Microsoft Word Shehriyar Chapa doc
Yüklə 461,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əsrimiz: Təməddün və Siyasət
M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
14 tırlanan bir zamandır. Bu həsrət, bu nostalji hissi şairin «dünya duracaq yer deyil» (Nəsimi) qənaəti- ni gücləndirir, ondan xilas olmaq şövqü doğurur:
Amma heyif, ürək qəzası qandı, Zindəganlıq bir qaranlıq zindandı, Bu zindanın dərbçəsin açan yox, Bu darlıqdan bir qurtulub qaçan yox.
«Gözünə qəmdən bir eynək taxan» dünya ilə sazişin bütün hallarda mümkünsüzlüyünü yaxşı anlayan Şəhriyar: Çağır, Vurğun, çağır, qopsun bu gün aləmdə tufanlar, Dağılsın məhvəri-aləm, kökündən tarimar olsun!
– deyən Səməd Vurğunun ardınca, dünyaya münasibətini:
Tufanlarda boğulaydın, Nolaydı bir dağılaydın, Bizi dərdə salan dünya!
– şəklində qətiləşdirir. Ş ə h r i y a r v ə z ə m a n ə m i z 15
Əsrimiz: Təməddün və Siyasət
Dünyaya belə münasibət heç də şairin öz həmnövlərinin – dünya əhlinin həyatına, yaşayış uğrunda savaşının gedişi və nəticələrinə nüfuzunu istisna etmir. Və bu hal poeziyanın əsas mövzu dairəsi barədə yuxarıdakı tezisin inkarı kimi başa düşülməməlidir – dünyadakı gerçəkliyin təsviri və qiymətləndirilməsi poeziyanın əzəli və əbədi mövzularının şərhində vasitə və üsuldur, son nəticədə dünyaya qarşı duran poeziyanın özünütəs- diqinə xidmət edir. İkinci bir tərəfdən, nəzərə almalıyıq ki, orta əsr şairlərindən fərqli olaraq, müasir dövr şairinin «üzlət guşəsini seçmək», «inzivaya çəkilmək» imkanları xeyli dərəcədə məhduddur. Bu da zəmanəmizin xarakterindən irəli gələn məhdudiyyətdir. Şəhriyar həmin xarak- teri şərtləndirən iki amili – Təməddün və Siyasəti – xüsusi vurğulayır. Qeyd edək ki, həmin amillər elmi baxımdan da müasir tarixi prosesin tipolo- giyasını müəyyənləşdirən faktorlar kimi qiymət- ləndirilir. Şəhriyar «təməddün» dedikdə, çağdaş texno- loji sivilizasiyanı və ya bizim «elmi-texniki inqi-
M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
16 lab» adlandırdığımız («inqilab» sözu burada lap yerinə düşüb) hadisəni nəzərdə tutur. Şair bir vaxtlar bəşəriyyətin şövq və ümidlə qarşıladığı («Təməddünun uyduq yalan sözünə») texniki ixtiraların, texnoloji yeniliklərin istər qlobal nəticələrini, istərsə də gündəlik həyat və məişətdə doğurduğu problemləri qələmə alır:
Amma xalis təmiz ünlar da dəyirman ilə getdi… Hava insanı boğur, baş-başa «qaz-karbonik» olmuş, Yel də əsmir, elə bil yel də Süleyman ilə getdi.
Və ya : Təməddünün gözü görüm kor olsun, Ağzındakı şirin şərbət şor olsun. Bal da yesə, zəhər olsun, çor olsun, Ağzımızın dadın qapıb apardı, Ürəkləri çəkib kökdən qopardı.
Şairin təməddünə mənfi münasibətini doğuran, ilk növbədə, onun məhz bu «kökdən qoparmaq» keyfiyyətidir. Belə ki, təməddün təkcə müxtəlif ekoloji fəlakətlər və xəstəliklər törətmir, insanı öz kökündən – təbiətdən ayırmaqla («Maşın bizi Ş ə h r i y a r v ə z ə m a n ə m i z 17
təbiətdən ayırıb, Mürdəşirə verim belə maşını») son nəticədə onun mahiyyətinin dəyişməsinə gətirib çıxarır. Əslində əsrimizin simasını müəyyənləşdirən ikinci amil – Siyasət də həmin dəyişikliklə şərtlənir. Belə ki, elmi-texniki inqilab əsrində yalnız təbiətə və ayrı-ayrı fərdlərə deyil, bütöv ölkələrə, xalqlara, millətlərə istehlakçı münasibət formalaşır.
Bu siyasətin (geosiyasətin) texnologiyasını da yaxşı başa düşən Şəhriyar zəmanəmizdə istər bütövlükdə dünyada, istərsə də ayrı-ayrı xalqların taleyində baş vermiş hadisələrin kökündə duran həmin amili səciyyələndirmək üçün şeirlərində daim bir anlayışdan – Şeytan obrazından istifadə edir:
Biz millətin var harası? Hardan sağalsın yarası? M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
18 Öz Şeytanı, öz barası Ona deyir: «Qaç çaparı!» Buna deyir: «Vur şikarı!»… Köməkləşən gedir maha Bizə kömək yoxdur daha, Bizimki qalmış Allaha, Şeytan quluymuş şahımız…
Beləcə Şəhriyar bir vaxtlar Hüseyn Cavidin irəli sürdüyü: «Təməddünün sonu vəhşətmidir?» sualına müsbət cavab vermiş olur. Milli dərdlər: “Nədir axı bu millətin günahı?”
Dünyada gedən proseslərin kökündə, özülün- də dayanan amilləri iti fəhmi, dərin zəkası ilə anla- yan Şəhriyar «inkişaf etmiş ölkələrin» texnoloji hücumuna məruz qalan, geosiyasət obyektinə çevrilən ölkəsinin dərdlərini də yaxşı bilir. Şairin:
Yüklə 461,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|