Microsoft Word Shehriyar Chapa doc
Yüklə 461,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “ŞƏHRİYAR SAĞ OLSAYDI…”
M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
44 olur – Şəhriyar şeiri də bu emosional reaksiyanı ifadə etdiyindən xalqın müxtəlif təbəqələrinin rəğbətini qazanmışdır: «Şəhriyar bu dəyişiklik prosesi ilə addımbaaddım bərabər getmiş, nə ənənəçilər kimi geridə qalmış, nə də novatorlar kimi qabağa düşmüşdür, ona görə də sənətkar həyatının bütün mərhələlərində cəmiyyət tərəfindən doğmalıq və həmdərdlik hissi ilə qarşılanmışdır». Başqa sözlə, Şəhriyar yaradıcılığının bütün dövrlərində insanların ürəyindən xəbər verən sözləri qələmə almış və bu üzdən ümumxalq sevgisi ilə əhatə olunmuşdur. Bu, Şəhriyara XX əsr İran poeziyasında müstəsna mövqe qazandıran beşinci səbəbdir. Şəhriyar poeziyasındakı nostalji ruhu, uşaqlıq illərinə (= keçmişə) qayıdış meyli də qeyd olunan emosional reaksiyanın nəticəsidir, kövrəklik, nisgil, itirilmiş dünya həsrəti məhz bunun təzahürüdür. Siyavuş Kəsrayi əbəs yerə demirdi ki, Şəhriyarın hər kəlməsinin arxasında altmış illik xatirə dayanır. Fəridun Müşiri isə Şəhriyara həsr etdiyi şeirdə onu «dövranın gözündə yuvarlanmış yaş» adlandırırdı.
Ş ə h r i y a r v ə z ə m a n ə m i z 45
Bütün bu deyilənlərdən Şəhriyarın Nima Yuşicin vəfatı münasibətilə yazdığı şeirdə öz yaradıcılığını “dünənin uduzmasına ibrət” kimi səciyyələndirməklə, nəyə işarə etdiyi aydınlaşır. Qeyd edək ki, modernləşmənin doğurduğu böhran, sosial-mədəni islahatların paradoksları, texnoloji dəyişikliklərin fəsadları Şəhriyarın farsdilli şeirlərində olduğu kimi, ana dilində yazdığı əsərlərdə kifayət qədər parlaq ifadəsini tapmışdır və bu baxımdan onun «Getdi» rədifli qəzəli səciyyəvidir:
Əmn-amanlıq da yükün bağladı, iman ilə getdi… Silo dair olalı hər nə dəyirman yığışıldı, Amma xalis-təmiz unlar da dəyirman ilə getdi. Müstəbid sultanı saldıq ki, ola xəlqimiz azad Sonra baxdıq ki, azadlıq da o sultan ilə getdi… Dedi insanımız azdı, hamı insan gərək olsun, Amma insanlığımız da o az insan ilə getdi… İstədik qanla yuyaq ölkəmizin ləkkəsin, amma Ölkəmiz xalis özü ləkkə olub qan ilə getdi… M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
46 Hava insanı boğur, baş-başa qaz-karbonik olmuş, Yel də əsmir, elə bil yel də Süleyman ilə getdi…
Hazırkı qloballaşma şəraitində modernləşmə- nin yeni mərhələsi ilə üzləşən Şərq aləmi, o cümlədən, İran və Azərbaycan mühiti üçün Şəhriyar yenə də aktualdır, bir çox müasirlərindən və poetik rəqiblərindən fərqli olaraq, öz sözü ilə XXI əsrə adlamışdır, onun poeziyası zamanın sına- ğından və ədəbi döyüşlərdən qalibliyyətlə çıxmışdır. «İnşallah ki, qalibəm mən!» – deyirdi böyük Füzuli. Bu söz Şəhriyara da aiddir. Əgər bu gün ona İranın milli şairi statusu verilibsə, onun vəfat günü milli şeir günü kimi qeyd olunursa, doğma yurdunun Güneyində və Quzeyində misraları dillər əzbəridirsə, Şəhriyar, həqiqətən də, qalibdir.
Ş ə h r i y a r v ə z ə m a n ə m i z 47
“ HEYDƏRBABA” FARS DİLİNDƏ yaxud “ŞƏHRİYAR SAĞ OLSAYDI…”
Ulu Şəhriyarın ölməz «Heydərbabaya salam» poeması indiyə qədər dörd dəfə fars dilinə tərcümə edilmişdir. Təbrizdəki «Ayin» nəşriyyatında isə böyük şairin şah əsərinin fars dilinə yeni – beşinci tərcüməsi beş min nüsxə tirajla çapdan çıxmışdır. Tərcümə Məhəmməd Nəqi Nasirülfüqəra (Azərpuya) tərəfindən həyata keçirilmişdir. Kitabın əvvəlində «Ayin» nəşriyyatının redaksiya şurası tərəfindən hazırlanmış giriş məqaləsi verilmişdir. Bu məqalədə oxuculara Şəhriyarın şəxsiyyəti, yaradıcılıq yolu, üslubu haqqında yığcam elmi bilgi çatdırılır. Daha sonra mütərcimin «Heydərbabaya salam» poemasının farscaya tərcüməsi üzərində işinin başlıca məqamlarını işıqlandıran qeydləri ilə tanış oluruq. Mütərcimin yazdığına görə, onun bu məsuliyyətli işə girişməsində üç şəxsin həlledici rolu olmuşdur.
M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
48 Bunlardan birincisi, ustad Şəhriyarın yaxın dostu, «Şəhriyarın xəlvətində» adlı kitabın müəllifi Böyük Nikəndiş Növbər, ikincisi, böyük Azərbaycan şərqşünası, mərhum professor Rüstəm Əliyev, nəhayət, üçüncüsü, İran alimi və ədibi doktor Mehdi Rövşənzəmir olmuşdur. Şəhriyarın şəxsiyyətinə və yaradıcılığına dərindən bələd olmuş məhz bu üç söz sərrafı ilə söhbətlər M.N.Nasirülfüqaranın «Heydərbaba»nın farscaya daha adekvat tərcüməsi sahəsində fəaliyyətinə təkan vermiş, onu bu çətin meydanda qələmini sınamağa həvəsləndirmişdir. Mütərcimin ön sözdə vurğuladığı daha bir məqam xüsusi maraq doğurur. İşin başlanğıcında o, qarşısına «Şəhriyar farsdilli olsaydı, poemanı hansı vəzn və intonasiya ilə yazırdı?» sualını qoymuş və istər-istəməz dahi Firdovsinin «Şahnaməsi» üzərində dayanmışdır. Mütərcimin fikrincə, aralarında min illik bir məsafə olsa da, bu iki söz ustadı – Şəhriyar və Firdovsi arasında bir çox ümumi cəhətlər vardır. Firdovsi islamdan əvvəlki İran əsatir və dastanlarından, Şəhriyar da öz xalqının folklorundan bəhrələnib ilham almış və ölməz abidələr yaratmışlar. Firdovsi «Şahnamə»ni ərəb istilası nəticəsində fars dili və mədəniyyətinin
Yüklə 461,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|