Microsoft Word Shehriyar Chapa doc



Yüklə 461,91 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/13
tarix08.07.2018
ölçüsü461,91 Kb.
#53804
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13

M ə s i a ğ a     M ə h ə m m ə d i  

 



məqalədə müəllif özünü həm də püxtə bir 

mətnşünas kimi göstərmişdir... 

Məsiağa Məhəmmədi klassik və müasir 

farsdilli  ədəbiyyatı araşdırmaqla yanaşı, həm də 

onun tərcüməsi, təbliği və tənqidi ilə məşğuldur və 

bu sahədə onun fəaliyyəti elmi-ədəbi ictimaiyyətə 

yaxşı tanışdır. Burada da həmin fəaliyyətin müəy-

yən nəticələri öz əksini tapmışdır: kitabda onun 

“Heydərbabaya salam” poemasının fars dilinə 

İranda çap olunmuş tərcüməsi haqqında rəyi, eləcə 

də  Şəhriyarın iri həcmli bir şeirinin farscadan 

dilimizə tərcüməsi yer almışdır. Böyük Mövlanaya 

həsr edilmiş bu şeir (mən onu tam cəsarətlə, 

poema adlandırardım) Şəhriyarın bədii təxəyyülü-

nün qüdrətini və özünəməxsusluğunu göstərmək 

baxımından çox maraqlıdır. Məsiağa bədii 

mətnlərə öz akademik yanaşmasına uyğun olaraq

həmin şeiri filoloji tərcümə edib. Bildiyim qədəri, 

onun tərcüməsi  əsasında bu şeirin iki müxtəlif 

poetik tərcüməsi də meydana çıxıb və dövri 

mətbuatda işıq üzü görüb.  

Mən Məsiağa Məhəmmədinin elmi-ədəbi 

yaradıcılığına kifayət qədər bələd bir adam kimi 

deyə bilərəm ki, o, daim öyrənilməmiş, yaxud az 

öyrənilmiş mövzulara üz tutur, bütün hallarda 



Ş ə h r i y a r   v ə   z ə m a n ə m i z  

 

9



araşdırma predmetinə özünəməxsus və  fərqli ya-

naşmasını ortaya qoyur. Oxuculara təqdim olunan 

kitab da bu baxımdan istisna deyil. Məhz bu 

cəhətinə görə inanıram ki, həcmcə kiçik, lakin 

sanbalca böyük olan bu kitab Şəhriyar tədqi-

qatçıları üçün mötəbər qaynaq rolunu oynayacaq, 

oxucuların dahi şairi daha yaxşı tanımasına, onun 

poetik dünyasının incəliklərini daha dərindən dərk 

etməsinə  vəsilə olacaq, dəyərincə xidmət 

göstərəcəkdir...

         

 

Qurban Bayramov

 tənqidçi-ədəbiyyatşünas 

02.11.2015 

 

 

 



M ə s i a ğ a     M ə h ə m m ə d i  

 

10 




Ş ə h r i y a r   v ə   z ə m a n ə m i z  

 11


 

 

 

ŞƏHRİYAR VƏ ZƏMANƏMİZ 

yaxud 

«İPƏKDƏN QƏZİL OLMAZ» 

 

Poeziya yaranandan bəri üç mövzu onun 



əsasını təşkil edib: ayrılıq, məhəbbət və ölüm. Bu 

mövzuların bədii yaradıcılığın təməlində durması 

əslində insanın bir varlıq kimi təbiəti, yaradılışının 

xarakteri ilə  şərtlənib. Həmin  şərtlənmə ümumən 

insanın mahiyyəti və xislətinin istər mifoloji, istər 

dini, istərsə də elmi-fəlsəfi izahı ilə təsdiq olunur. 

Və  hər  şair öz istedadı, başqa sözlə, vücudunda 

daşıdığı ilahi nurun – çınqının hərarəti səviy-

yəsində (və dilin məhdud imkanları  çərçivəsində) 

göstərilən mövzuları  qələmə alır, onların fərdi 

ifadəsini,  şərhini, açımını  və  həllini təqdim edir. 

Nəticə etibarilə həmin mövzular heç zaman və heç 

bir  şairin yaradıcılığında ifadə potensiyasını 

tükəndirmir, qəti həllini tapmır və ona görə  də 

əbədi mövzular statusunda yaşayaraq, dünyanın 

sonuncu şairinə doğru yolunu davam etdirir. 




M ə s i a ğ a     M ə h ə m m ə d i  

 

12 



 

 

Şair və “yalan dünya” 

 

Bu mövzuların çözümünə yönəlmiş poeziya 



apriori olaraq, dünya ilə antitezaya girir: ayrılıq – 

insanların fani dünyaya bağlılığına (sufi şairlərin 

«təəllüq» dedikləri  şeyə), məhəbbət – ictimai 

birgəyaşayışa  əsaslanan dünyadakı nifrət və 

ədavətə, nəhayət, ölüm – cismani həyat ehtirasına 

(Şəhriyar demişkən, insanın  qəbri görə-görə 

dünyadan həmişəlik  şadlıq ummaq cəhdinə), 

mənası-məzmunu ötəri həzzi və müvəqqəti 

mövcudluğu təmin etmək uğrunda savaşdan və 

daimi iztirabdan ibarət olan ömrə qarşı dayanır. 

Poeziya – dünya içində dünya deyil, dünyaya qarşı 

duran dünyadır. Onun əbədi müxalifət funksiyası 

da buradan doğur. Bu funksiyanı müxalifət 

anlayışının dar mənasında konkretləşdirmək 

istəsək, deməliyik ki, heç bir ictimai sistem, sosial 

həyatın istənilən formada təşkili poeziyanın 

kamillik və harmoniya idealına uyğun gəlmir və 

gələ  də bilməz. Çünki həmin idealın bu dünyaya 

yox, başqa bir aləmə dəxli var: 



Ş ə h r i y a r   v ə   z ə m a n ə m i z  

 13


Şairin aləmi ölməz, ona aləmdə zaval yox, 

Arzular orda nə xatırlaya imkandı, mahal yox, 

Baği-cənnət kimi orda «bu haramdır, bu halal» yox, 

O məhəbbətdə məlal yox, 

Orda haldır, daha qal yox. 

 

Klassik şerimizdə «dünya» sözü sabit şəkildə 



«din» məfhumunun (ruhani, mənəvi həyat kimi 

ümumi anlamda) antonimi kimi  işlədilir. Bir də 

həmin sözün «dəni» (alçaq) kəlməsindən çıxarılan  

poetik etimologiyası verilir. Belə olduğu halda  

ruhani başlanğıca, ülvi aləmə, mənəvi dünyaya 

bağlı olan şair bu «alçaq» dünyanı – «qilu-qal» və 

«halal-haram» dünyasını  qəbul edə, «dünya 

adamı» ola bilməz. 

«Fərzanələrin atdığı, divanələrin qapıb 

tutduğu» bu dünyada şair  yaddır, qəribdir: 

 

… Bilmirəm hardayam, bura haradır, 

Ev-eşik yad gəlir hələ gözümə, 

Elə bil qalmışam keçənlərdə… 

 

«Keçənlər» heç də  fərdi həyatın hansısa ke-



çilmiş  mərhələsi deyil, uzaq, çox uzaq bir keç-

mişdir – klassik şeirdə  «Ələst məclisi» kimi xa-




Yüklə 461,91 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə