ve inkâr ile karşı karşıya kalmıştır. 

İ

slamlaşma  sonrası  ise;  Türk  varlığı  İslam  âlemi  içinde  erimiş,  kendi 




35

 

 



benliğini  yitirmiştir.    Bu  yüzden  yarattığı  medeniyet  eserleri,  Arap,  Fars  ve 

Bizans’a mal edilir olmuş, Türk sözü,  “kaba, avam” anlamında kullanılarak, 

akılla  izah  edilemez  bir  aşağılıma  duygusuna  saplanılmıştır  (Baykal,  1971: 

535).  Çok  eski  tarihlere  kadar  tarih  yapan  ve  azda  olsa  yazan  Türk  Milleti, 

içine  saplandığı  bu  durumdan  dolayı  milli  tarih  şuuru  oluşturamamıştır. 

Atatürk,  bu  durumu  şu  şekilde  dile  getirmiştir:  “Biz  henüz  şimdiye  kadar 

gerçek,  bilimsel,  müspet  anlamıyla  milli  bir  devir  yaşamadık,  dolayısı  ile 

milli bir tarihe malik olamadık.” (Ercan, 1985: 15).

 

Gerçekten  de  19.  yüzyılda  Batılı  fikir  adamlarının  etkisi  ile  Türk 



aydınları, harekete geçmiş ve milli tarih şuuru oluşturulması için bir çalışma 

başlatılmıştır.  Ancak  başını  Namık  Kemal’in  çektiği  bu  aydınlar,  “Osmanlı 

Milleti” yaratmak gayesi gütmüşler ve temeline İslam’ı koymuşlardır. Namık 

Kemal,  batı  romantizminden  ilham  alınan  “kahramanlar  kültü”  gereğince, 

Fatih  Sultan  Mehmet  ve  Yavuz  Sultan  Selim  gibi  Osmanlı  padişahlarını 

yüceltirken,  İslamcılığın  gereği,  onları  Selahaddin  Eyyubi  ve  Emir  Nevruz 

gibi 

İ

slam 



büyüklerinden 

ayırmamıştır. 

Ancak 

bu 


hayalin 

gerçekleşemeyeceği, II. Meşrutiyet’ten sonra anlaşılmıştır (Kuran, 1968: 15). 

Bu  tarihten  sonra  batılı  Türkologların  İslam  öncesi  Türk  tarihi  üzerinde 

yaptıkları araştırmalar, Türkçeye çevrilmeye başlanmıştır (Ercan, 1985: 17). 

Fakat yapılan bu çeviriler, yeteri düzeyde milli tarih şuuru oluşmasında katkı 

sağlayamamıştır.  Balkan  harbi  sonrası  ise  yeni  bir  tarih  görüşü  oluşmaya 

başlamıştır.    Bu  görüş  neticesinde  Türk  tarihçiliği,  ilk  defa  Türklerin  İslam 

öncesi tarihleri ile de ilgilenmeye başlamış, Avrupa ortalarından Çin sınırına 

kadar,  bir  mekân  algısı  gelişmiş  ve  Türk  aydınlarında  önemli  bir  heyecan 

yaratmıştır (Kuran, 1968: 15-16).   



1.  Türkiye  Cumhuriyeti  Devleti’nin  Kurulması  ile  Birlikte  Yapılan 

Çalışmalar 

Atatürk,  bütün  bu  tecrübeleri  yaşayarak,  Cumhuriyetin  kuruluş 

yıllarına geldiği zaman, “milli tarihimiz neden ibaret, milli özelliklerimiz ve 

milli  karakterimiz  nedir,  kültürümüz  ve  milliyetimizin  esasları  nelerdir?” 

Sorularına  cevap  aramıştır.  Ancak  şunu  da  iyi  biliyordu  ki  bu  sorulara, 

Osmanlı, İslam ya da oryantalistlerin gözüyle cevap bulunamazdı (Kodaman, 

1982: 126).  



36

 

 



Diğer  yandan  Atatürk’ün  cevap  aradığı  sorular,  dünyada  o  dönemde 

oluşan yanlış kanaatlerle de ilgili idi. Örneğin; 

1-

  Türklerin  bir  aşiret  olarak,  bir  imparatorluk  kuramayacağını  ve  bunun 



başka bir izahının olduğu, 

2-

  Türklerin dünya tarihi ve medeniyetindeki rolleri, 



3-

  Türkiye’ye  medeniyet  getirenlerin  kimler  olduğu  gibi  soruların  gerçek 

cevaplarını araştırıyordu.(Afetinan, 1939: 244-245)  

Yapılması gereken, milli tarih şuuru ve milli kültürü kuvvetlendirerek 

bir  milli  heyecan  uyandırmaktı.  Bu  da  yabancıların  gözüyle  ya  da  onların 

işaret ettikleri ile olamazdı. Bu bir millet için büyük bir gaflet demekti.(Özer, 

1999: 762) 

Atatürk,  derin  bir  tarih  şuuruna  sahip  olarak,  Türk  tarihine  derin  bir 

bakış  ve  tarih  önünde  yüksek  bir  sorumluluk  duygusunu  ortaya 

koymuştur.(İnalcık,  1963:  6)    Türk  tarihini  bilinen  Türk  devletlerinin 

ötesinde,  Türk  soyunun  ve  boyunun  ortaya  çıkışını  esas  alan  Atatürk,  Türk 

çocuklarına  milli  tarih  öğretilmesinin  üzerinde  durarak,  milli  tarihin 

yazılmasını  istemiştir.(Hizmetli,  1993:  15-17)    Öncelikle  Batıdan  tarih  ile 

ilgili kitapları getirtmiş (Özçelik, 1996: 603), onları inceletmiş ve doğru tarih 

yazımı ile ilgili çalışmalar yaptırmıştır. 

Atatürk  bu  çerçevede,  “herhangi  bir  tarihi  elinize  aldığınız  zaman, 

onun  gerçeğe  uygun  olup  olmadığına  güven  duymak  için  dayandığı  kaynak 

ve  belgeler  araştırılır;  Bizim  şimdiye  kadar  doğru  bir  milli  tarihe  sahip 

olmayışımızın sebebi; gerçek  olayların belgelere dayanmaktan ziyade  ya bir 

takım meddahların veya bir takım kendini beğenenlerin gerçek ve mantıktan 

uzak sözlerinden başka kaynak bulunmaması talihsizliğidir”(Kocatürk, 2005: 

271) diyerek; tarih yazıcılığında bilimsel olmanın gereği üzerinde durmuş ve 

bu şekilde ancak tarih yazılabileceğini belirtmiştir; Hatta Atatürk, “sonradan 

uydurma  bir  eser  meydana  getirerek  ertesi  gün  pişman  olmaktansa,  hiçbir 

eser  meydana  getirmemek  beceriksizliğini  itiraf  etmek  daha  iyidir.” 

(Kocatürk,  2005:  271)  demiş  ve  yazılacak  tarih  kitaplarının  titizlikle 

hazırlanmasını  istemiş,  hatalı  hazırlanan  kitaplara  da  müdahale  ederek 

bilimsel eserlerin ortaya çıkması için elinden geleni yapmıştır. 




37

 

 



Atatürk, “ben gelip geçici bir insanım, bir gün öleceğim. Büyüklüğüne 

ve  üstün  yeteneklerine  inandığım  Türk  Ulusu’nun  gerçek  tarihinin 

yazılmasını  sağlığımda  görmek  istiyorum.”  (Kocatürk,  2005:  282)  demiştir. 

1923  sonrası  bu  çerçevede  tarih  yazıcılığını  teşvik  eden  Atatürk,  milletin 

yeniden  tarif  edilmesini,  ona  kendine  güven  duygusunun  verilmesini,  onda 

vatan  anlayışının  oluşturulmasını  ve  milli  şuurun  inşası  için  uğraşılmasını 

istemiştir  (Özçelik,  1996:  601).  Bu  dönem  de  milleti  yaratan  ve  yaşatan  en 

mühim  vesilelerden  biri  olan  milli  tarih  şuuru  olduğunun,  milletlerin  dünya 

yüzünde  değerlerinin  milli  tarihlerine  verilen  değer  ölçüsünde  kazanacağı 

düşüncesiyle, bu konuda yapılan çalışmalara üst düzeyde katkı sunulmuş ve 

çok önemli ivme kazandırılmıştır. Milli tarih, boyunduruk altındaki milletlere 

ölümsüz bir kuvvet, birlik ve enerji kaynağı olmuştur. Diğer taraftan öz milli 

kültürlerinin,  hudutsuz  gelişme  imkânına  kavuşması  sonucunu  doğurmuştur 

(İnalcık, 1963: 7). 

Türkiye  Cumhuriyeti  Devleti’nde,  bir  Türklük  şuuru  yaratılması  için 

büyük  mücadele  verilmiş,  Osmanlı’daki  ümmet  fikri  yerine  millet  olmanın 

önemi  kavratılmaya  çalışılmıştır  (İzgi,  1987:  136).  Atatürk,  “biz  milliyet 

fikirlerini  tatbikte  çok  gecikmiş  ve  çok  ilgisizlik  göstermiş  bir  milletiz.  

Bunun  zararlarını  fazla  faaliyet  ile  gidermeye  çalışmalıyız.”  demiş  ve 

sözlerinin ilerleyen kısımlarında dünyanın bize saygı göstermesini istiyorsak, 

ilk önce biz kendi benliğimize ve milliyetimize bu saygıyı, hissi, fikir ve fiili 

olarak  bütün  davranış  ve  hareketlerimizle  gösterelim.”(İzgi,  1987:  136-137) 

sözleri  ile  aidiyet  kavramında  bilincin  ne  kadar  önemli  olduğunu  ortaya 

koymuştur. 

Atatürk,  imparatorluktan  ayrılan  diğer  milletler  gibi  Türk  Milleti’nin 

de var olacağını,  hayat  hakkının bulunduğunu, çünkü onunda uzun bir  milli 

varlığı,  bir  medeniyeti,  unutulmuş  bir  milli  tarihi  olduğunu  ve  dünya 

medeniyetinin düşmanı değil dostu olduğunu söylemiştir (İnalcık, 1963: 8). 

Atatürk, Türk Milleti’nin vatanını tanımlarken de; Asya’nın batısında 

Avrupa’nın  doğusunda  olmak  üzere  kara  ve  deniz  sınırları  ile  ayırt  edilmiş 

yurtta  yaşarlar  (Afetinan,  2000:  29)  diyerek  oryantalistler  tarafından  bizlere 

öğretilen Orta Asya kavramının çok ötesinde Türklerin fiili olarak yaşadıkları 

ve önemli oranda kendilerine vatan yaptıkları toprakları ifade ederek, burada 



38

 

 



yaşayan insanların ülkelerine sahip çıkmasını da işaret etmiştir. Diğer yandan 

Atatürk, tarih yazımı konusunda şu hususlar üzerinde durulmasını istemiştir. 

1-

  Türkler’in  İslamiyet  sonrasındaki  tarihleri  bir  hayli  araştırılmış  ve 



okutulmuş  olmasına  rağmen,  daha  önceki  devirlerin  tarihi  karanlıkta 

kalmıştır. Ağırlık bu çağlar üzerinde olmalıdır. 

2-

  Türkler’in  medeniyete  katkılarını  Batı  inkâr  etmiş,  Türklerin  imajını 



daha  çok  savaşçı  ve  hatta  “barbar”  olarak  işlemiştir.  İlk  medeniyetlerde; 

Sümer,  Elam,  Etrüsk  gibi,  İslam  medeniyetinde;  Samilik  ve  Hint  Avrupa, 

kavramlarına  pay  verilmiş,  Türkler  yok  sayılmıştır.  Bu  nede  ile  Türklerin  o 

çağlardaki medeniyete katkıları ve rolleri unutulmamalıdır. 

3-

  Türkler’in  anayurdunun  Orta  Asya  olduğu  ve  o  coğrafyada  bugünde 



Türklerin yaşamaya devam ettiği anlatılmalıdır. 

4-

  Türkler’in  ırki  yapıları  ve  özellikleri  üzerinde  durulmalıdır  (Türkkan, 



2002: 409) 

ifadeleri  üzerinde  durmakla  kalmamış,  sonraki  tarih  çalışmalarında 

bunu uygulamaya geçirmiştir. 

Atatürk,  “Büyük  devletler  kuran  ecdadımız  büyük  ve  şümullü 

medeniyetlere de sahip olmuştur. Bunu aramak, bulmak, incelemek Türklüğe 

ve cihana bildirmek bizler için bir borçtur.” (Afetinan, 1971: 110) ifadesi ile 

Türkler ile ilgili bilinmeyenlerin araştırılmasının üzerinde durmuştur. 

Türk  tarihi  ile  alakalı  o  döneme  kadar  yazılan  makale  ve  kitaplarda 

derin iftiralar bulunmakta idi. Bunlar özetle; 

1-

  Türkler sarı ırka mensuptur,  



2-

  İkinci sınıftır,  

3-

  Türkler medeni kabiliyetten yoksundur,  



4-

  Türkler’in yaşadığı Anadolu onlara ait değildir (Süslü, 2006: 230-231). 

Bu  iftiralar  17  Haziran  1919’da  Fransa  Başbakanı  Clemenso 

tarafından  da  şu  şekilde  dile  getirilmiştir:  “Türklerin  faziletleri  arasında 

yabancı  milletleri  yönetme  yeteneği  olduğu  kanısında  değiliz.  Tarih  bize 

Türklerin  birçok  başarıları  yanında,  türlü  kusurlarını  da  göstermektedir. 

Onların  saldırısına  uğramış  ve  kurtulmuş  milletlerin  medeniyet  ve  kültür 

seviyesi düşmüş ve bu milletler geri kalmışlardır. Hiçbir örnek gösterilemez 

ki,  Türk  egemenliğinin  kalkması  ile  bayındırlık  artmış,  kültür  seviyesi 



39

 

 



yükselmemiş  olsun,  ister  Avrupa  Hıristiyanları,  ister  Suriye,  Arabistan  ve 

Afrika  Müslümanları  olsun,  Türk  ele  geçirdiği  her  yere  yıkım  getirmiş, 

savaşta kazandığını barış zamanında geliştirememiştir.” (Özçelik, 1999: 187). 

Paris  Barış  Konferansı’ndan  önce  bu  sözleri  ifade  eden  İtilaf 

Devletleri  konferans  devam  ederken  Türk  topraklarını  paylaşmaya 

başlamışlar,  Türklerin  Asyalı  bir  sürü  olduklarını  ifade  ederek  tarihlerinde 

hiçbir  uygarlık  varlığı  gösteremediklerini,  Trakya’da,  İstanbul’da  hatta 

Anadolu’nun birçok bölgelerinde bile, azınlıkta olduklarını ileri sürmüşlerdir. 

Bu  görüş  yüzyıllar  boyunca  Türklerle  birlikte  yaşamış  Türk  olmayan 

Hıristiyan ve hatta Müslüman topluluklarca da desteklenmiştir. 

Paris  Barış  Konferansı  hizmetinde  kimi  tarihçiler  ve  yazarlarda  aynı 

görüşü,  tarih  adına  haklı  göstermeye  koyulmuşlardır.  Böylece  Türk  Milleti, 

tarihin siyasal tutkularına dayanan seviyesiz ithamlarla vatanını, egemenliğini 

ve onurunu yitirmeye mahkûm edilmiş idi (Karal, 1965: 72). 

Atatürk  bütün  bu  iftiralara  karşı,  Türkleri  bütün  dünyaya  geri  bir 

millet olarak tanıtan görüşlerin bizim içimize de girdiğini ifade ederek, dört 

yüz  çadırlık  göçebe  bir  kabileden  bir  imparatorluk  ve  millet  tarihini 

başlatmak suretiyle imparatorluk zamanında yanlış bir görüşün olduğunu, bu 

nedenle öncelikle millete, tarihini, soylu bir millete mensup olduğunu, bütün 

uygarlıkların  anası  olan  ileri  bir  milletin  çocukları  olduğunu  öğretmeliyiz.” 

diyerek Türk Milleti’nin içinde bulunduğu durumdan kurtulmasının yolunun 

milli  tarih  şuuru  olduğunu  bu  şekilde  dile  getirmiştir.(Kocatürk,  2005:  281) 

Yine  Türk  Milleti’nin  bu  konudaki  yeterliğini  anlatmak  için:  “Türk 

çocuklarında yetenek, her milletinkinden üstündür, Türk yetenek ve kudretini 

tarihteki başarıları meydana çıktıkça, büsbütün Türk çocukları kendileri için 

gereken  atılım  kaynağını  o  tarihte  bulabileceklerdir.  Bu  tarihten  Türk 

çocukları  bağımsızlık  kazanacaklar,  o  büyük  başarıları  düşünecekler, 

harikalar  yaratan  adamları  öğrenecekler,  kendilerinin  de  aynı  kandan 

olduklarını  düşünerek  kimseye  boyun  eğmeyeceklerdir”  demiştir  (Kocatürk, 

2005: 282).  

Dünya Tarihi gösteriyor ki; hiçbir devir, hatta hiçbir nesil kendi görüş 

ve anlayışı ile kendisine yeni bir tarih tablosu çizmekten, başka bir deyimle, 

yeni  bir  “Tarihi  Şuurlaşma”,  ortamına  müstağni  kalamıyor.  Bilhassa  siyasi 

değişmeler  ve  yeni  sosyal  şekillenmeler  demek  olan  inkılâp  devirleri  ve 




40

 

 



nesilleri  bunu  daha  kuvvetli  hissetmişlerdir.  Çünkü  milletler  böyle 

zamanlarda,  varlıklarını  korumak,  kudretlerini  geliştirmek  ve  manevi 

kıymetlerine dayanarak geleceğe emniyetle yürümek için kendilerini yeniden 

daha derin tanımak ve anlamak ihtiyacını duyarlar (Demircioğlu, 1971: 453). 

Atatürk, milletlerin yapısında ortak mazi ve birlikte yaşama arzusunun 

önemli  bir  yer  tuttuğu  ve  hatta  millet  hayatında  yegâne  birleştirici  unsur 

olarak gördüğü bu iki kavramı her fırsatta ön plana çıkarmıştır. Bilindiği gibi 

ortak mazi, yaşanmış tarihi ifade eder ve milli tarih şuurunu ön görür. Milli 

ş

uur  tarih  ile  besleneceğine  ve  kültürel  bir  takım  yanlış  ve  haksız  yayın  ve 



yorumların  önüne  geçilmesi  de  bu  yolla  engelleneceğine  göre,  milli  şuuru 

canlı  tutmanın  en  önemli  yolu  tarih  üzerinde  çalışma  yapan  ve  öğretenlerin 

görevi  olarak  algılanmalı  ve  buna  göre  hareket  edilmelidir  (Özçelik,  1999: 

194). 


Bu  nedenlerden  dolayı  Cumhuriyeti  kuranlar  gerekli  hassasiyeti 

göstermişler ve doğru tarihin yazılıp öğretilmesi konusunda önemli bir duruş 

sergilemişlerdir.  

Bu çerçevede Atatürk’ün tarihten daima ilham aldığını ve herhangi bir 

meseleyi  ele  alırken  onu  tarihin  ışığı  altında  mütalaa  ettiğini  görmek 

mümkündür.(Akurgal,  1956:  571)  Atatürk’ün;  benliği  sarsılmış,  kendi 

kendine itimadı kaybolmuş, Türk Milleti’nin benliğini yeniden kazandırması, 

onun  şerefli  bir  maziye  ve  büyük  hasletlere  sahip  olduğunu  yeniden 

hatırlatması  gerekiyordu  (Akurgal,  1956:  579).  Bu  itibarla  Türklerin 

geçmişten günümüze kültür ve medeniyet dünyamıza katkıları ve yetiştirdiği 

büyük  şahsiyetler  ortaya  çıkacak,  böylece  dünyada  yanlış  algı  değişecek, 

Türklerin  zengin  ve  şerefli  bir  geçmişe  sahip  olduğu  tespit  edilecek,  Türk 

çocuğu  da  bununla  gurur  duyacaktı.  Bu  durum  Türk  Milleti  arasındaki  mili 

birliği  kuvvetlendirecektir.  Bu  şekilde  milli  tarih  şuuru  ve  milli  kültür 

kuvvetlenecek,  milli  tarihini  iyi  bilen  her  yönüyle  yetişmiş  bireyler  ortaya 

çıkacaktı (Saray, 1984: 1-2, 5).  

Yeni  nesil  Atatürk’ün  ifadesiyle  daha  büyük  işler  yapmak  için 

kendinde kuvvet bulacaktır.(Afetinan, 1939: 245) Bu anlayışla Cumhuriyetin 

kuruluş  yıllarında  ciddi  çalışmalar  yapılmış,  tarih  ilminin  laf  olsun  diye 

mütalaa  eden  sözlere  karşı  duran  Atatürk,  olayların  olduğu  gibi  gerçeğe 

uygun anlatılmasını ve yazılmasını teşvik etmiş, tarih yazıcılığının da siyasi, 



41

 

 



iktisadi, medeni ve sair şekilde ayrılarak konusunda uzman kişiler tarafından 

yazılması  üzerinde  durmuştur  (Uzunçarşılı,  1939:  349-352).  Bu  yöntem 

neticesinde  ortaya  çıkarılan  tarih  ile  milli  şahsiyetin  yetişmesi  amaçlanmış, 

milli  ideallerin  yanında  insanlık  idealinin  de  görülmesi  hedeflenmiştir 

(Çambel, 1939: 270). 

Atatürk’ün  tarihin  yazım  ve  anlatımının  önemi  konusunda  titizliği, 

Türk Tarihi’nin doğru bir şekilde yazılmaya başlanmasına neden olduğu gibi 

Türk  Milleti’nde  de  milli  tarih  şuuru  oluşmasında  önemli  rol  oynamıştır. 

Atatürk’ün  bu  çalışmalara  verdiği  katkıdan  hareketle,  İstanbul  Üniversitesi 

Edebiyat  Fakültesi  tarafından  takdim  edilen  fahri  müderrislik  payesinin, 

Atatürk tarafından tarih alanında olmasının istenmesi de önemli bir ayrıntıdır 

(Günaltay, 1939: 273-274). 

Atatürk’ün  ifadesiyle,  büyük  devletler  kuran  ecdadımızın  büyük  ve 

ş

ümullü  medeniyetler  ortaya  çıkardığının  bilindiği,  bunu  tetkik  edip  ortaya 



çıkarmanı,  Türklüğe  ve  cihana  bildirmenin  bir  borç olduğu  (Orhonlu,  1967: 

28) bilinci ile Cumhuriyetin kuruluş yıllarında bu çalışmalara destek vermiş, 

hatta bizzat bu çalışmalarda yer almıştır. 

1931’de  kurulan  Türk  Tarihi  Tetkik  Cemiyeti  Başkanı  Tevfik 

Bıyıklıoğlu’na  Atatürk  tarafında  yazılan  mektupta,  bu  hassasiyet  şu  şekilde 

dile  getirilmişti:  “Tarih  yazmak  için  tutulan  yolun  mantıki  ve  bilhassa  ilmi 

olması  şarttır.  Bu  münasebetle  yüksek  heyetinizin  reisi  bulunan  zatı  âlinize 

hatırlatırım ki yenidünya ufuklarına açacağınız yeni tarih semasında dikkatli 

olunuz.    Sümmet  tedarik  bir  eser  vücuda  getirerek  ferdasında  nadim 

olmaktansa  hiçbir  eser  vücuda  getirememe  aczini  itiraf  etmek  evladır.  İlim 

sahasında  vesveseli  olmak,  miskin,  müesseselerin  mezunlarına  inanmaktan 

evladır.”  (Orhonlu,  1967:  30)  diyerek,  tarih  yazıcılığının  aceleye 

getirilmemesi,  ilmi  olması  konusundaki  hassasiyeti  hatırlatmıştır.  Atatürk 

Türk  Tarih  Kurumu’ndan  yurdumuzun  en  eski  medeniyetlerini  meydana 

çıkarmak,  bu  suret  ile  bugünkü  Türkiye  halkını  ve  umumiyetle  Türk 

Milleti’nin tarih boyunca birbirleri ile ilgisini tesis ederek, umumi Türk tarihi 

ve  medeniyetini,  yeni  ilmi  araştırmalara  göre  insicamlı  bir  şekilde 

yazabilmesini  istemiştir  (Afetinan,  1959:  195).  Atatürk,  bu  çalışmalar 

yapılırken  Türklüğün  esas  olduğunu  ve  bunun  tarih  içerisinde  araştırılması 

gerektiğini,  Türklüğü  bütün  soyluluğu  ile  tanımak,  tanıtmak  gerektiğini  ve 




42

 

 



milli benliği bilmeyen milletlerin, başak milletlerin avı durumuna düşeceğini 

ifade etmiştir (Kocatürk, 2005: 301-308). 

Atatürk’ün  bu  yaklaşımı,  Türk  Milleti’nde  milli  şuuru  oluşturmuş  ve 

altı  yedi  asırlık  Osmanlı  Türklüğü,  Selçuklu  Türklüğü  ve  ondan  öte  büyük 

Türk devirlerinin (Afetinan, 1959: 93) anlaşılması ve öğretilmesini mümkün 

olmuş,  oryantalist  tarihçilerin  bakış  açısı  ve  sunumundan  kurtararak  tarih 

yazımı  ve  öğretimine  milli  bir  eksen  kazandırmıştır.  Türk  Milleti  oluşan  bu 

ş

uurla,  Türkiye  Cumhuriyeti  Devleti’ni  kısa  süre  içerisinde  dünyada  saygın 



bir  konuma  yükseltmiştir.    Bölgesinde  bir  güç  haline  dönüşen  Türkiye 

Cumhuriyeti,  bütün  dünyada  takip  edilen  örnek  alınan  ve  saygı  duyulan  bir 

devlet olmuştur. 

Sonuç 

Türkiye  Cumhuriyeti’nin  Kurucusu  ve  Türk  Milleti’nin  Kurtarıcısı 

Yüce  Atatürk’ün  ifadesi  ile  “Türk  Milleti  eski  ve  şerefli  bir  millet  olarak 

dünya  medeniyetine ciddi oranda katkı sunmasına” rağmen son  yüzyıllarda, 

kendisini  gizlemiş  ve  gederek  tarih  sahnesinden  silinen,  aşağılanan  ve  hor 

görülen bir millet haline dönüşmüştür. 

Bir  milletin  kendini  tanıması,  kendine  güvenmesi,  dünya  milletleri 

içerisinde saygın bir yere sahip olması için öncelikle kendi tarihini doğru ve 

iyi  öğrenmesi  gerekmektedir.  Tarihini  doğru  öğrenmeyen  toplumlarda  milli 

tarih bilinci oluşamadığı için milli şahsiyetlerde yetişemez. 

Türkiye Cumhuriyeti kurulana kadar maalesef bu durum görülememiş, 

inanç  üzerinden  yeni  bir  şahsiyet  kazanılması  hevesiyle,  milliyetten 

uzaklaşılarak  Arap  ve  Fars  hegemonyasının  altında  ezilinmiştir. 

Cumhuriyetin  kuruluş  yıllarında  gösterilen  üstün  gayretle  Türk  Milleti 

yeniden  canlanmış,  kendine  gelmiş,  kendini  tanımış,  kendine  güvenmeye 

başlamış  ve  dünyadaki  devletlerarasında  saygın  bir  konuma  yükselmiştir. 

Ancak Atatürk sonrası bu durum devam ettirilemediği gibi bugün bile “milli 

tarih”  denilince  bilimsel  olmayacağı  yönünde  görüşler  ileri  sürülmekte, 

oryantalist  bakış  açısı  ile  yaklaşılmakta,  dahası  tıpkı  geçmişte  olduğu  gibi 

bugünde  oryantalist  tarihçilerden  alıntılar  yaparak  Türk  Milleti’ne 

kalıplaşmış  cümlelerle  tarih  yazılmaya  ve  anlatılmaya  çalışılmaktadır. 

Unutulmamalıdır ki, milli tarih algısı ve milli tarih yazımı pekâlâ bilimsel ve 




43

 

 



akademik kriterlere göre yazılabilir ve bu şekilde sunulabilir.  Bunun tersini 

iddia  edenlerin  kaygısı,  bilim  ya  da  akademik  ölçüler  değil  oryantalist 

tarihçilik hastalığı olup, biz daha iyisini yapamayız kompleksi veya milliliğin 

inanç  ile  bir  arada  olamayacağı  algısıdır.  Oysa  asıl  bilimsel  tarihçilik  için 

bundan mutlaka kurtulmak gerekmektedir.  

 

Kaynakça 

Afetinan,  A.  (1939),“Atatürk  ve  Tarih  Tezi”,  Belleten,  Cilt:  III, 

Sayı:10. 

Afetinan,  A.  (1971),  Mustafa  Kemal  Atatürk’ten  Yazdıklarım

İ

stanbul. 



Afetinan, A. (2000), Medeni Bilgiler ve Mustafa Kemal Atatürk’ün El 

Yazmaları

, Ankara. 

Afetinan, A. (1959), Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara. 

Akurgal,  E.  (1956),  “Tarih  İlmi  ve  Atatürk”,  Belleten,  Cilt:  XX,                     

Sayı: 80. 

Baykal,  B.  S.  (1971),  “Atatürk  ve  Tarih”,  Belleten,  Cilt:  XXXV,                 

Sayı: 140. 

Çambel, H. C. (1939), “Atatürk ve Tarih”, Belleten, Cilt: III, Sayı: 10. 

Demircioğlu,  H.  (1971),  “Tarih,  Biz  ve  Atatürk”,  Belleten,                               

Cilt: XXXVII, Sayı: 139. 

Ercan,  Y.  (1988),  “Atatürk  ve  Tarih”,  Amme  İdaresi  Dergisi,  Cilt: 

XXI, Sayı: 6. 

Günaltay,  Ş.  (1939),  “Atatürk’ün  Tarihçiliği  ve  Fahri  Profesörlüğü 

Hakkında bir Hatıra”, Belleten, Cilt: III, Sayı: 10. 

Hizmetli,  S.  (1993),  “Atatürk  ve  Tarih”,  Askeri  Tarih  Bülteni,  Cilt: 

XVIII, Sayı: 35. 

İ

nalcık,  H.  (1963),  “Türk  Tarihi  ve  Atatürk’te  Tarih  Şuuru”,  Türk 



Kültürü Dergisi

, Sayı: 27. 

İ

zgi,  Ö.  (1987),  “Atatürk’ün  Tarih  İlmi  Hakkındaki  Düşünceleri”, 



A.A.M.D.

, Cilt: IV, Sayı: 10. 

Karal, E. Z. (1965), “Atatürk ve Tarih”, Türk Dili Dergisi, Cilt: XV, 

Sayı: 170. 

Kocatürk, U. (2005), Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara. 

Kodaman,  B.  (1982),  “Atatürk  Milli  Kültür  ve  Tarih”,  Atatürk  ve 



Kültür

,  

Kuran,  E.  (1968),  “Milli  Tarih  Görüşümüz”,  Türk  Kültürü  Dergisi,  

Yıl: 8, Sayı: 85. 

Orhonlu, C. (1967) “Atatürk ve Tarih Görüşü”, Türk Kültürü Dergisi

Sayı: 61. 



44

 

 



Özçelik,  A.  (1996),  “Atatürk  ve  Tarih  Şuuru”,  A.A.M.D.,  Cilt:  XII, 

Sayı: 35. 

Özçelik,  İ.    (1999),  “Atatürk,  Cumhuriyet  ve  Tarih  Şuuru”,  Erdem 

Dergisi

, Cilt: XI, Sayı: 31. 

Özer,  S.  (1999),  “Atatürk  ve  Türk  Tarihi”,  A.  A.  M.D.,  Cilt:  XV,                         

Sayı: 44. 

Saray,  M.  (1984),  “Atatürk  ve  Türk  Tarihi”,  Türk  Kültürü  Dergisi

Sayı: 249. 

Süslü, A.  (2006), “Atatürk ve Tarih”, Makaleler I, (Yay. Haz. Semih 

Yalçın-Mustafa Ekincikli), Ankara. 

Türkkan,  R.  O.  (2002),  “Türk  Tarih  Tezleri”,  Türkler  Ansiklopedisi

Cilt: I. 

Uzunçarşılı, İ. H. (1939), “Türk Tarihi Yazılırken”, Belleten, Cilt: III, 

Sayı: 10. 



Yüklə 96,4 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə