59
hazırlığının dəqiq və ətraflı yoxlanılmasından asılıdır. Bir neçə il ərzində
sənədlər və digər məlumatlar diqqətlə nəzərdən keçirilərkən, müraciət edən,
bütün ÜTT üzvlərini qane etmək üçün faktiki olmasada, heç olmasa ən azı
sənəddə ÜTT-nin normaları və qaydaları ilə uyğun gələn mövcud sistem
yaratmalıdır.
Müraciət edən ölkənin müraciətinin nəzərdən keçirilmə müddəti heç bir
təzyiq və ya məhdudiyyətlərə məruz deyildir. Burada son müddət yoxdur.
Sorğu-sual ÜTT-nin üzv ölkələri arzu edənədək və ya onu lazımi hesab
edənədək davam edə bilər.
ÜTT üzvlüyünə qəbul olma prosesinin dinamikasından görmək olar ki,
ardıcıl olaraq, son üzv olan ölkələr üzərinə öncə üzv olan ölkə ilə müqayisədə
daha geniş öhdəliklər götürmüşlər. Bu da ÜTT üzvlərinin namizəd ölkələrə
qarşı tələblərinin artması ilə bağlıdır. Lakin bəzi istisnalar mövcuddur və bu,
hər bir ölkənin səmərəli danışıqlar strategiyasının və taktikasının tərtibindən və
uğurlu danışıqlar aparmasından asılıdır.
ÜTT-yə üzvolma proseduru aşağıdakı kimidir:
• ÜTT-yə üzvolma istəyini əks etdirən ərizənin ÜTT Katibliyinə təqdim
olunması;
• ÜTT Katibliyində üzv olmaq istəyən ölkə üzrə
ş
çi Qrupunun
yaradılması;
• Üzv olmaq istəyən ölkənin xarici ticarət rejimi haqqında Memorandumun
ÜTT Katibliyinə təqdim olunması;
• ÜTT-yə üzv olan ölkələr tərəfindən Memoranduma dair sualların təqdim
olunması;
• Memoranduma dair təqdim olunmuş sualların cavablarının ÜTT
Katibliyinə təqdim olunması;
• Üzv olmaq istəyən ölkə üzrə şçi Qrupunun ilk iclasının keçirilməsi;
• Üzv olmaq istəyən ölkə tərəfindən ÜTT Sazişləri ilə nəzərdə tutulmuş
sənəd və cədvəllərinin ÜTT Katibliyinə təqdim olunması;
60
• ÜTT-yə üzv olmaq istəyən ölkə ilə üzv ölkələr arasında ikitərəfli
danışıqların keçirilməsi;
• Üzv olmaq istəyən ölkə üzrə şçi Qrupunu ardıcıl iclaslarının keçirilməsi;
• Üzv olmaq istəyən ölkə üzrə şçi Qrupu tərəfindən Yekun Hesabatının
hazırlanması;
• Yekun Hesabat əsasında Baş Şura tərəfindən Üzvolma Protokolunun
qəbul olunması;
• Üzvolma Protokolunun Nazirlər Konfransı tərəfindən təsdiq olunması;
Üzvolma Protokolunun üzv olmaq istəyən ölkənin parlamenti tərəfindən
ratifikasiya olunması.
Hazırda Azərbaycan ÜTT-yə üzvolma prosedurunun 9-cu mərhələsindədir
(Cədvəl 3.1.).
Cədvəl 3.1.
Azərbaycanın ÜTT-yə üzvolma proseduru
Azərbaycan Respublikasının ÜTT-yə üzvolma istəyini
ə
ks etdirən ərizənin ÜTT Katibliyinə təqdim olunması
23 iyun 1997-ci il
ÜTT Katibliyində Azərbaycan üzrə şçi Qrupunun
yaradılması
16 iyul 1997-ci il
Azərbaycan Respublikasının xarici ticarət rejimi
haqqında Memorandumun ÜTT Katibliyinə təqdim
olunması
22 aprel 1999-cu il
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 226s
saylı Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının ÜTT-
yə üzv olması prosesinin sürətləndirilməsi işləri üzrə
təşkilatlararası Əlaqələndirmə Qrupunun yaradılması
19 noyabr 1999-cu il
Cenevrədə ÜTT-nin Azərbaycan üzrə şçi Qrupunun
Birinci clasının keçirilməsi
03 - 07 iyun 2002-ci il
61
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 175s
saylı Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının ÜTT-
yə üzv olmasına hazırlıq işləri üzrə Komissiyanın
yaradılması
22 avqust 2003-cü il
Cenevrədə ÜTT-nin Azərbaycan üzrə şçi Qrupunun
kinci clasının keçirilməsi
14 oktyabr 2004-cü il
Cenevrədə ÜTT-nin Azərbaycan üzrə şçi Qrupunun
Üçüncü clasının keçirilməsi
30 iyun 2005-ci il
Cenevrədə ÜTT-nin Azərbaycan üzrə şçi Qrupunun
Dördüncü clasının keçirilməsi
30 mart 2006-cı il
Cenevrədə ÜTT-nin Azərbaycan üzrə şçi Qrupunun
Beşinci clasının keçirilməsi
6 may 2008-ci il
Mə
nbə
: Azə
rbaycan və
Ümumdünya Ticarə
t Təş
kilatının internet saytı: www.wto.az
Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları artıq bu
təşkilatın üzvüdür, digərləri isə üzvolma prosesini başa çatdırmaq üzrədirlər.
ÜTT-yə üzv olma prosesində Azərbaycan artıq çox mühüm bir mərhələyə
addım atmışdır. Bu baxımdan ölkəmizi digər postsovet ölkələrindən
fərqləndirən əsas xüsusiyyətlərdən biri sözügedən prosesə Azərbaycan
ictimaiyyətinin cəlb edilməsidir. Belə ki, dövlət qurumları, qeyri-hökumət,
beynəlxalq və ictimai təşkilatlar mütəmadi olaraq dəyirmi masalar, konfrans və
seminar təşkil edərək ÜTT-yə üzvolma prosesi ilə bağlı ictimaiyyəti daima
məlumatlandırmaqdadır.
Cədvəl 3.2.
Azərbaycanın ÜTT-yə üzv olmaqda əsas məqsədi
ÜTT-yə üzv olmaqda əsas məqsədlər aşağıdakılardan ibarətdir:
• Dünya iqtisadiyyatı sisteminə inteqrasiya prosesini sürətləndirmək;
• ÜTT-yə üzv olan ölkələrin bir-birinə verdikləri güzəştlərdən faydalanmaq;