_____________Milli Kitabxana________________
3
Bu kitab "Süleyman Rüstəm. Seçilmiş əsərləri. Dörd cilddə. III cild"
(Bakı, Аzərnəşr, 1971) nəşri əsasında təkrar nəşrə hazırlanmışdır
Tərtib edəni:
Azad Rüstəmzadə
894.3611-dc 21
AZE
Süleyman Rüstəm. Seçilmiş əsərləri. Üç cilddə. III cild. Bakı, "Şərq-
Qərb", 2005, 280 səh.
Azərbaycanın müasir dövr poeziyasını yaradanlardan biri olan xalq şairi
Süleyman Rüstəm sözün dərin və həqiqi mənasında xəlqiliyi öz poeziyasının
canına, qanına hopdurmuş coşqun təbli bir şair olmaqla yanaşı,
həm də gorkəmli
dramaturqdur. O, hələ ilk yaradıcılıq illərindən dramaturgiyaya həvəs göstərmiş,
bu janrda qələmini sınayaraq "Çimnaz xanım yuxudadir" adli bir pərdəli
komediya yazmışdır. Əsər həmin ildə məhşur aktyor Mirzağa Əliyevin köməyi ilə
"Tənqid-təbliğ" teatrında tamaşaya qoyulmuşdur. 1931-ci ildə Süleyman Rüstəm
yazıçı Hacıbaba Nəzərli ilə birlikdə "Yanğın" pyesini qələmə almışdır. Lakin
S.Rustəmi dramaturq olaraq şöhrətləndirən onun məşhur "Qaçaq Nəbi"
mənzum
dramıdır. Dramda şair-dramaturq xalq qəhrəmanı Qaçaq Nəbinin ədalətsizliklərə
qarşı mubarizəsini təsvir etmiş, romantik qəhrəmanlıq üslubunda onun obrazını
yaratmışdir.
"Seçilmiş əsərləri"nin bu cildində müəllifin dramatik növün müxtəlif
janrlarında yaratdığı uğurlu nümunələrdən "Cimnaz xanım yuxudadır" (1922),
"Qaçaq Nəbi" (1940), "Durna" (1947) və "Gəldi-gedər" (1955-1969) toplanmışdır.
ISBN 9952-418-58-X © "ŞƏRQ-QƏRB", 2005
_____________Milli Kitabxana________________
7
ÇİMNAZ XANIM YUXUDADIR
Bir pərdəli komediya
İŞTİRAK EDƏNLƏR
Q a f a r
- 50 yaşında
C i m n a z - 30 yaşında
Ə1i - 20 yaşında
N a b a t
- 18 yaşında
Qafarın evi. Dəhliz və bir neçə otaq.
Ç i m n a z. Yaxşı ki, Şirinbacı var. Onsuz mən neyləyə bilərdim.
Şirinbacı düz deyir, nə olacaq bu dörd divar arasında oturmaqdan?
Aləmin gözü açılıb, mən isə qalmışam bu qaranlıq dünyada. Qafar yaxşı
iş görmür. Özü dostlarıyla kinoya, teatra, hər yerə gedir. Kef çəkir. Мən
yazığı isə heç yerə buraxmır. Mənim teatrım olub bu ev, bu mətbəx. Daha
bəsdir. Bir də zəmanə daha о zəmanə deyil.
(Saata baxır.) Şirinbacıya söz
vermişəm, geciksəm yaxşı olmaz. Qafar onsuz da Balaxanıya xəstə
bacısıgilə gedib. Dedi bəlkə bu gün gələ bilmədim. Gəlməsə yaxşıdır.
Mən gedim, gecikməyim. Nabat, ay Nabat!
N a b a t
(gəlir). Nə var xanım?
С i m n a z.
Sənə min dəfə demişəm ki, mənə хаnım demə. Mən
haranın xanımıyam?! Mən də sənin kimi bir yoxsul qızıyam. Sən mənim
kiçik bacımsan. Sən ata-anadan yetim qalanda mən səni kiçik bacılığa
götürdüm.
N a b a t. Sizdən yerdən-göyə qədər razıyam.
Ç i m n a z. Nabat, bir də zəmanə başqa zəmanədir. Şirinbacıyla
danişmışam. Səni gecə kurslarına göndərəcəyəm. Sən gərək xoşbəxt
olasan. Oxuyasan, gözün açıla.
N a b a t. Sağ olun, çox sağ olun!
Ç i m n a z. Məni on altı yaşında ehtiyac
üzündən məhəbbətsiz,
sevmədiyimə ərə verdilər. Sənin həyatın belə qurulmasın gərək.
_____________Milli Kitabxana________________
8
N a b a t. Düz deyirsiniz. Mən sizə Əlinin barəsində demişdim, mən...
onu...
Ç i m n a z. Yadımdadır! Qorxma... Qafar əminə də deyərəm. O
mənim sözümdən çıxmaz... Sizin toyunuzu özüm eliyəcəyəm. İndi
çarşabımı ver, görüm, məhləmizin arvadları dilbir olub teatra gedir, məni
də özlərilə aparırlar.
N a b a t. Tratıra! Tratır nədir?
Ç i m n a z. Hə teatra... Sən evdən muğayat ol!
N a b a t. Məni də aparın da...
Ç i m n a z. Bəs ev-eşik necə olsun? Nabat, sözümə diqqətlə qulaq as!
İşdir Qafar əmin gəlib çıxsa, məbadə mənim otağıma buraxasan. Soruşsa,
deyərsən ki, başı bərk ağrıyırdı, özünü pis hiss eləyib tez yatdı. Başa
düşdün? Gətir çarşabımı görüm. Bəsdir bu dörd divar arasında oturdum.
Baxaq görək teatr necə şeydir?!
N a b a t. Buyurun!
(Çadram verir.)
Ç i m n a z. Nabat... Teatra səni də aparacağam.
N a b a t. Gedib geyinim.
Ç i m n a z. Bu səfər yox, gələn səfər. Sözüm sözdür. Sözlərim
qulağında sırğa olsun... İşdir, Qafar əmin gəlsə, deyərsən ki, bərk yatıb,
dedi məni oyatmasınlar. Bildin?
N a b a t. Bildim. Xatircəm ol!.. Mən
sənin bir sözünü iki eləməmşəm,
eləmərəm də. Arxayın get!
Ç I m n a z. Gedək görək teatr nə olan şeydir?
(Gedir.)
N a b a t. Qaldım yenə tək... Mənim dilimə heç yalan gəlməz, amma
Çimnaz xanımın yolunda yalan danışsam, günah olmaz. Gördünüz necə
yalvarırdı mənə, yalvarmasaydı, bəlkə də bu işə razılıq verməzdim.
Doğrudur, kişidən gizli tratırdır, mıratırdır, nədir ora getmək yaxşı iş
deyil. Amma yazıq Çimnaz xanım neyləsin, axı?.. Qafar əmi onu bu
otaqlardan bayıra buraxmır. Elə kişilərə elə belə də lazımdır.
(Bayırdan
səs gəlir.) Aha, səs gəlir. Bəlkə Əlidİr.
(Qapı arasından baxır.) Hə,
özüdür ki, var. Lap yerinə düşdü.
Qafar əmi orda, Çimnaz xanım tratırda,
bizdə ki, burda... Bir az ordan, burdan danışarıq, könlümüz açılar.
Ə l i
(gapı arasından). Gəlmək olar?
N a b a t. Bilmirəm.
Ə l i. Evdə deyəsən adam yoxdur.
N a b a t. Nə danışırsan, adə. Mən adam deyiləm, heyvanam bəs?
Ə 1 i. Sən hələ yarım adamsan.
N a b a t. Özünsən.