Microsoft Word sna 2014 survey Final Report

Tabela 3.19: Statistikat për PKPj. në Kornizë sipas Rajonit

Rajoni	Firma me të paktën 1 PKPj.	Numri i PKPj. në firma
	% në Numri Rajon	Mesatarja %në (përfsh.0) Maks. Shuma Rajon
Veri Qendër (TR+EL) Jug	797 9.9 2,161 11.3 1,160 13.5	0.7 140 5,722 8.4 0.4 1,567 7,146 3.7 0.4 300 3,599 6.0
Totali	4,118 11.5	0.5 1,567 16,467 5.2

Tabela 3.20: Statistikat për PKPj. në Kornizë sipas Pronësisë

Pronësia	Firma me të paktën 1 PKPj.	Numri i PkPj. në firma
	%në Numri grup	Mesatarja %në (përfsh.0) Maks. Shuma grup
Degë e një kompanie të huaj 100% në pronësi shqiptare Ndërmarrje e përbashkët	289 25.2 3,639 10.8 191 17.8	1.4 1,567 1,592 4.6 0.4 550 13,208 5.0 1.6 300 1,668 7.7
Totali	4,118 11.5	0.5 1,567 16,467 5.2

Dimensioni Gjinor
Ndërkohë që punonjëset femra përbëjnë 40.2% të numrit total të punonjësve në Shqipëri, vetëm katër sektorë ekonomikë të udhëhequr nga “Prodhimi” (59.4%) kanë shumicë femrash. Punësimi i mbizotëruar nga femra në prodhim mund të lidhet edhe me industrinë prodhimit të veshjeve dhe këpucëve të organizuar në fason. Kompanitë e prodhimeve tekstile si edhe fabrikat e prodhimit të këpucëve janë punëdhënës të mëdhenj. Në fakt, shumica e kompanive e ushtrojnë aktivitetin e tyre në formën e industrisë fasone që do të thotë që shërbejnë si kompani prodhuese për eksport, si degë të kompanive të vendosura në vende të përparuara europiane. Numri i personave të punësuar në këto biznese është i lartë si rezultat i proceseve specifike dhe manuale të punës ³⁰.

³⁰ETF, Analiza e aftësive sektoriale në Shqipëri, 2012
Tabela 3.21: Statistikat për punonjëset femra në Kornizë, sipas Sektorit Ekonomik

	Firmat që kanë punësuar femra	Numri i femrave
Sektori Ekonomik	% në Numri Sektor	Mesatarja %në (përfsh.0) Maks. Shuma Sektor
B Minierat dhe guroret C Prodhimi D Elektriciteti, gazi, avulli… E Furnizimi me ujë, kanalizimet, mbetjet F Ndërtimi G Tregtia me shumicë &pakicë, riparime H Transporti dhe magazinimi I Shërbimi i hotelerisë dhe ushqimit J Informacioni dhe komunikimi K Aktivitetet financiare dhe sigurimet L Aktivitetet e pasurive të patundshme M Profesionale, shkencore dhe teknike N Shërbime administrative dhe mbështetëse R Artet, argëtimi dhe rekreacioni S Aktivitetet e tjera të shërbimit	165 55.8 3,176 71.4 136 54.9 94 100.0 1,452 59.0 8,635 67.7 423 66.1 5,462 72.5 602 76.7 491 99.4 83 100.0 1,767 76.1 754 93.8 166 80.2 2,204 83.4	3.1 300 916 9.5 9.8 1,324 43,567 59.6 6.7 1,068 1,666 20.6 25.2 274 2,372 28.8 2.2 118 5,367 15.9 1.9 342 24,057 38.6 3.0 1,437 1,948 18.3 1.6 251 12,365 36.4 4.4 577 3,457 41.4 12.6 1,041 6,236 51.1 7.7 17 636 54.5 2.8 71 6,418 49.1 10.3 1,650 8,283 36.5 9.8 116 2,026 29.8 3.5 148 9,349 59.4
Totali	25,608 71.5	3.6 1,650 128,662 40.2

Shifrat në Tabelën 3.22 dhe në Tabelën 3.23 më poshtë tregojnë se madhësia e kompanisë dhe rajoni nuk ndikojnë në përqindjen e femrave të punësuara.

Tabela 3.22: Statistikat për punonjëset Femra sipas Madhësisë së grupit

Madhësia	Firmat që kanë punësuar femra	Numri i femrave
	Numri %në grup madhësie	Mesatarja %në grup madhësie (përfsh.0) Maks. Shuma
Mikro [1-4] E vogël [5-19] Mesatare[20-79] E madhe [80+]	14,413 61.1% 8,650 90.1% 2,070 96.6% 476 100.0%	0.9 4 20,385 41.1% 3.1 18 29,813 36.0% 13.7 72 29,286 37.4% 103.3 1,650 49,178 45.2%
Totali	25,608 71.5%	3.6 1,650 128,662 40.2%

Tabela 3.23: Statistikat për punonjëset Femra në Kornizë, sipas Rajonit

Rajoni	Firmat që kanë punësuar femra		Numri i femrave
	% në Numri Rajon		Mesatarja % në (përfsh.0) Maks. Shuma Rajon
Veri Qendër (TR+EL) Jug	4,893 60.8% 14,848 77.6% 5,867 68.1%		3.5 661 27,820 40.7% 4.2 1,650 80,287 41.9% 2.4 503 20,555 34.3%
Totali	25,608	71.5%	3.6 1,650 128,662 40.2%

Kur flitet për shifrat globale të punësimit, është e qartë që kompanitë me pronësi të huaj kanë një prezantim më të gjerë të femrave krahasuar me bizneset me pronësi shqiptare.

Ky është një efekt që lidhet me madhësinë dhe produktin dhe shumë pak me pronësinë. Kompanitë e huaja janë relativisht më të pranishme në grupin e kompanive të “mëdha”, të cilat kanë më shumë kërkesë për punësim të femrave (callcenters dhe industria e prodhimit të veshjeve dhe këpucëve).

Tabela 3.24: Statistikat për punonjëset Femra sipas Pronësisë

	Firmat që kanë punësuar femra		Numri i femrave
Pronësia
	Numri	%në grup	Mesatarja %në (përfsh.0) Maks. Shuma grup
Degë e një kompanie të huaj 100% në pronësi shqiptare Ndërmarrje e përbashkët	1,084 94.5% 23,867 71.0% 657 61.2%		17.0 1,650 19,448 56.6% 2.9 1,531 97,638 37.0% 10.8 577 11,575 53.5%
Totali	25,608	71.5%	3.6 1,650 128,662 40.2%

Menaxheret dhe/ose pronaret femra drejtojnë 25.3%të numrit total të bizneseve në Kornizë.

Rreth një e treta e biznesve në Shqipëri, e cila zë 11.7% të forcës së punës në total, janë biznese njëgjinore. Kompanitë “Vetëm meshkuj” janë gati dyfishi i kompanive me “Vetëm femra”, përsa i përket numrit të kompanive por edhe numrit të punonjësve të punësuar nga ato.
Tabela 3.25: Numri i bizneseve/ndërmarrjeve dhe i punonjësve në Kornizë, sipas përbërjes Gjinore

Përbërja gjinore e punonjësve	Firma %	Punonjësit Punonj. në %
Presidente femër/Shefe ekzekutive	9,073 25.3	52,705 16.5
100%punonjëse femra Shumica femra(numri i meshkujve>0) Punonjëset femra në numër të barabartë me meshkuj Shumica meshkuj (numri i femrave>0) 100% punonjës meshkuj	5,100 14.2 4,116 11.5 6,155 17.2 10,238 28.6 10,207 28.5	12,940 4.0 93,148 29.1 17,794 5.6 171,176 53.5 24,681 7.7
Totali	35,816 100.0	319,739 100.0

Punësimi i personave me aftësi të kufizuara

Bizneset e anketuara raportojnë se kanë punësuar 488 persona me aftësi të kufizuara. Vetëm 10% e bizneseve kanë raportuar pajtimin në punë të të paktën 1 personi me aftësi të kufizuara.
Shpesh personat me aftësi të kufizuara nuk konsiderohen si anëtarë produktivë të forcës së punës. Perceptimi, frika, miti dhe paragjykimi vazhdojnë të kufizojnë aftësinë për të kuptuar dhe pranuar paaftësinë në vendin e punës kudo. Ndër mitet mund të përmendim edhe faktin që njerëzit me aftësi të kufizuara nuk janë në gjendje të punojnë dhe se akomodimi i një personi me aftësi të kufizuara në vendin e punës ka kosto të lartë. Në kundërshtim me këto nocione, shumë kompani kanë zbuluar që personat me aftësi të kufizuara janë shumë të aftë. Një material faktik i Kombeve të Bashkuara paraqet shembuj anektodikë të arsyeve të paraqitura për mospunësimin e personave me aftësi të kufizuara, si edhe të përfitimeve që kompanitë kanë nga ato.³¹
Përmirësimi i situatës së personave me aftësi të kufizuara ka qenë prioritet për të gjitha Qeveritë shqiptare dhe në këtë kontekst, sigurimi i mundësive të punësimit ishte një nga masat e përcaktuara në Ligjin shqiptar për Nxitjen e Punësimit.^32.Sipas ligjit, punëdhënësit duhet të punësojnë të paktën një person me aftësi ë kufizuara për çdo 25 punonjës. Duke përdorur të dhënat e anketës, na rezulton që rreth 1,870 biznese nuk e kanë përmbushur këtë detyrim. Në rastin kur ky detyrim nuk përmbushet, punëdhënësi duhet të paguajë rregullisht në Fondin e Punësimit një shumë të barabartë me pagën minimale të aprovuar. Ky Fond nuk është krijuar akoma dhe për këtë arsye edhe edhe zbatimi i ligjit nuk është i mundur.
Rezultatet e anketës tregojnë që shumë pak biznese kanë punësuar persona me aftësi të kufizuara (462 biznese kanë punësuar një numër total prej 867personash).Numri më i madh i bizneseve që kanë punësur persona me aftësi të kufizuara i përket sektorëve të prodhimit, furnizimit me ujë, kanalizimeve, mbetjeve.

³¹_{Kombet e Bashkuara, Dokument faktik - paaftësia dhe punësimi.2013}

³²Nenet 14,15 dhe 16 të përfshira në Pjesën IV të Ligjit.

Tabela 3.26: Numri i personave me aftësi të kufizuara të punësuar në Kornizë, sipas Sektorit Ekonomik

	Kompanitë që kanë punësuar persona me aftësi të kufizuara	Numri i punonjësve me aftësi të kufizuara
Sektori Ekonomik
	%në Numri Sektor	Mesatarja %në (përfsh.0) Maks. Shuma Sektor
B Minierat dhe guroret C Prodhimi D Elektriciteti, gazi, avulli… E Furnizimi me ujë, kanalizimet, mbetjet F Ndërtimi G Tregtia me shumicë &pakicë, riparime H Transporti dhe magazinimi I Shërbimi i hotelerisë dhe ushqimit J Informacioni dhe komunikimi K Aktivitetet financiare dhe sigurimet L Aktivitetet e pasurive të patundshme M Profesionale, shkencore dhe teknike N Shërbime administrative dhe mbështetëse R Artet, argëtimi dhe rekreacioni S Aktivitetet e tjera të shërbimit	3 1.1% 102 2.3% 3 1.2% 21 22.0% 30 1.2% 144 1.1% 3 0.4% 26 0.3% 7 0.9% 4 0.8% 12 14.5% 41 1.8% 40 5.0% 17 8.3% 9 0.3%	0.1 30 42 0.4% 0.0 7 185 0.3% 0.1 30 33 0.4% 0.7 30 69 0.8% 0.0 16 76 0.2% 0.0 7 202 0.3% 0.0 2 4 0.0% 0.0 7 46 0.1% 0.0 25 25 0.3% 0.1 27 38 0.3% 0.1 1 12 1.0% 0.0 1 41 0.3% 0.1 6 62 0.3% 0.1 3 19 0.3% 0.0 2 13 0.1%
^T^o^t^a^l462 1.3% 0.0 30 867 0.3%

Pjesa më e madhe e punësimeve të personave me aftësi të kufizuara është në bizneset e mesme dhe të mëdha. Përcaktimi në Ligj mund të jetë arsyeja e kësaj dukurie pasi bizneset me më shumë se 25 persona janë të mesme ose të mëdha. Prandaj, janë 10.2% dhe 24.2% e përkatësisht bizneseve të mesme dhe të mëdha që kanë punësuar persona me aftësi të kufizuara. Edhe 127 biznese mikro dhe të vogla e kanë këtë lloj punësimi, por pjesa e tyre brenda grupit të madhësisë është e parëndësishme.

Aktualisht, të gjithë personat me aftësi të kufizuara në Shqipëri shumë shpesh nuk janë në gjendje për të patur një jetë të plotë sociale pasi vetëm disa vende sociale janë në gjendje të plotësojnë nevojat e tyre. Shumë ambiente publike, si kinematë, kafenetë, muzeumet, restorantet dhe parqet kanë shkallë dhe pengesa të tjera hyrje. E njëjta gjë është e vërtetë për ambientet e bizneseve të cilat nuk kanë fcilitetet e nevojshme për personat me aftësi të kufizuara.
Tabela 3.27: Numri i personave me aftësi të kufizuara të punësuar në Kornizë, sipas Grupit të Madhësisë

Madhësia	Kompanitë që kanë punësuar persona me aftësi të kufizuara	Numri i punonjësve me aftësi të kufizuara
	%në grup Numri madhësie madhësiei	Mesatarja %në grup (përfsh.0) Maks. Shuma madhësie
Mikro [1-4] I Vogël [5-19] I Mesëm[20-79] I Madh [80+]	104 0.4% 23 0.2% 218 10.2% 118 24.8%	0.0 1 104 0.2% 0.0 1 23 0.0% 0.1 5 313 0.4% 0.9 30 428 0.4%
Totali	462 1.3%	0.0 30 867 0.3%

Bizneset që e ushtrojnë aktivitetin e tyre në rajonin Qendror janë edhe punëdhënësit kryesorë për personat me aftësi të kufizuara, ndërsa të dy rajonet e tjera kanë punësuar vetëm 1/3^tën e numrit total të tyre. Në përgjithësi është e vështirë që të edukohen njerëzit, përfshirë këtu edhe bizneset, me kulturën e integrimit të personave me aftësi të kufizuara në jetën shoqërore dhe ekonomike. Barrierat sociale janë ato që e mbajnë paaftësinë gjallë, ndërkohë që nëse këto barriera rrëzohen edhe paaftësia vetë eleminohet.^33. Rrëzimi i barrierave kërkon ndryshime në shoqëri, ndryshime materiale në mjedis, ndryshime në rolet shoqërore dhe ndryshime në qëndrimet e njerëzve, ndryshime në komunitetin në tërësi. Pa dyshim, fokusi është zhvendosur tek burimi i problemit – shoqëria në të cilën është krijuar paaftësia. Rajonet Veriore dhe ato Jugore janë më pak të zhvilluara dhe janë të dominuara nga një mentalitet shumë konservator.

Tabela 3.28: Numri i personave të punësuar me aftësi të kufizuara në Kornizë, sipas Rajonit

Rajoni	Kompanitë që kanë punësuar persona me aftësi të kufizuara	Numri i punonjësve me aftësi të kufizuara
	% në Numri Rajon	Mesatarja %në (përfsh.0) Maks. Shuma Rajon
Veri Qendër(TR+EL) Jug	48 0.6% 356 1.9% 58 0.7%	0.0 7 106 0.2% 0.0 30 631 0.3% 0.0 30 129 0.2%
Totali	462 1.3%	0.0 30 867 0.3%

Bizneset nën pronësi të huaj janë më proaktive (me përqindjen më të lartë në grup), kur flitet për punësimin e personave me aftësi të kufizuara. Përsëri, një nga arsyet kryesore mund të jetë faktori kulturor.

Tabela 3.29: Numri i personave të punësuar me aftësi të kufizuara në Kornizë, sipas Pronësisë

Pronësia	Kompanitë që kanë punësuar persona me aftësi të kufizuara	Numri i punonjësve me aftësi të kufizuara
	%në Count grup	Mesatarja %në (përfsh.0) Maks. Shuma grup
Degë e një kompanie të huaj 100% në pronësi shqiptare Ndërmarrje e përbashkët	70 6.1% 353 1.1% 39 3.6%	0.1 27 155 0.5% 0.0 30 614 0.2% 0.1 30 98 0.5%
Totali	462 1.3%	0.0 30 867 0.3%

Shqetësimet e Bizneseve në lidhje me Punësimin

Bizneset e anketuara u pyetën në lidhje me shqetësimet kryesore përsa i përket punonjësve të tyre dhe

85.3% deklaruan se kanë të paktën një shqetësim madhor që lidhet me punësimin.

Kultura e Punës dhe Kualifikimi i Papërshtatshëm përbëjnë edhe shqetësimet më kryesore përkatësisht për 39.8% dhe 33.0% të bizneseve. Në anketë, qëndrimi i punëkërkuesve/kultura e punës është përdorur për të përshkruar sjelljet e punonjësve përsa i përket normave dhe rregullave të punës, marrëdhënieve me punonjësit e tjerë, menaxherët, mbikqyrësit, etj.