Microsoft Word Shehriyar Chapa doc

---

Ş ə h r i y a r   v ə   z ə m a n ə m i z  

 

1

 

Məsiağa Məhəmmədi 

 

 

 

 

ŞƏHRİYAR  

VƏ  

ZƏMANƏMİZ 

 

 

 

 

 

Bakı‐2015 

---

M ə s i a ğ a     M ə h ə m m ə d i  

 

2 

 

 

Redaktoru və ön sözün müəllifi: 

Qurban Bayramov 

                  

 

 

 

Məsiağa Məhəmmədi. Şəhriyar və zəmanəmiz. 

Bakı: “ADMİU”-nun nəşriyyatı, 2015, 80 səh. 

 

 

Kitaba tanınmış  şərqşünas və  tərcüməçi Məsiağa 

Məhəmmədinin dahi söz ustadı Məhəmmədhüseyn Şəhriyar 

(1906-1988) yaradıcılığına dair müxtəlif illərdə yazılmış 

məqalələri, eləcə  də  şairin Mövlana Cəlaləddin Rumiyə 

(1207-1273) həsr edilmiş iri həcmli  şeirinin fars dilindən 

filoloji tərcüməsi daxil edilmişdir. 

Kitab  şərqşünas və  ədəbiyyatşünaslara, eləcə  də 

Şəhriyar poeziyası ilə maraqlanan geniş oxucu kütləsinə 

ünvanlanır. 

 

 

ISBN 978-9952-330-82-3 

 

 

 

© Məsiağa Məhəmmədi, 2015 

---

Ş ə h r i y a r   v ə   z ə m a n ə m i z  

 

3

 

 

 

 

 

 

 

Şəhriyarın “qələm Rüstəmi” 

adlandırdığı unudulmaz ustadım, 

böyük Azərbaycan şərqşünası, 

professor Rüstəm Əliyevin 

parlaq xatirəsinə ithaf edirəm. 

 

Müəllif 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

M ə s i a ğ a     M ə h ə m m ə d i  

 

4 

---

Ş ə h r i y a r   v ə   z ə m a n ə m i z  

 

5

 

 

ŞƏHRİYAR ŞEİRİNƏ YENİ BAXIŞ 

 

XX əsr Azərbaycan poeziyasında milli ruhu və 

düşüncəni ifadə etmək qüdrəti baxımından yalnız 

Səməd Vurğunla müqayisə edilə biləcək dahi Şəh-

riyarın yaradıcılığı, onun ana dilimizin qənirsiz gö-

zəlliyini, misilsiz şəhd-şəkərini, məhrəm melodi-

yasını  təcəssüm etdirən  şeirləri onilliklərdir ki, 

tədqiqatçıların diqqət mərkəzindədir. Onun zəngin 

bədii irsi, ədəbi-tarixi missiyası haqqında çox 

deyilmiş, çox yazılmışdır. Bununla belə,  Şəhriya-

rın çoxşaxəli yaradıcılığı ilə bağlı çözülməmiş 

məsələlər, söylənməmiş fikirlər, toxunulmamış 

mətləblər də az deyil. Və nə yaxşı ki, böyük usta-

dın bənzərsiz poeziyasının hələ açılmamış 

qatlarını, toxunulmamış problemlərini orijinal bir 

tərzdə incələməyi bacaran, hər cəhdində bu misil-

siz xəzinədən əl dəyməmiş dürr və gövhərlər çıxa-

ran yeni nəsil  ədəbiyyatşünaslarımız var – 

istedadlı, bacarıqlı, fəhmkar, modern təfəkkürlü 

---

M ə s i a ğ a     M ə h ə m m ə d i  

 

6 

şərqşünas-alim, nəzəriyyəçi, tənqidçi və tərcüməçi 

Məsiağa Məhəmmədi kimi!..  

Onun oxuculara təqdim olunan kitabına daxil 

edilmiş  və müxtəlif illərdə  qələmə alınmış 

məqalələrini birləşdirən bir cəhət var: Şəhriyar 

şeirinə, onun ədəbi  şəxsiyyətinə yeni baxış. 

Fikrimi  əsaslandırmaq üçün kitabdakı yazılar 

barədə müəyyən məqamları qeyd etməyi lazım 

bilirəm... 

“Şəhriyar və zəmanəmiz” adlı məqalədə müəl-

lif  Şəhriyarın fəlsəfi dünyaduyumunun əsas 

aspektlərini, çağdaş dövrün mahiyyəti və səciyyəsi 

ilə bağlı özünəməxsus görüşlərini açıqlayır. Bu-

nunla bağlı iki anlayışa (təməddün və siyasət) 

xüsusi yer ayıran tədqiqatçı  Şəhriyarın dünyagö-

rüşünü tamamilə yeni bir rakursdan təqdim edir. 

Eyni zamanda şairin yaradıcılığında millilik, milli 

dərdlərin ifadəsi qlobal kontekstdə nəzərdən keçi-

rilir, milliliklə ümumbəşəriliyin vəhdəti spesifik 

yöndən işıqlandırılır.  Əslində biz burada ədəbi 

təhlillə yanaşı, fəlsəfi və sosioloji analizlə  də 

qarşılaşırıq... 

Müəllifin “Şəhriyar və XX əsr  İran  ədəbi 

mühiti” başlıqlı geniş  həcmli araşdırması xüsusi 

diqqətə layiqdir. Burada Şəhriyar yaradıcılığı XX 

---

Ş ə h r i y a r   v ə   z ə m a n ə m i z  

 

7

yüzillikdə İran ədəbiyyatının inkişaf xüsusiyyətləri 

kontekstində nəzərdən keçirilir və bildiyim qədəri, 

bizim  ədəbiyyatşünaslıqda, ümumən  şərqşünas-

lıqda ilk belə  tədqiqatdır.  Şəhriyarın poeziyasını 

ənənə və novatorluq problemi baxımından, böyük 

İran  şairi Nima Yuşicin yaradıcılığı ilə  əlaqəli 

şəkildə araşdıran müəllif bu qənaətə  gəlir ki, 

Şəhriyar XX əsr İran şeirində əlahiddə bir yer tutur 

və bunu şərtləndirən beş fundamental səbəbi açıq-

layır. Mənim fikrimcə, Belinskini oxumadan 

Puşkini olduğu təkin başa düşmək mümkün olma-

dığı kimi, Məsiağanın bu məqaləsini oxumadan 

Şəhriyarın da kim olmasını dəyərincə başa düşmək 

mümkün deyildir... 

Şəhriyarın dillər  əzbəri olan “Azərbaycan” 

şeiri haqqında məqalə isə  həmin  şeir  ətrafında 

mübahisə və spekulyasiyalara nöqtə qoyan sanballı 

və əzmkar alim sözüdür. Təsadüfi deyil ki, həmin 

məqalə  mətbuatda dərc olunan kimi böyük rezo-

nans doğurmuş, internet-mediada, sosial şəbəkə-

lərdə qızğın diskussiyalara yol açmışdı. Məqaləyə 

təkcə Azərbaycandan deyil, İran və Türkiyədən də 

təqdiredici reaksiyalar olmuşdu. Qeyd edim ki, bu 

---