Microsoft Word tarfilmet11. doc



Yüklə 0,54 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/30
tarix17.11.2018
ölçüsü0,54 Mb.
#80256
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30

Tariyxtın’ ma’nisi` Tariyx ma’nisi sonnan ibarat, ol mashqalasız, jamanlıqsız 

jasamaydı. Bir problema sheshilse ekinshi problema kelip shıg’adı.  İnsan o’z 

problemaların keltirip shıg’arıw menen birge onı sheshiwdede qudireti jetedi.  

Mine usı tiykarg’ı, sheshiliwi kerek bolg’an ma’selelerdi sheshiw ha’m jan’a 

problemalarg’a tayar turıw onı ortag’a taslaw tariyxtın’ ma’nisin quraydı. Bulardın’ 

barlıg’ı insan xızmeti arqalı a’melge asadı.  

Demek, insan pu’tkil tariyxtın’ bag’darına og’ada juwapker. İnsannın’ a’meliy 

xızmetine baha bermew, «Ha’mme na’rse o’tip ketedi»,-dep biypa’rwa bolıw o’z 

u’yin buzıwg’a alıp keliwi mu’mkin. %z watanın qorg’amaw, o’z u’yinde ta’rtip 

ornatpaw, insan xızmetin du’zetiwge emes, kerisinshe buzıwg’a qaratıw pu’tkil 

insaniyattı apatshılıqqa alıp keledi. 

Tariyxtın’ ma’nisi. Tariyx ma’nisin tu’siniw du’nyanın’ ko’z-qaras a’hmiyetine 

iye. Bul o’z gezeginde insan xızmeti qashan ha’m qanday sharayatlarda buzıw, joq 

etiw ha’m o’ltiriwge qaratılg’an boladı. qaysı jag’dayda o’zin-o’zi rawajlandırıwshı, 

jaratıwshılıq ha’m do’retiwshilik xızmetinde boladı, tariyxtın’ salamat rawajlanıwına 

kepillik beredi degen ma’selelerdi anıqlawdı bildiredi. Bul filosofiya tilinde tariyxtın’ 

ma’nisi dep ataladı. 

Biz tariytın’ ma’nisin anıqlaw menen tariyxtın’ bar bolg’an shegarasın 

anıqlaymız. Tariyxtın’ ma’n’gilik bolıwı ushın o’zinin’ jog’altqan qa’diriyatların 

tiklewi, buzbastan, tosıq bolmastan ha’reket etiwi , rawajlanıwı kerek. 

Tariyx ha’m sana. Bu’gingi zamanago’y oy-pikir iyelerinin’ ta’liymatına sa’ykes 

tariyxtın’ alg’a ilgerilewi protsesske kepillik bermese de, onın’ bar ekenine 

ma’n’giligine kepillik beredi.  

XX-a’sir filosofiyasının’ XIX-a’sir filosofiyasınan parqı o’zgeshe, o’tmishtin’ 

bu’gin ha’m keleshek penen  baylanısı tiykarında isenimli rawajlanıwdı ko’rsetip 

beredi. Bunın’ en’ tiykarg’ıları to’mendegiler.  

Birinshiden, ha’zirgi zaman tariyx filosofiyası sotsial amneziya  (eslewdin’ joq 

bolıwı)g’a ayrıqsha itibar bermekte. XIX-a’sir filosofiyası sol na’rseni anıqladı, xalıq 

milleti o’z tariyxın esten shıg’arıwı mu’mkin eken. Bunday protsess ayırım 

adamlardada ushırawı mu’mkin. Bunda Adam o’z o’tmishin esten shıg’arsa amneziya 

keselligi dep ataladı. Sotsial ma’niden xalıqtın’ o’tmishi menen bu’gingi ku’n 

ortasında izbe-iz baylanıs jog’aladı yamasa kemeyedi.  

Ma’selen sovet du’ziminin’ qa’liplesiw da’wirinde xalqımızdın’ bir qatar ziyalı 

perzentleri «Xalıq dushpanları» tamg’ası menen quwdalandı. Bul olardın’ xalqımız 

eslewinen o’shiriliwine, keyingi a’wladlarda olar haqqında jaman pikir qaldırıwg’a 

alıp keldi.  

%zbekstan Prezidenti İ.A.Karimovtın’ o-maydı «Eslew ha’m qa’dirlew» ku’ni 

sıpatında belgilew haqqındag’ı Pa’rmanı mu’na’sibeti menen sheytlerdi eslew 

olardın’ ullı tulg’asın xalıqtın’ jarqın esteligine aylandırdı. Millettin’ maqtanıshı 

da’rejesine ko’terdi.  

Xalıq, millet esteligi o’z qa’dir qımbatın taptı, biraq olardın’ ullı tulg’asın qayta 

tiklew an’sat bolmadı.  

Bul ila’jlar tariyxımızdı buzbastan, obektiv haqıyqıy  halda sa’wlelendiriw ha’m 

onı bu’gingi ha’mde keleshek a’wladqa jetkiziw ha’m o’tmish penen keleshekti 

baylanıstıratug’ın ko’z-qarastı qa’liplestiriw girewi bolıp tabıladı.  



Sonın’ menen birge, o’tmishte O’atan keleshegi, qa’dir qımbatı, millettin’ 

o’zligin an’lawı ushın basın gu’ndege qoyg’an  tulg’alar jeke adamlar ma’rtligin 

ko’rsetiw menen birge ja’miyetimizdi buzıwg’a u’yimizdi koloniyag’a aylandırıwg’a 

qaratılg’an sotsial ku’shler haqqında da so’z etiw kerek.  

Ekinshiden, tariyxtı buzıwg’a, joq qılıwg’a qaratılg’an ku’shler haqqında so’z 

eter ekenbiz, XX a’sirde bolg’an eki ja’ha’n urısı na’tiyjesi sonday aqıbetke alıp 

keldi, ol adamzat tsivilizatsiyasın oyran etip, onı apatshılıq jag’asına keltirip qoydı.  

Aldın’g’ı da’wirlerde a’skeriy soqlıg’ısıwlar jer ju’zilik a’hmiyetke iye emes edi. 

Gegeldin’ «urıslar tariyxıy protsesslerdi o’zgertiwi mu’mkin emes», degen pikiri 

ha’zirgi jag’dayg’a tuwra kelmey qaldı.  

Usı ma’niste adamnın’ tariyx aldında joqarı juwapkershiligi tariyxtı isenimli 

dawam etiwde tiykarg’ı ku’shke aylandı.  

u’shinshiden, insanlar xızmetinde ju’z beretug’ın g’ayrı insanıy ha’reketler 

ja’miyettin’ o’zin o’zi joq etiwine alıp keledi. Bu’gingi ku’nde du’nyada yadrolıq, 

ekologiyalıq, demografik apatshılıqlar ha’m usısiyaqlı global problemalar payda 

boldı.  


Alımlar, filosoflar, tariyxshılar ja’miyettin’ isenimli rawajlanıwı boyınsha insan 

xızmetinin’ da’stu’rin islep shıqtı. Da’stu’rde tariyxıy miyraslıqtı iske tu’siriw, 

insaniyat tariyxın saqlap qalıw mu’mkin dep ko’rsetildi. Bunın’ ushın ha’r bir Adam, 

millet, xalıq o’mir qaytalanbaytug’ının esapqa alıwı za’ru’r. Tariyxtın’ mazmunı 

usılar menen tolıqtırıladı.  

XX-a’sir filosofiyası «O’tmish penen bu’gingi ku’n ha’m keleshek bir pu’tin 

protsessti quraydı eken. Demek tariyxıylıq jeke Adam ha’m ha’r bir a’wlad tag’diyrin 

tariyx tag’diri menen ajıralmas baylanısta alıp qaraydı».  

Qaysı jerde jeke Adam tag’diri ha’r bir a’wlad tag’diri menen baylanıslı halda 

o’z-ara qatnasıqta bolsa, sol jerde tariyxtın’ rawajlanıw kepilligi ta’minlenedi. 

Tariyxtın’ ma’nisi ha’r bir insannın’ tariyx protsessleri menen tu’rlishe qatnasıqta 

bolıwı arqalı belgilenedi.  

XX-a’sir filosofiyasında tariyxtın’ ma’nisi ha’r bir jeke Adam ushın tariyxıy 

da’wirdin’ u’sh o’lshemi menen belgilenetug’ın tu’sinikler arqalı ashıp beriledi. Bul 

u’sh o’lshem jeke adamnın’ o’tmish, bu’gingi ku’n ha’m keleshekke bolg’an qatnasın 

ta’minleydi. Usı o’tmish bu’gingi ku’n ha’m keleshek tariyx barısında adamnın’ 

waqıtqa bolg’an qatnasın sa’wlelendiredi.  

Bul o’lshem belgili bir tariyxıy da’wirde a’wladlardın’ ruwxıy qatnasın 

ta’minleydi.  

Birinshiden, tariyxta ruwxıy perzentlik tu’sinigi o’mir su’redi. Tariyxtın’ 

miyrasxorı sıpatında ha’reket etedi.  

Ekinshiden, bu’gingi ku’ni tariyx filosofiyası ruwxıy bridarlıq tu’sinigin ortag’a 

tasladı. Bundı ha’r bir adamnın’ du’nya aldındag’ı juwapkershiligin an’law ma’selesi 

tiykarg’ı orıng’a shıqtı. Du’nyadag’ı qarama-qarsılıqlar, problemalardı sheshiw ushın 

bir-birine miymandos biradar bolıp jasawı en’ za’ru’rli ma’selege aylandı. Bunda 

milletler ara tatıwlıq penen jer ju’zilik birge islesiwge kirip barıw na’zerde tutıladı.  

u’shinshiden, tariyx filosofiyası keleshek haqqında pikir ju’rgiziwde, ruwxıy 

atalıq ideyasın ortag’a taslaydı.  




Yüklə 0,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə