Microsoft Word tezson[2]. doc

 
5
kincisi  ise  Herodotos’un
7
  Olbia’daki  Greklerden  ve  Aristeas  isminde 
MÖ.  7.  yüzyılda  yaşamış  bir  seyyahtan  öğrenmiş  olduğu  bilgilerdir; 
“Borysthenes  ırmağından  başlayarak,  önce  Kallipidai  Skythlerine  rastlanır. 
Daha  kuzeyde  başka  bir  halk  vardır;Halizonlar.  Bunların  yaşayışları  da 
Kallipidailerin  ki  gibi  Skythlerden  epeyce  değişiktir,  buğday  ekerler  ve 
bununla  beslenirler,  ayrıca  soğan,  sarımsak,  mercimek    ve  darı  da  eker  ve 
yerler.  Halizonların  yukarısında  çiftçi  Skythler  vardır;  bunlar  da  buğday 
ekerler ama yemek için değil satmak için. Daha yukarıda Neuriler kuzeyinde, 
bildiğimiz  kadarıyla  insanların  yaşamadıkları  bir  bölge  uzanır.  Bu  uluslar 
Borysthenes’in batısında Hypanis ırmağı boyunca dağılmışlardır.” 
“Boryshenes ırmağını geçince ağaçlık bölgeden sonra içeri doğru çiftçi 
Skytler  oturular,  Hypanis  ırmağı  Yunanlıları  bunlara  Borysthenesliler  derler. 
Kendileri  adlarının  Olbiopolitler  olduğunu  söylerler.  Bu  çiftçi  Skythler 
gündoğusu  yönünde  üç  günlük  yol  boyunca  bir  bölgeyi  tutarlar;  Pantikapes 
adı  verilen  ırmağa  dayanırlar:  Kuzeye doğru  Borysthenez ırmağını  çıkarken, 
on gün boyunca onalrın ülkelerinden geçilir; ondan ötesi büyük çöldür, çölden 
hemen  ötesinde  bambaşka  bir  halk  Androphaglar  vardır.  Bunlar  Skyth 
soyundan değildirler.” 
“Bu  çiftçi  Skythlerin  doğusunda  Pantikapesi  geçince,  göçebe  Skythler 
sürülerini  otlatırlar;  toprak  sürmez  ekin  ekmezler.  Bu  göçebeler  gün  doğusu 
yönünde Gerras ırmağına kadar uzanan bölgeyi tutarlar.” 
“Gerras’tan  ötesi  şahane  Skythler  ülkesi  denilen  yerlerdir;  Skythlerin 
en  yiğit  ve  kalabalık  bölümü  buralarda  yaşarlar.  Sınırları  şöyledir:  Güney 
yönünde  Taurik,  doğu  yönünde  Kremnes  denilen  deniz  çarşısı,  ülkenin  bir 
bölümü  Tanais’e  kadar  dayanır.  Kuzeyde,  şahane  Skythlerin  ötesinde 
Melankhlenaslar otururlar, ayrı ırktandırlar. 
Tanais’i  aşınca  ilk  ulus  Sauramatlardır;  bu  Sauramatlar  Palus-
Maiotis’in meydana getirdiği körfezin dibinde kuzeye doğru on beş günlük yol 
boyunca uzanır; daha kuzeyde ikinci bir bölge gelir; Budinlerdir. 
                                         
7
 Herodotos,  IV, 17-27 

---

 
6
Budinlerin  kuzeyi  yedi  günlük  çöldür, bu çölü aşıp  az  doğuya kayınca 
Tyssagetlerin  yurdudur.  Kalabalık  ve  ayrı  soydan  bir  ulustur,  avcılıkla 
geçinirler. Bunların sınırında aynı bölgede lyrkailer denilen kimseler otururlar; 
bunlarda  avcılıkla  yaşarlar.  Bu  halkın  kuzey  doğusunda  başka  Skythler 
vardır,  bunlar  şahane  Skythlerden  ayrıldıktan  sonra  gelip  bu  ülkede 
yerleşmişlerdir. 
skitlerin  oturduğu  sahanın  iklimine  gelince;  şimdi  olduğu  gibi  o 
zamanda  bozkırın  Asya  kesimi  kış  aylarında  son  derece  keskin  soğuklara, 
yazın  de  oldukça  yakıcı  sıcaklara  maruzdu.
8
  Herodotos’a  göre  skitya’da 
“sekiz  ay  süresince  dayanılmaz  soğuk  olur.  Yere  su  dökülse  donar,  çamur 
olmaz, ateş yakılsa çamurdan başka bir şey ele geçmez ve deniz donar. Kış 
sekiz  ay  sürer.”  Diodorus  Siculus’da
9
  skit  kışının  aşırı  soğuk  geçtiğini 
söylemektedir; “aşırı soğuk yüzünden en büyük ırmaklar donar, donmuş buz 
üzerinden  ordular  geçer,  şarap  ve  diğer  bütün  içecekler  donar,  bıçakla 
kesilmek  zorunda  kalır.  nsanların  elleri  ve  ayakları  sürtündüğünde  giysiler 
tarafından kesilir.” 
skitlerin kökeniyle ilgili pek çok görüş ortaya atılmıştır. Durmuş “ skitler 
(Sakalar)”  adlı  çalışmasında  skitlerin  Orta  Asya  kökenli  yani  Türk  olduğunu 
ispatlamıştır. 
MÖ.  8.yy’da  Orta  Asya’dan  çıkan  skitler  MÖ.  7.yy’ın  ilk  çeyreğinde 
hissedilir  bir  güç  olacak  şekilde  Asur  sınırına  kadar  ulaşmıştır.  skitler  ve 
Asurlular  arasındaki  savaşlar  döneminden  sonra    Asur  kralı  Asarhaddan 
yüklü  miktarda  hediye  göndererek  ve  skit  kralı  Bartatua  ile  kızını 
evlendirerek  skitlerle  barış  sağladı.
10
 
Bundan  sonra  skitler  Palastine  ve 
Mısır’a  yönelmiştir.  MÖ.  630  –625  yılı  olaylarıyla  ilgili  bilgi  veren  Diodorus 
Siculus
11
 “ skitlerin Karadeniz’in güneyine ilerleyerek güçlerini Mısır’daki Nil’e 
kadar  yaydıklarını,  Trakya  ve  Mısır  arasındaki  pek  çok  soyu  idarelerine 
aldıktan  sonra  doğuda  Okyanus’a  kadar  diğer  taraftan  Caspia  denizi    ve 
                                         
8
 Herodotos, IV,28 
9
 Diodorus Siculus, Bibliotekha,III,34 
10
 E.V. Cernenko, The Scythians 700-300 BC, Men At Arms Series, Osprey,1983, s. 5 
11
 Diodorus Siculus,II,43.5 

---

 
7
Maeotik  Gölüne  (Azov  Denizi)  kadar  egemenliklerini  yaydıklarını 
söylemektedir.  Herodotos’a
12
  göre  “  Psemmetichus  I  (MÖ.  663-609)  ağır  bir 
vergi ödeyerek  skit hücumlarından ülkesini korumuştu.”  
skitler  Mısır’dan  Asurya’ya  geri  döndüler  ve  MÖ.  Yaklaşık  650-620 
yılları  arasında  antik  doğunun  en  zengin  devletlerinden  biri  olan  Medya 
onların  etkisi  altında  kaldı.  MÖ.612’da  bir  skit  –Med  ordusu  Nineveh’i  ele 
geçirdi ve Asur  mparatorluğunu devirdi.
13
  
Herodotos  Asya’daki  skit  hakimiyetiyle  ilgili  olarak  şöyle  der;  “ skitler 
yirmi sekiz yıl Asya’da hükmettiler. Her halktan vergi almakla kalmadılar aynı 
zamanda bu halkların sahip olduğu her şeye hücum ettiler.” 
Bundan sonra  skitler Urartu’ya çekilmişlerdi. Bir kısmı burada kalmış, 
büyük  çoğunluğu  da  Güney  Rusya’da  refah  içinde  yaşayan  akrabalarını 
görerek,  gelip  bu  verimli  topraklara  yerleşmiştir.
14
  Ksenophan,  Pers 
mparatorluğunun  Batı  Anadolu  valisi  Genç  Kyros’un  tahtı  ele  geçirmek 
amacıyla  on  bin  paralı  Yunan  askerinin  de  katıldığı  bir  ordu  ile    II. 
Artakserses’e  karşı  ayaklanmasını  anlattığı  “Kyros’un  Anabasis’i”  adlı 
eserinde  şu  bilgiyi  veriyor;  “Bundan  sonra  dört  plethron  genişliğindeki 
(yaklaşık  120  metre)  Harpasos  nehrine  (Çoruh)  ilerlediler.  Bundan  sonra 
skitlerin memleketine girerek bir ovada dört günde yirmi parasang gittiler ve 
köylere  vardılar.  Burada  üç  gün  kalarak  erzak  tedarik  ettiler.”  Bu  cümleden 
maada  MÖ.  4.yy’ın  başlarında  Doğu  Anadolu’da  skit  egemenliği  devam 
ediyordu.  
Ş
üphesiz  skitler Orta Doğu ve Asya’nın yerli halkıyla temaslarında atlı 
ve  piyadelere  karşı  nasıl  savaşacaklarını  ve  iyi  tahkimat  kurulmuş  şehirleri 
nasıl ele geçireceklerini tecrübe etme fırsatı buldular.
15
 
skitlerin  Karadeniz’in  kuzeyindeki  egemenlikleri  Sarmatların  skit 
egemenliğine  son  vermelerine  kadar  sürmüştür.  M.Ö.3.  yüzyıl  başlarında 
Sarmatlar  Don  Nehri’nin  doğu  kıyılarına  yaklaşmışlar  ve  aynı  yüzyılın 
                                         
12
 Herodotos, I,105 
13
 Cernenko, A.g.e., s.6 
14
 Tamara Talbot Rice, The Scythians, London,1958, s.44 
15
 Cernenko, A.g.e., s.5 
 

---