Microsoft Word Shirketler-sorg doc
Yüklə 214,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Sosial tərəfdaşlıq siyasətinizin hədəfləri hansılardır”
- Şəkil 1. “Sosial tərəfdaşlıq siyasətinizin hədəfləri hansılardır” sualına verilən cavablar
- “Şirkət hansı sosial sərmayə proqramlarının maliyyələşdirilməsində maraqlıdır”
- Şəkil 2. “Şirkət hansı sosial sərmayə proqramlarının maliyyələşdirilməsində maraqlıdır” sualına cavabların bölgüsü
- “Şirkətinizin sosial sərmayə proqramları neçə nəfərə şamil olunur”
- Şirkətinizin saytında və ya illik hesabatlarında sosial sərmayələrə və davamlı inkişafa dair ayrıca bölmələr mövcuddurmu
- “Sizcə, Azərbaycanda korporativ sosial sərmayə proqramının tətbiqinə hansı problemlər baryer yaradır”
- Şəkil 3. “Sizcə Azərbaycanda korporativ sosial sərmayə proqramının tətbiqinə hansı problemlər baryer yaradır” sualına cavablar
- “Sizcə, Azərbaycanda korporativ sosial sərmayə proqramının inkişafına hansı tədbirlər stimul verə bilər”
- “Ekspert”
- Siyasi baryerlər Digər
| Azərbaycan şirkətləri korporativ sosial məsuliyyət sahəsində yetərincə hesabatlı deyillər İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzinin keçirdiyi sorğu bunu göstərir
İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzi 2008-ci ilin avqustundan etibarən Azərbaycan Respublikası Prezidenti Yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyəsi ilə “Korporativ sosial məsuliyyətin (KSM) ölçülməsi və hesabatlılığı” layihəsini həyata keçirməyə başlayıb. Layihə çərçivəsində Azərbaycanda KSM sahəsində mövcud durum və qarşıya çıxan problemlərin araşdırılması, yerli qanunvericiliyin ekspertizası və beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi nəzərdə tutulurdu.
Bu fəaliyyətlərdən ilk olaraq ölkədə KSM sahəsində mövcud vəziyyətin qiymətləndirilməsi məqsədilə iri biznes strukturları arasında sorğu təşkil edilib. Sorğuya Azərbaycanda fəaliyyət göstərən və iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrini əhatə edən iri yerli və xarici şirkətlər, banklar və sığorta şirkətləri cəlb olunub. Ümumilikdə sorğu anketi 100-ə yaxın biznes strukturu arasında paylansa da, bunlardan yalnız 38-dən cavab daxil olub. Daxil olan cavab məktublarına əsasən 1 respondent sorğuda iştirakdan imtina edib, 37 respondent isə sorğu anketini cavablandırıb. Sorğu anonim keçirildiyindən hansı şirkətlərin sorğunu cavablandırdığını qeyd etmirik. Yalnız onu qeyd edə bilərik ki, sorğuya cəlb olunmuş 17 neft şirkətindən 1-i və 10 bankdan cəmi 1-i sorğu anketini cavablandırıb.
Biznes strukturlarına ünvanlanmış sorğu anketi 21 sualı özündə birləşdirir. Anketin birinci hissəsində respondentlərin sosial sərmayə strategiyası və davamlı inkişaf proqramları haqqında məlumatların əldə olunması nəzərdə tutulub. Birinci sualı davamlı inkişaf strategiyası və ya sosial tərəfdaşlıq siyasətinin mövcudluğu ilə bağlıdır. Sorğuda iştirak edən respondentlərin 94,6 faizi belə bir siyasətin mövcud olduğunu bildirib. Respondentlərin 5,4 faizi isə təmsil etdikləri şirkətdə davamlı inkişaf strategiyası və sosial tərəfdaşlıq siyasətinin olmadığını bildirib. “Sosial tərəfdaşlıq siyasətinizin hədəfləri hansılardır” sualına cavablar isə aşağıdakı şəkildə əksini tapıb (Şəkil 1.). Qeyd edək ki, anketə uyğun olaraq hər bir şirkət 3 ən vacib variantı seçmək imkanına malik olub.
Şəkil 1. “Sosial tərəfdaşlıq siyasətinizin hədəfləri hansılardır” sualına verilən cavablar
22 5 19 6 20 7 8 7 8 0 5 10 15 20 25 İdarəetmənin keyfiyyətini artırmaq
Sosial fəaliyyəti ümumi strategiyaya inteqrasiya etmək
Korporativ mədəniyyəti çoxaltmaq İnvestorların diqqətıni cəlb etmək
İstehlakçıların diqqətıni cəlb etmək İctimai
əhəmiyyətli problemlərin həllinə diqqət yetirmək
Cəmiyyətdə həmrəyliyi artırmaq Xeyriyyə və sosial fəaliyyətdən davamlı inkişaf strategiyasına keçidi təmin etmək
Digər Şəkil 1-dən də göründüyü kimi, sosial tərəfdaşlıq strategiyasına malik olan şirkətlərin əsas hədəfləri idarəetmənin keyfiyyətini artırmaqdır. Belə ki, bu cavab variantını 22 şirkət qeyd edib. 20 şirkət “istehlakçıların diqqətini cəlb etmək”, 19 şirkət “korporativ mədəniyyəti çoxaltmaq”, 8 şirkət “cəmiyyətdə həmrəyliyi artıqmaq”, 7 şirkət “xeyriyyə və sosial fəaliyyətdən davamlı inkişaf strategiyasına keçidi təmin etmək”, 7 şirkət “ictimai əhəmiyyətli problemlərin həllinə diqqət yetirmək”, 6 şirkət “investorların diqqətini cəlb etmək”, 5 şirkət isə “sosial fəaliyyəti ümumi strategiyaya inteqrasiya etmək” cavab variantlarını qeyd edib. Cəmi 5 şirkət “digər” cavab variantını seçsə də, buna açıqlıq gətirməyib. Anketin növbəti sualı şirkətlərin sosial sərmayə proqramı həyata keçirib-keçirməməsi ilə bağlı olub. Cavablar göstərir ki, respondentlərin əksəriyyətinin (81,1 faiz) sosial sərmayə proqramları var. Cəmi 8,1 faiz respondent sosial sərmayə proqramı həyata keçirmədiyini qeyd edib. Maraqlıdır ki, bu suala respondentlərin 10,8 faizi cavab verməyib. Sosial sərmayə proqramı həyata keçirən şirkətlərə ünvanlanan növbəti sual isə proqramların dövriliyi ilə bağlı olub. 22,2 faiz respondet belə proqramların bayramlar ərəfəsində, 25,9 faiz mövsümi olaraq, 51,9 faiz isə şirkət tərəfindən müəyyən edilmiş qrafikə uyğun olaraq həyata keçirildiyini qeyd edib. Bu isə respondentlərin yarıya qədərinin mütəmadi olaraq belə proqramlar həyata keçirdiyi nəticəsini ortaya qoyur. Sosial sərmayə proqramı həyata keçirən şirkətlərin 37,9 faizi proqramın birdəfəlik tədbir xarakteri daşıdığını, 62,1 faizi isə davamlı olaraq təkrar olunduğunu bildirib.
cavabların bölgüsü aşağıdakı kimidir (Şəkil 2.). Bu sualda da respondentlər 3 ən vacib cavabı seçmək imkanına malik olub:
sualına cavabların bölgüsü
Şəkil 2-dən də göründüyü kimi, şirkətlər əsasən gənclərlə iş və humanitar məqsədlərə daha çox üstünlük verir. Belə ki, respondentlər hər iki varinatı 18 dəfə cavablandırıb. 7 şirkət şəffaflığa dair proqramlara, 1 şirkət isə ahıllarla işə daha çox üstünlük verdiyini bildirib. 3 şirkət “digər” cavabını qeyd etsə də, suala açıqlama verməyib.
respondent 50 nəfərədək, 16,7 faiz respondent 100 nəfərədək, 33,3 faiz respondent isə 100 nəfərdən çox adamı əhatə etdiyini qeyd edib. Təbii ki, bu sualı da yalnız sosial sərmayə proqramı həyata keçirən respondentlər cavablandırıb. Sorğunun nəticələri göstərir ki, yerli şirkətlər sosial sərmayə proqramlarını maliyyələşdirərkən Qərb ölkələrinin təcrübəsinə daha çox müraciət edirlər. Belə ki, sualı cavablandıran şirkətlərin 18 1 7 18 3 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18
iş Ahıllarla iş Şəffaflığa dair Humanitar məqsədli Digər 58,6 faizi Amerika, 31 faizi isə Avropa şirkətlərinin təcrübəsinə müraciət etdiyini qeyd edib. 3,4 faiz respondent isə Rusiya şirkətlərinin təcrübəsindən yararlanır. Respondentlərin 6,9 faizi “digər” cavabını seçib ki, bunun da əsas hissəsi transmilli korporasiyalardır və onlar özlərinin beynəlxalq səviyyədə müəyyənləşdirilmiş daxili normativlərinə əsasən fəaliyyət göstərirlər.
Sorğunun cavablandıran şirkətlərin 37,9 faizinin sosial sərmayə proqramlarının həyata keçirilməsi sahəsində 5 ildən artıq təcrübəsi var. 27,6 faiz respondent isə bu istiqamətdə 1 ilə yaxın təcrübəsinin olduğunu qeyd edib. Respondentlərin 20,7 faizi 3 ilə qədər, 10,2 faizi 2 ilə qədər, 3,4 faizi isə 5 ilə qədər təcrübəsinin olduğunu bildirib. Bu isə onu göstərir ki, əksər şirkətlər ən azı 1 ildir ki, sosial sərmayə proqramlarını həyata keçirirlər.
Sosial sərmayə proqramlarını həyata keçirən şirkətlərin əksəriyyətinin sosial sərmayə və davamlı inkişaf məsələlərinə dair dövri açıqlamaları mövcuddur. Belə ki, sorğuda iştirak edən şirkətlərin 69 faizi belə açıqlamaların olduğunu, 31 faizi isə olmadığını bildirib. Respondentlərə həmçinin bu tip açıqlamaların dövriliyi ilə bağlı sual da ünvanlanıb. Nəticələr onu göstərir ki, 65,2 faiz respondent illik, 21,7 faiz rüblük, 8,7 faiz aylıq, 4,3 faiz isə 6 aylıq açıqlamalara üstünlük verirlər. Şirkətlər bu tip açıqlamaları daha çox dövri mətbuat və Müşahidə Şurasına təqdim etməyə üstünlük verirlər. Belə ki, sorğunu cavablandıran respondentlərin 44 faizi Müşahidə Şurasına, 44 faizi dövri mətbuata, 12 faizi isə dövlət orqanlarına açıqlama verdiklərini qeyd ediblər. Maraqlı məqam isə ondan ibarətdir ki, cavab variantları arasında QHT-lərin adı qeyd olunsa da, respondentlərdən heç biri bu cavab variantını qeyd etməyib. Bu isə şirkətlərin vətəndaş cəmiyyətinə hesabat verməkdə maraqsız olduğunu və dövri mətbuatla kifayətləndiyini göstərir.
Biznes strukturlarına ünvanlanan növbəti sual belə olub: Şirkətinizin saytında və ya illik hesabatlarında sosial sərmayələrə və davamlı inkişafa dair ayrıca bölmələr mövcuddurmu? Bu suala 63 faiz “bəli”, 37 faiz isə “xeyr” cavabını verib. Şirkətlər həmçinin sosial hesabatların dərc olunmasında da maraqlı deyillər. Belə ki, respondentlərin 74,1 faizi sosial sərmayə və davamlı inkişafa dair müntəzəm olaraq sosial (qeyri-maliyyə) hesabat dərc etmədiklərini bildirib. Cəmi 25,9 faiz respondent müntəzəm olaraq sosial hesabatlarını dərc etdiklərini qeyd ediblər. Bu da şirkətlərdə sosial hesabatlılığın aşağı səviyyədə olması qənaətinə gəlməyə əsas verir. Sorğunu cavablandıran şirkətlərin əksəriyyətində sosial hesabatların hazırlanması ilə ictimaiyyətlə əlaqələr xidməti məşğul olur. Belə ki, respondentlərin əksəriyyəti – 63,6 faizi bu cavab variantını seçib. 18,2 faiz respondent sosial hesabatların hazırlanması ilə bağlı ayrıca qrupun yaradıldığını qeyd edib. 18,2 faiz respondent isə bu işlə digər qurumların məşğul olduğunu qeyd etsə də, suala açıqlama gətirməyiblər. Sosial hesabat dərc edən şirkətlər bu tip hesabatları əsasən dövri mətbuata təqdim edirlər. Belə ki, respondentlərin 52 faizi bu tip hesabatları dövri mətbuata təqdim etməyə üstünlük verir. 24 faiz respondent bu tip hesabatları Müşahidə Şurası və təsisçilərə, 4 faiz dövlət orqanlarına təqdim etməkdə maraqlıdır. 20 faiz respondent “digər” cavabını versə də, suala açıqlama gətirməyib.
Yerli şirkətlərin əksəriyyəti ictimai dinləmə və vətəndaş müzakirələrinin təşkilində də maraqlı deyillər. Sorğunu cavablandıran şirkətlərin 78,6 faizi bu tip tədbirlərin keçirilmədiyini bildirib. Yalnız 21,4 faiz respondent belə tədbirlər təşkil edir. Bu da şirkətlərin sadə vətəndaşlara qarşı hesabatlılıqda maraqlı olmadığının göstəricisi sayılmalıdır. İctimai müzakirələrin təşkili dövriliyinə gəldikdə isə bu tip tədbirlər təşkil edən şirkətlərin 45,5 faizi ildə 1 dəfə, 27,3 faizi rübdə 1 dəfə, 27,3 faizi isə ayda bir dəfə təşkil olunduğunu bildirib. Sorğu anketində respondentlərə ünvanlanan növbəti sual korporativ etika kodeksinin olub olmaması ilə bağlı olub. Bu suala şirkətlərin böyük bir qismi müsbət cavab verib. Belə ki, respondentlərin 81,1 faizi təmsil etdikləri şirkətdə korporativ etika kodeksinin mövcud olduğunu bildirib. 5,4 faizdə belə kodeks yoxdur, 13,5 faiz isə bu suala, ümumiyyətlə, cavab verməyib.
“Sizcə, Azərbaycanda korporativ sosial sərmayə proqramının tətbiqinə hansı problemlər baryer yaradır” sualına cavabların bölgüsü aşağıdakı kimidir (Şəkil 3.). Qeyd edək ki, bu sualda respondentlər 3 ən vacib cavabı seçmək imkanına malik olub:
Şəkildən də göründüyü kimi, yerli şirkətlər sosial sərmayə proqramlarının tətbiqinə əsasən hüquqi baryerlərin problem yaratdığını qeyd edib. Ümumilikdə 21 şirkət bu cavab variantını qeyd edib. 8 şirkət institutsional baryerlərin, 7 şirkət sosial baryerlərin, 5 şirkət iqtisadi baryerlərin, 2 şirkət isə siyasi baryerlərin problem yaratdığını bildirib. Sorğuda qarşıya çıxan maraqlı nəticə isə ondan ibarətdir ki, 18 şirkət “digər” cavabını seçib, lakin suala açıqlama gətirməyib. Sorğu anketinin son sualı “Sizcə, Azərbaycanda korporativ sosial sərmayə proqramının inkişafına hansı tədbirlər stimul verə bilər?” olub. Bu sualı cavablandıran respondentlərin 74,3 faizi hesab edir ki, bu istiqamətə yönəldilən vəsait bütün vergilərdən azad olunmalıdır. 20 faiz respondent hesab edir ki, bu istiqamətə ayırmalara vergi güzəştləri tətbiq olunmalıdır. 5,7 faiz respondent isə korporativ sosial sərmayə proqramlarının inkişafına digər tədbirlərin stimul verə biləcəyini bildirsə də, konkret tədbir adı qeyd etməyib.
21 8
7 2 18 0 5 10 15 20
Hüquqi baryerlər İnstitusional baryerlər İqtisadi baryerlər Sosial baryerlər Siyasi baryerlər Digər Yüklə 214,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|