Microsoft Word Shelale Nebiyeva doc
Yüklə 0,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Buludxan XƏLİLOV, filologiya elmləri doktoru, professor
| AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT PEDAQOJİ UNİVERSİTETİ Şəlalə NƏBİYEVA, pedaqoji elmlər namizədi ANA DİLİ TƏDRİSİ METODİKASININ AKTUAL PROBLEMLƏRİ (Metodik vəsait) Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi- Metodik Şurası “Azərbaycan dili və ədəbiyyatı” bölməsinin 17 noyabr 2009-cu il tarixli iclasının qərarına əsasən çap edilir (pr. № 38). BAKI-2010
2
Elmi redaktor: Buludxan XƏLİLOV, filologiya elmləri doktoru, professor Rəyçilər: Himalay QASIMOV, filologiya elmlər doktoru, professor Nadir ABDULLAYEV, professor Bu vəsait müasir təlim texnologiyalarının verdiyi imkanlar daxilində ana dili tədrisinin bu gün üçün zəruri olan aktual problemlərindən bəhs edir. Vəsaitdə “Ümumtəhsil məktəblərinin I- IV sinifləri üçün kirrikulumları” konseptual sənədin ana dili ilə bağlı hissəsinin izahı, fəal interaktiv təlimin əsas məqamları, yeni qiymətləndirmə meyarları və s. məsələlərdən bəhs olunur. Vəsait ibtidai sinif müəllimləri, müəllim hazırlayan universitetlərin ibtidai təhsil pedaqogikası və metodikası fakültəsinin magistrləri, kollec və məktəblərin pedaqoqları üçün nəzərdə tutulmuşdur. 3
ÖN SÖZ
1999-cu ildən Azərbaycan təhsil sistemində islahatlar başlanmış və artıq onun bir sıra bəhrələri görünməkdədir. Təhsil islahatlarının aparılmasının başlıca məqsədi Azərbaycan təhsilini dünya standartlarına bərabərləşdirməkdir. Keçmiş SSRİ dövründə təhsilin məzmununun zənginləşməsi uğrunda bir sıra institutlar fəaliyyət göstərirdi. Lakin həmin fəaliyyət sovet sərhədlərindən kənara çıxa bilmirdi. Inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsi öyrənilmirdi. Buna şərait yox idi. Həmin ölkələrdə nə varsa inkar olunur, təkcə sovet təhsil sisteminin üstünlüklərindən danışılırdı. Dünya ölkələrinin təhsil sistemləri ilə qarşılıqlı əlaqələrdən məhrum olduğuna görə sovet təhsili yeni ideyalarla zənginləşə bilmirdi. Başqa sahələr kimi təhsil də daim yeniləşmə prosesini keçirməlidir. Sovet təhsilində belə bir fikir formalaşmışdı ki, tədris olunan hər hansı bir fənn daxilində mümkün qədər çox məlumat, bilik, fakt və s. verilməlidir. Nəticədə orta təhsili başa vuran uşaq çoxlu məlumatlar əldə edir, amma həmin məlumatların əksəriyyəti həyatda ona lazım olmurdu. Bu tendensiya isə təhsilin həddindən artıq yüklənmə- sinə gətirib çıxarırdı. Bu gün Azərbaycan məktəblərində şagird- lərin oxumağa marağının azalması, məktəblərdə bəzən anormal vəziyyətlərin yaranması da bununla bağlıdır. Uzun müddət tədris proqramları şişirdilmiş, dərsliklər zəruri olmayan faktlarla, şagird üçün həyati əhəmiyyət kəsb etməyən materiallarla yüklənmişdir. Nəzəri biliklərə daha çox önəm verilmişdir. Uşaqlara gələcəkdə nəyin lazım olacağı nəzərə alınmırdı. Cild-cild kitablar yazılmış, lakin onun təhsil işindəki əhəmiyyətinin nədən ibarət olduğu barədə az düşünülürdü. Təhsilin şagird bacarıqlarında oynamalı olduğu rol unudulmuşdu. Buna görə də orta məktəbdə əzbərlənən bir sıra biliklər həyatda praktikaya tətbiq edilmədiyinə görə unudulurdu. Deməli şagirdin
4 on il əzab-əziyyətlə əzbərlədiyi elmi müddəalar səmərəsiz imiş. Başqa sözlə uşaq daha maraqlı, əyləncəli praktik məşğələlərə cəlb olunsaymış onun vaxtı da hədər getməzmiş. Azərbaycan təhsil sistemi bu gün belə bir həqiqəti dərk edir ki, mövcud tədris proqramları mürəkkəbdir. Dərsliklər şagirdə lazım olmayan müddəalarla yüklənmişdir. Buna görə də şagird tədrisdə nəzərdə tutulan müddəaların 50% dən çoxunu mənimsəyə bilmir. Mənimsədiklərinin isə çoxunu sonralar ona lazım olmadığına görə yaddan çıxarır. Bütün bunları nəzərə alaraq təhsil standartlarının yaradılması gündəmə gəlmiş və 2008-ci ildə “Ümumtəhsil məktəblərinin I-IV sinifləri üçün fənn kurrikulumları” adlı konseptual sənəd yaranmışdır. Azərbaycan müstəqilliyə çatdıqdan sonra təhsil islahatları ciddi bir şəkil aldı. Bunun əsas səbəbi mövcud tədris proqramlarının qüsurları, həmçinin Azərbaycan təhsil sisteminin Avropaya inteqrasiya etməsi oldu. Bizim respublikamız həm iqtisadiyyatda, həm mədəniyyətdə, həm də digər sahələrdə dünyaya inteqrasiya etdiyi bir vaxtda təhsil həmin proseslərdən kənarda qala bilməzdi. Bu, müstəqilliyimizin bizə verdiyi töhfədir. Dünya təhsil sistemində baş verən daimi inkişaf prosesi bizi düşünməyə həvəsləndirdi. Bəzi ziyalıların dilindən, mətbuat orqanlarından müəllim hazırlığı ilə məşğul olan insanlardan belə suallar eşidilməyə başladı: müasir dövrdə müəllim köhnə tərzdə işləyə bilərmi? Bu sual əslində başqa bir sualı doğururdu. Müəllim şagird üçün yeganə bilik mənbəyi ola bilərmi? Internet şəbəkələrinin genişləndiyi, dünya şagirdin ovcunun içində olduğu bir vaxtda onun özünün fərdi axtarışları üçün imkan yarandığı bir zamanda şagirdə müstəqillik verməyin vaxtı çatmamışdımı? Müasir uşaq lüzumsuz nəzəri bilikləri əzbərləməlidir, yoxsa onun üçün zəruri olan praktik əhəmiyyətli ən mühüm bacarıqlara yiyələnməlidir? Bu suallar təlimin məqsədləri haqqında yenidən düşünmək məcburiyyətinə gətirdi və yeni bir sistemə keçməyin zəruriliyini yaratdı.
Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|