Microsoft Word Study11-Azerbaijan-Report-Feb2014-Azerbaijani-final
Yüklə 0,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan şəraitində
- Azərbaycanda RS və AP
“RESPOND” layihəsi
Hesabat No. 11 Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və 2 ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər.
qədər də gücləndirdi, belə ki, dövlət sektoru işçiləri minimal əmək haqqı qazanmaq cəhdi ilə bilavasitə müştərilərin ödəniş aparmağına təsir etdilər (Ensor, 2004; Shishkin et al., 2003).
Qeyri-rəsmi ödənişlər sisteminin iki yolu xidmətlə təchiz edənlərin fəaliyyətini stimullaşdıra bilər: təchiz olunan xidmətlərin tipinə və təchiz edilən testlər, yaxud proseduraların miqdarına təsir etməklə. Əgər bir xidmət digərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənən gəlir verərsə, həkimlər, yəqin ki, daha çox fayda verən o xidməti inkişaf etdirərlər (Kovács, 1999). Məsələn, abort xidmətləri üçün çox yüksək ödənişlər edilirsə, tibbi xidmətlə təchiz edənləri nisbətən az gəlir verən AP xidmətlərini dəstəkləmələrindən çəkindirə bilər. Əgər ödənişlər əsas xidmət üçün “qonarar” kimi ödənilibsə bu ödənişlər ikinci stimul şəklində tətbiq oluna bilər. Əgər xidmət göstərənlərə həyata keçirilmiş test və yaxud proseduraların miqdarına görə ödəmələr aparılıbsa, o zaman tibbi xidmət göstərənlər lazım olandan çox testlərin olunmasına maraqlı olacaqlar.
Bu regionda qeyri-rəsmi ödəniş sisteminin olması stimul yaratmaqla kontraseptiv tələbata və təchizata təsir edə bilər. Baxmayaraq ki, belə stimullar regiondakı bütün qadınların RS seçimlərini tam şəkildə izah edə bilmir, USAID Avropa və Asiya Bürosu “RESPOND” layihəsindən 2 RS qərar qəbul edilməsində bir amil kimi qeyri-rəsmi ödəmə sisteminin abortlarla müqayisədə AP tətbiqinə necə təsir edə bilməsini araşdırmağı xahiş edib. Cavabında “RESPOND” layihəsi Avropa və Asiya regionunda (Patel və Janowitz, 2010) RS xidmətləri üçün köməkçi materialları işləyib araşdırdı və sonra Azərbaycan və Albaniyada olmaqla ölkəyə-müvafiq iki tədqiqat apardı. Bu hesabat Azərbaycanda aparlmış tədqiqat üçün spesifikdir.
Azərbaycan şəraitində Azərbaycan Respublikasında təxminən 9,5 milyon insan vardır ki, onlardan 20%-i ölkənin mərkəzi olan Bakı şəhərində yaşayır (CIA, 2012). Əhali əsasən müsəlmanlardan (93%) ibarətdir və çoxu savadlıdır: yaşı 15-dən yuxarı olan adamların əksəriyyəti (99%) yazmağı və oxumağı bacarır (CIA, 2012). 2009-cu ildə adam başına düşən ümumi milli aylıq gəlir 321 yeni Azərbaycan manatı (AZN) (US $400) olub (World Bank Group, 2012). 2011-ci ilin dekabr ayında olan sonuncu artımdan sonra dövlət sektorunda işləyən həkimlərin orta aylıq əmək haqqı 234 AZN (US $298) (RFE/RL, 2011) olub ki, bu da adam başına düşən ümumi milli aylıq gəlirin ancaq 72%-ni təşkil edir.
2 RESPOND USAID-nin liderliyi ilə Koperativ Razılıq Assosiasiyası ilə 2008-ci ilin oktyabrından fəaliyyət göstərən beşillik bir layihə olub, məqsədi kontraseptiv seçimlər və proqram xidmətlərini genişləndirməklə AP ehtiyaclarını araşdırmaqdır. Onun son məqsədi yüksək keyfiyyətli AP/RS xidmətlərinin istifadəsini inkişaf etdirməıkdir. RESPOND layihəsi tədqiqatın rolu məlumatlılıq baxışlarının inkişafı, seçilmiş modellərin effektliliyinin, eləcə də bu sfera proqramlarına yanaşmanın nümayişi və proqramlaşdırılması yolu ilə bu sahəyə qlobal biliyin əlavə edilməsidir. RESPOND layihəsi beş təşkilatla, o cümlədən RS sahəsində tədqiqat sahəsində dəstək olan FHI 360-la əməkdaşlıq edirək, EngenderHealth tərəfindən idarə olunur.
“RESPOND” layihəsi
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər. 3
Azərbaycanın səhiyyə sistemində tibbi xidmət əsasən Səhiyyə Nazirliyinin dövlət sektorunun müəssisələri vasitəsilə təmin edilir. Xidmətlərin əldə olunması yolu universaldır. 2008-ci ildə Səhiyyənin Maliyələşdirilməsi İslahatları üzrə Milli Konsepsiya istifadəçilərin əsas xidmət paketi üçün etməli olduqları ödənişlərin qanunsuz olması və dərman preparatlarının dövlət müəssisələrində alınacağı qərarını çıxardı; AP konsultasiyası/üsulların tətbiqi, antenatal xidmət (ANX) və abort xidmətləri bu xidmət paketinə daxil edilsə də, AP üsullarının özü bura daxil edilmədi.
Bakıda RS xidmətləri doğum evlərində, qadın məsləhətxanalarında (ancaq qadınlara xidmət edən kiçik klinikalar), Milli Mamalıq/Ginekologiya Tədqiqat İnstitutunda, AP mərkəzlərində, perinatal mərkəzlərdə və poliklinikalarda təklif olunur. Son zamanlar müəssisələrin yenidən qurulması ilə əlaqəli bəzi doğum evləri və qadın məsləhətxanaları birləşdirilmişdir. Bütün müəssisələr AP məsləhətlərini və ANX həyata keçirirlər, ancaq sonuncu xidmət qadın məsləhətxanalarında daha tez-tez edilir, nəinki doğum evlərində. Poliklinikalar və perinatal mərkəzlərin, demək olar ki, hamısı abortlar edirlər. Qadın məsləhətxanaları ancaq ambulator xidmətləri həyata keçirir və qanuna, müvafiq olaraq, 6 həftə və daha az hamiləlik müddəti olan hamilə qadınlara abort əməliyyatını tətbiq edir. 12 həftəyə qədər hamiləliyi olan qadınlara abortlar doğum evlərində edilir.
Azərbaycanda RS profile abortun yüksək səviyyəsi və müasir kontraseptiv dominantlığın aşağı səviyyəsi ilə xarakterizə olunur. Azərbaycan qadınlarının 70%-i reproduktivlik yaşındadır (15–49 yaşlar). Hər bir qadın üçün ömrünün total nəsilartırma kofisenti 2,0 doğuş olduğu halda, reproduktivlik müddətində hər bir qadına düşən abortların sayı 2,3 olması (SSC və Macro International, 2008) bir çox qadınların həyatında doğuşlarla müqayisədə abortların daha çox olmasını nümayiş etdirir. Ərdə olan qadınlar arasında müasir kontraseptiv üsullardan istifadə çox aşağı səviyyədədir (14%) və onlar arasında daha çox istifadə olunan üsul cinsi əlaqədən çəkinməkdir (33%) (SSC və Macro International, 2008). Müasir üsullardan ən çox istifadə olunanı UDV-dir: hazırda ərdə olan qadınların 9%-i bu üsuldan istifadə edir (SSC və Macro International, 2008). Azərbaycan qanunlarına görə qadının arzusu ilə 12 həftəlik hamiləliyə qədər abortlara icazə verilir. 12-28 həftəlik hamiləliyin abort olunması müəyyən tibbi və sosial-ekonomik vəziyyətlər (məsələn, ərin ölümü, boşanma, əlil uşağı olma və s.) səbəbindən, yaxud həkimlərin ekspert rəyi ilə icazə verilir (SN, 2003; United Nations Secretariat, 2008). Abort etmək ancaq mama-gonekoloqlara icazə verilir və abort xidməti tibbi təhsil kurikulumunun bir tərkib hissəsidir. Abort xidmət, tibbi göstəriş, yaxud könüllü olmasından asılı olmayaraq, bazis xidmətlər paketinin bir hissəsidir və odur ki, qanunla tələb olunur ki, ictimai sector müəssisələrində pulsuz həyata keçirilsin. Abortdan sonrakı dövr üçün xidmətlə əlaqəli milli protocol olmamasına baxmayaraq, abortdan sonrakı dövr üçün AP xidməti haqda ANX protokolunda toxunulur (SN, 2008): burada deyilir ki, abortdan, yaxud düşükdən dərhal sonra və ya yeddi gün ərzində qadınlara AP haqda məsləhətlər verilməlidir və nəhayət, ideal hal odur ki, AP haqda məsləhətlər qadınlara abortdan əvvəl, yaxud onlar klinikanı tərk etməmiş verilsin.
Yüklə 0,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|