Microsoft Word Tercumeshunasliq lugeti fin doc



Yüklə 1,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/41
tarix02.10.2017
ölçüsü1,1 Mb.
#2597
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   41


 



 



Rafiq Manafoğlu, Nizami Tağısoy, 

Rüstəm Kamal 

 

 

 

 

İZAHLI  

 

TƏRCÜMƏŞÜNASLIQ 

TERMİNLƏRİ  

 

LÜĞƏTİ

 

 

 

 

 

 

 

Bakı – 

 – 2010 

 

2



 

Lüğətin nəşri AMEA Rəyasət Heyəti yanında Terminologiya Komissiyası 

tərəfindən məqsədəuyğun hesab edilmişdir 

(məktub № T7, 07.07.2009). 

 

Redaktorlar:   

Sayalı Sadıqova 

filologiya elmləri doktoru, professor 

 

İsmayıl Kazımov 

filologiya elmləri doktoru 

 

 

Rəyçilər:  

 

Nizami Cəfərov 

filologiya elmləri doktoru, 

professor, AMEA-nın müxbir üzvü 

 

İsmayıl Məmmədov 

filologiya elmləri doktoru, professor 

 

Nizaməddin Şəmsizadə 

filologiya elmləri doktoru, professor 

 

 



 

 

R.Manafoğlu, N.Tağısoy, R.Kamal. İZAHLI TƏRCÜMƏŞÜNASLIQ 



TERMİNLƏRİ LÜĞƏTİ.  – Bakı: Mütərcim, 2010. – 164 s. 

 

 



 

026



4602020000

01-10 


 

© Mütərcim, 2010 

© 

R.Manafoğlu, N.Tağısoy, R.Kamal



, 2010 


 

  



TƏRCÜMƏNİN NƏZƏRİ-PRAKTİK PROBLEMLƏRİNİ 

İŞIQLANDIRAN 

UĞURLU TƏŞƏBBÜS 

 

Filologiya elmləri doktorları, professorlar Rafiq Manafoğlu, Ni-

zami Tağısoy və filologiya elmləri namizədi, dosent Rüstəm Kamalın 

birgə hazırladıqları “İzahlı tərcüməşünaslıq terminləri lüğəti” Azərbay-

can leksikologiyası tarixində ilk təşəbbüs kimi olduqca dəyərli bir 

mənbədir. Bu mənbədə tərcümə nəzəriyyəsi, təcrübəsi, tarixi və meto-

dikasının müxtəlif və çoxtərəfli aspektləri interpretasiya olunmuşdur. 

Məlum olduğu kimi, tərcümə sənəti insan fəaliyyətinin, onun di-

gər mədəniyyətləri,  ədəbiyyatları öyrənməyə canatım ehtiyacının nə-

ticəsi olaraq meydana gəlmişdir. Deməli, tərcümə  sənəti ehtiyacdan

tələbatdan yaranmış bir fenomendir. Onun tarixi cəmiyyətin tarixi ilə 

yaşıddır. Bu iş  hər bir xalqın bədii, elmi, kütləvi irsinə olan mara-

ğından doğub, təkmilləşə-təkmilləşə, dürüstləşə-dürüstləşə inkişaf edib 

formalaşmışdır. 

Müəlliflərin birgə yazdıqları bu dəyərli mənbədə tərcümə işinin, 

tərcüməşünaslığın xeyli məsələləri bu elmin son illər qazandığı 

nailiyyətlər fonunda işıqlandırılaraq oxuculara təqdim edilir. Burada 

tərcümə fikrinin və fəaliyyətinin tarixi və metodologiyasından tutmuş 

tərcümənin ümumi nəzəriyyəsi və əsas prinsipləri, tərcümənin başlıca 

üsulları, tərcümənin xüsusiyyətləri, tərcümə prosesinin istiqamətləri, 

tərcümə metodikası, tərcümə mexanizmi, tərcümə  fəaliyyətinin sosial 

tərəfləri və modelləri, tərcümə tipləri və növləri (bədii və elmi-texniki 

tərcümə, publisistik tərcümə), tərcümədə prinsipial əhəmiyyətli 

məsələlər, tərcümə informasiyasının ümumi müddəaları, tərcümənin 

səviyyələri: söz, termin, söz birləşməsi, cümlə, mətn tərcümələri və s. 

kimi tərcüməşünaslığın ən mühüm problemləri əhatə olunur. 

Tərcümə tarixi və prosesi mürəkkəb bir inkişafın nəticəsidir. Bu 

prosesdə informasiyanın ötürülməsi yolları  çətin ziqzaqlardan keçir. 

Bununla belə, bu prosesin terminoloji vahidləri sözügedən lüğətdə 

lakonik şəkildə izah və təhlil edilmişdir. 

Tərcümə prosesi dilçilik kateqoriyaları ilə üzvü şəkildə bağlıdır. 

Lüğət məqalələrinə, linqvistikanın tərcümə  fəaliyyətinə  təsir göstərə 

 

4

bildiyi bütün terminləri cəlb edilmiş, onların linqvistik, psixolinqvistik 



və sosiolinqvistik aspektləri şərh olunmuşdur. 

Əsərin “Yazılı  tərcümə” hissəsində, demək olar ki, tərcümənin 

bütün növləri araşdırılmış, bu növlər üçün ümumi olan və onun key-

fiyyətini təmin edən  əsas mexanizm dərindən müəyyənləşdirilmişdir. 

Ənənəvi metodlar, tərcüməçinin qarşılaşdığı  çətinliklər, tərcümənin 

mərhələləri, tədrisdə müəllimin tərcümə sənətinə yiyələnən tələbələrlə 

işbirliyi, tərcümənin təhlil aspektləri, tərcümə mətnləri üzərində “əmə-

liyyat”, mətndəki informasiyanın nəzərə alınması, tərcümənin 

nəticələrinin təhlili, modelləşdirmə metodikası, lüğətlərdən istifadə, 

mətn janrlarının mənimsənilməsi, müxtəlif çeşidli mətnlərlə  tərcümə 

işi və s. məsələlər burada elmi-nəzəri cəhətdən yerli-yataqlı  təhlil 

olunmuşdur. 

Lüğətdəki bir sıra terminlər nitq fəaliyyəti ilə bağlı qruplaşdırıl-

mışdır. Burada nitq fəaliyyətinin müxtəlif növləri, nitq kommu-

nikasiyası, nitq kompetensiyası, nitq kompressiyası, nitq situasiyası, 

nitq zənciri, nitq həlqəsi, nitq şüuru, nitq aktı  və s. nitqin müxtəlif 

növləri ilə bağlı terminlər tərcüməşünaslıq problemləri ilə  əlaqəli və 

dərinləşdirilmiş şəkildə təhlil edilmişdir. 

Tərcümə situasiyası ilə bağlı terminlər (situativ tərcümə nəzəriy-

yəsi, situasiya klişesi, situasiya əlaqələri, gerçiklik situasiyası, situativ 

informasiya, situativ kompressiya və s.) linqvistik təhlilin dəqiqlik 

prinsipi əsasında müəlliflər tərəfindən düzgün şərh olunmuşdur. 

Tərcümədə üslub (orijinalı saxlamaq, zaman xüsusiyyətlərini, 

milli koloriti, yazıçı  fəaliyyətini, onun üslubu, istifadə etdiyi bədii 

priyomları  və s) başlıca  şərtdir. Üslubla üslubi kodlaşma, tərcümə 

mətnlərinin üslubi fərdiliyi, tərcümə zamanı üslubi itkilər, dil va-

sitələrinin üslubi manerası və s. məsələlərə aid terminlərin mahiyyətini 

tərcüməçi dərindən bilməlidir.  Əks təqdirdə  tərcümədə istənilən, arzu 

olunan nəticəni əldə etmək olmaz. 

Prof. R.Manafoğlu, prof. N.Tağısoy, dos. R.Kamalın böyük zəh-

mət hesabına hazırladıqları  “İzahlı  tərcüməşünaslıq terminləri 

lüğəti”ndə  məzmun etibarı ilə  fərqlənən mətnlərin tərcümə yollarını 

müəlliflər ətraflı və geniş şəkildə şərh edirlər. 

R.Manafoğlu, N.Tağısoy və R.Kamalın tərtib etdikləri lüğətdə 

nəinki tərcümə zamanı iki dil arasındakı münasibətlər, həm də dillər-



Yüklə 1,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   41




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə