14
Sultan Hüseyn Bayqara * Divan
böyük úԥxsiyyԥt arasÕnda dostluq barԥdԥ rԥvayԥtlԥr
bütün Orta Asiyada
mԥúhur olmuúdur.
Yekun olaraq onu demԥk olar ki, úair-hökmdar Sultan Hüseyn
Bayqara ortaq türk ԥdԥbiyyatÕnÕn ԥn nԥhԥng simalarÕndan biridir. Onun
bütün türk dünyasÕnda, o cümlԥdԥn Azԥrbaycanda tanÕdÕlmasÕ vacibdir.
O, bir ԥlindԥ qÕlÕnc, bir ԥlindԥ qԥlԥm tutan türk hökmdarlarÕndan Qazi
Bürhanԥddin, Cahan ùah Hԥqiqi, ùah øsmayÕl Xԥtai, Sultan Sԥlim,
Qanuni
Sultan Süleyman, ùeybani xan, Zԥhirԥddin Mԥhԥmmԥd Babur
vԥ baúqalarÕ ilԥ bir cԥrgԥdԥ dayanÕr. Bu bizim úanlÕ tariximizdir vԥ
onunla fԥxr etmԥyԥ dԥyԥr.
Tԥԥssüf ki, bugünԥ qԥdԥr Sultan Hüseyn BayqaranÕn Azԥrbaycanda heç
bir ԥsԥri, kitabÕ nԥúr edilmԥmiúdir. Bu sahԥdԥki boúlu÷u aradan qaldÕrmaq
üçün biz onun divanÕnÕ nԥúr etmԥyi qԥrara aldÕq. ønanÕrÕq ki, bu kitab oxu-
cular vԥ ԥdԥbi ictimaiyyԥt tԥrԥfindԥn rԥ÷bԥtlԥ qarúÕlanacaq.
Burada bir
dostumuzun iradÕna da cavab vermԥk istԥrdim. O deyir ki, bu kitablarÕ
uy÷unlaúdÕrmaq lazÕm deyil, onlarÕ orijinalda oldu÷u kimi vermԥk vԥ hԥr
namԥlum sözü ulduz iúarԥsi ilԥ aúa÷Õ endirmԥk lazÕmdÕr. Biz dԥ deyirik ki,
biz bunlarÕn elmi-tԥnqidi mԥtnlԥrini hazÕrlamÕrÕq, bunlar mԥtnúünaslara
deyil, geniú oxucu kütlԥsinԥ ünvanlanan populyar nԥúrlԥrdir. østԥyԥn hԥr kԥs
bu ԥsԥrlԥrin orijinalÕnÕ internetdԥn endirԥ bilԥr.
Biz öz ԥnԥnԥmizԥ
sadiq qalaraq, bu kitabÕ da TürkSOY kitabxanasÕ
seriyasÕ silsilԥsindԥn nԥúr edirik. Bununla da türk dünyasÕnÕn UNESCO-
su sayÕlan TürkSOY-un türk xalqlarÕnÕn bir-birinԥ yaxÕnlaúmasÕ, ümumi
inkiúafÕ vԥ qarúÕlÕqlÕ zԥnginlԥúmԥsi u÷runda apardÕ÷Õ coú÷un vԥ nԥcib
fԥaliyyԥtԥ kiçik bir töhfԥ verdiyimizԥ inanÕrÕq.
Burada bir mԥsԥlԥni növbԥti (doqquzuncu) dԥfԥ vur÷ulamaq istԥyi-
rik: TürkSOY kitabxanasÕ seriyasÕ layihԥsi bütünlüklԥ
könüllülük
ԥsasÕnda hԥyata keçirilir. Layihԥdԥ iútirak edԥn hԥr kԥs, o cümlԥdԥn bu
kitabÕ tԥrtib edԥn, orijinalÕndan ana dilimizԥ uy÷unlaúdÕran vԥ ön sözün
müԥllifi bԥndԥniz Ramiz Ԥskԥr, redaktoru hörmԥtli Prof. Dr.
Rafael
Hüseynov bu iúi türklüyԥ bir xidmԥt olsun deyԥ heç bir mԥvacib vԥ ho-
norar almadan tԥmԥnnasÕz yerinԥ yetirmiúlԥr. KitabÕn çapÕnÕ øzmirdԥ
hԥkim iúlԥyԥn qÕzÕm Dr. Ayla Ԥskԥr maliyyԥlԥúdirmiúdir. Min Bir Mah-
nÕ nԥúriyyatÕnÕn sahibi, ԥziz dostumuz Dos. Dr. Rafiq Babayev isԥ kitabÕ
növbԥdԥnkԥnar nԥúr etmiúdir.
Ԥmԥyi keçԥn hԥr kԥsԥ sonsuz sevgilԥrimlԥ,
Ramiz ԤSKԤR.
BakÕ, 21 dekabr 2010-cu il.
15
Sultan Hüseyn Bayqara * Divan
BøISMøLLAH-øR-RԤHMAN-øR-RԤHøM
QԤZԤLLԤR
[
1 \
Ey hԥbibindԥn gԥlib hԥmdindԥ lauhsi sԥna,
Ol çü aciz olsa vԥsfin, kim qÕla, ala yenԥ.
Kami-rahatdÕr sԥnin úövqündԥki ԥnduhi-qԥm,
Eyúi-iúrԥtdir sԥnin eúqindԥki dԥrdü ina.
Gԥnc
tapsa münim olmaz, kimi sԥn qÕlsan fԥqir,
Gԥnc versԥ müflis olmaz, kimԥ sԥn versԥn qԥna.
Könlümü et mԥmur mehrin birlԥ, leyk qoymagil
Nԥfԥs onda qÕlalÕ hirsi-hԥvԥs tԥrxin bina.
Xԥstԥ könlümü özündԥn, özgԥdԥn biganԥ qÕl,
Özgԥdԥn biganԥ qÕl÷ac, qÕl özünԥ aúina.
Zülmԥti-hicranÕn içrԥ yol azÕb sԥrgԥútԥyԥm,
Öz-özün sarÕ hidayԥt úԥm’i birlԥ e’tina.
Lütf edib üúúaq ara, ya rԥb, nԥva qÕlgil nԥsib,
Ta Hüseyninin mԥqamÕ olsa bu dari-fԥna.
16
Sultan Hüseyn Bayqara * Divan
[
2 \
Mԥni-gԥda, nedib ol úah hԥmdinԥ edim ԥda,
Ki úahlar úahÕ gԥldi gԥdalarÕna gԥda.
Cԥlali-ba÷Õnda [guya] xaúxaú hoqqasÕ yalÕ,
Nücum dürlԥri birlԥ bu gümbԥzi-mina.
Hԥvayi-qԥdԥrindԥ yüz qatla zԥrrԥdԥn ԥskik,
Quyaú çÕra÷Õ ki, alԥmԥ yaydÕ nuri-ziya.
Gԥr olmasa onun ԥmri, fԥlԥk bu sürԥt ilԥ
Öz-özündԥn hԥrԥkԥt öylԥ almaya ԥsla.
Böyükrԥk istԥsԥ min ilçilik yol asandÕr,
QaúÕnda çԥrxdԥn olmaq, bu tudeyi-gԥbra.
Tԥbarԥk
Allah ol, sane’ ki hikmԥtindԥ,
Ԥzim cahil ԥrԥr, kim özünü der dana.
Hüseyni olsa sԥrasԥr günahi-cürm, nԥ qԥm,
Çü
dost lütfünün ümidi var, bԥsdir ona.