Microsoft Word tagiyeva mehin doc
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Texnoloji üstünlük n
- Azad ticar
- Proteksionizm siyas
- Gömrük rüsumu
- Tarif kvotası
13 məhsulların istehsalından imtina etməyə sövq edir, yəni istehsalın sahələrarası ixtisaslaşmasını artırır. stehsal amillərinin qiymətlərinin bərabərləşdirilməsi teoremi amerika iqtisadçısı Pol Samuelson tərəfindən isbat olunmuşdur və Hekşer – Olin teoreminə əsaslanır. Hekşer-Olin-Samuelson teoremi də adlandırılan bu teoremə görə, beynəlxalq ticarət mübadilədə iştirak edən ölkələrdə istehsalın homogen amillərinin mütləq və nisbi qiymətlərinin bərabərləşməsinə gətirib çıxarır. Xarici ticarətə dair geniş yayılmış müasir nəzəriyyələrdən biri “Texnoloji
Bu nəzəriyyəyə görə, hər hansı bir ölkədə kəşf edilmiş texnoloji yenilikdən ticarət edən hər iki ölkə iqtisadi fayda əldə edir. Elmi-texniki tərəqqinin lideri olan ölkələr yeniliklər hazırlanması işini davam etdirməklə digər ölkələri həmişə qabaqlayırlar. “Məhsulun həyat dövrü nəzəriyyəsi” Raymond Vernon tərəfindən irəli sürülmüşdür. O göstərir ki, hər hansı bir məhsulun istehsalında istifadə edilən müxtəlif istehsal amillərinin müqayisəli üstünlüyü müxtəlif ölkələrdə müxtəlifdir. Hər bir məhsulun həyatı üç mərhələdən: yeni məhsul, yetkin məhsul və standart məhsuldan ibarətdir. Bu nəzəriyyəyə görə artıq əsas təhsil obyekti ayrı-ayrı ölkələr deyil, transmilli korporasiyalar ön plana çəkilir. Maykl Porter 80-cı illərin axırlarında “Millətlərin beynəlxalq rəqabət qabiliyyətliyi” adlı nəzəriyyə hazırlamışdır. O, dünya bazarlarında ölkələrin rəqabət qabiliyyətini müəyyən edən və qarşılıqlı əlaqədə olan dörd əsas parametri göstərmişdir: • amillərin şərtləri; • tələb şərtləri; • qohum və ona xidmət edən sahələr; • firmanın strategiyası və rəqabət.
“ qtisadi inkişaf və xarici ticarət nəzəriyyəsi”nin banilərindən biri P.Lindertdir. O göstərir ki, istehsal amilləri cəmiyyətin inkişafından asılı olaraq kəmiyyət və keyfiyyət dəyişikliyinə məruz qalır. Hər hansı bir ölkədə, iqtisadi 14 artım istehsal amillərinin miqdarca artımı və ya istehsal texnologiyasında təsbit olunan yeniliklərin nəticəsində baş verir.
Xarici ticarət nəzəriyyələri və beynəlxalq ticarətin çox illik inkişaf tarixi göstərir ki, ölkələr arasında sərbəst ticarət həyata kecirildikdə beynəlxalq ixtisaslaşmanın yaratdığı bütün üstünlüklərdən faydalanmaq mümkündür. Lakin tam sərbəst xarici ticarət yalnız nəzəri cəhətdən mümkündür. Təcrübədə isə dövlətlər xarici ticarətə bu və ya digər şəkildə müdaxilə edirlər.
siyasəti anlayışı altında dövlətin müxtəlif vasitələrdən istifadə etməklə digər ölkələrlə ticarət münasibətlərinə məqsədyönlü təsiri başa düşülür. Xarici ticarət siyasəti dövlətin ümumi iqtisadi siyasətinin vacib tərkib hissəsidir. Təsərrüfat inkişafının daxili aspektləri ilə sıx əlaqədə olduğundan xarici ticarət siyasətinin ə sas vəzifəsi ölkənin daxili istehsalının genişləndirilməsi və milli sərvətin artırılması üçün əlverişli xarici iqtisadi şəraitin formalaşdırılmasıdır. Xarici ticarət siyasəti geniş aspektdə ölkə hökumətinin istehsal amillərinin hərəkəti və istiqamətinə, ticarətin həcmi, strukturu və coğrafi yönümünə və s. müdaxilə məqsədi güdən tədbirlər kompleksi kimi şərh edilir. • iqtisadi rifah; • iqtisadi təhlükəsizlik; • tədiyyə balansının sağlamlaşdırılması; • ümumi iqtisadi inkişaf. Xarici ticarət siyasətinin mahiyyəti onun qarşısına qoyulan məqsədlər çoxluğu ilə tam adekvat şəkildə şərh edilə bilər: Ölkənin xarici ticarətə müdaxilə etməsinin həcmindən asılı olaraq azad ticarət siyasəti və proteksionist ticarət siyasəti fərqləndirilir. Azad ticarət siyasəti zamanı dövlət xarici ticarətə minimum müdaxilə siyasəti yeridir və xarici ticarət azad bazar qüvvələri, tələb və təklif əsasında inkişaf edir. Proteksionizm siyasəti zamanı isə ticarət siyasətinin tarif və qeyri-tarif vasitələrindən istifadə etməklə daxili bazarın xarici rəqabətdən müdafiəsi siyasəti həyata keçirilir. 15 Xarici ticarətin dövlət tənzimlənməsi metodları iki qrupa ayrılır: 1. Tarif metodları 2. Qeyri-tarif metodları Tarif metodları ilə xarici ticarətin tənzimlənməsi zamanı aşağıdakı ticarət siyasəti alətlərindən istifadə edilir: Gömrük rüsumları Tarif kvotaları
sərhədindən keçirilən istənilən əmlak, o cümlədən, istilik, elektrik enerjisi və energinin digər növləri ) Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisinə gətirilərkən və ya bu ərazidən çıxarılarkən Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanları tərəfindən tutulan haqq olmaqla yanaşı, həm də bu cür idxal və ixracın mühüm şərtidir.
Cədvəl 1.1. Gömrük rüsumlarının növləri Təsnif əlamətləri Növlər
Spesifik Advalor Kombinə edilmiş Obyektinə görə Idxal
Ixrac Tranzit
Xarakterinə görə Mövsümi
Antidempinq Kompensasiya Mənbəsinə görə Avtonom
Konvensiya Preferensial Dərəcə tipinə görə Daimi
Dəyişkən -
Nominal Effektiv -
Mənbə: Киреев А. Международная экономика. – Москва: Международные отношения , 1997, Ч.1.
Tarif kvotası dedikdə, dərəcələri idxalın həcmindən asılı olan dəyişkən gömrük rüsumlarının müxtəlifliyi başa düşülür. Müəyyən edilmiş kəmiyyət çərçivəsində həyata keçirilən idxal zamanı ona baza tarif dərəcəsi tətbiq edilir
Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|