Microsoft Word tezson[2]. doc

 
8
sonlarına  doğru  da  Don  Nehri’nin  batı  kıyısına  geçmeye  muvaffak 
olmuşlardır.  Sürekli  sıkıştırılan  skitler  M.Ö.  2.Yüzyılın  başlarına  kadar  eski 
imparatorluklarının  sadece  bir  bölümünü,  özellikle  orta  kısmını  ellerinde 
tutabilmişlerdir. Böylece Kimmerlerden  skitlere geçen egemenlik Sarmatların 
M.Ö:2.  yüzyıl  başlarında  skitya  coğrafyasında  büyük  bir  güç  olarak  ortaya 
çıkmalarıyla el değiştirmiştir. Böylece bu kültür coğrafyasında Sarmat dönemi 
başlamıştır.
16
 
 
 
B. SARMATLAR 
 
Karadeniz’in kuzeyindeki bozkırlarda  skit dönemi son bulduktan sonra 
Sarmat dönemi başlamıştır. Sarmatlar M.Ö.7. yüzyılda Don Nehrinin doğusu 
ile Ural Dağlarının güneyinde görüldüler. Yüzyıllarca batı komşuları  skitler ile 
barış  içinde  yaşadılar.  M.S.  2.  yüzyılda  Don  ırmağından  Karadeniz’in 
kuzeyindeki  bozkır  bölgesine  doğru  batı  yönündeki  büyük  göçlerine 
başladılar  ve  Diodorus  Siculus’un
17
  belirttiğine  göre  ülkenin  çok  büyük  bir 
kısmını çöle çevirdiler. Bunlar aynı zamanda Kuzey Kafkasya’ya doğru güney 
yönünde  de  ilerlemişlerdir.  Sarmatlar  MÖ.  2.yüzyıldan  MS.  2.yüzyıla  kadar 
aşağı yukarı dört asır Karadeniz’in kuzeyinde egemenliklerini sürdürmüştür.
18
  
Sarmatlar  MÖ.  7.yy’da  bir  bozkır  bölgesinde  Don  nehrinin doğusunda 
ve  Ural  Dağlarının  güneyinde  ortaya  çıktılar.
19
  Sarmatların  ortaya  çıktığı 
coğrafya hakkında  ilk  bilgileri  Herodotos
20
  vermektedir; “ skitlerin doğusunda 
Don  nehrinin  ötesinde  Palus-Maeotis’den  (Azak  Denizi)  kuzeye  doğru  üç 
günlük mesafededir.” Sarmat toplulukları çok geniş bozkırlarda yayılmışlardır. 
Doğuda Aral gölüne kadar yayıldıkları bilinmektedir. Buranın batısında kalan 
coğrafya  til  çevresi  ve  bozkırları,  Kuzey  Kafkaslardan  Kafkas  dağlarına 
                                         
16
  lhami Durmuş, “Sarmatlar”, Türkler,1.cilt,Ed. Salim Kova vd.,Ankara, semih Ofset,2002, s.637 
17
 Diodorus Siculus,  II,43 
18
  lhami Durmuş, “Sarmatlarda Sosyal ve Ekonomik Hayat”, Gazi Üniversitesi Fen Edebiyat 
Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, I.cilt 1996, s. 179 
19
 R. Brezezinski;Mariusz Mielczarek, The Sarmatians B.C. 600-AD 450, Osprey, 2002, s.3 
20
 Herodotos IV,116 

---

 
9
kadar uzanan coğrafya başlangıçta Sarmatia olarak anılmaya başlanmıştır.
21
 
Sarmatların  MÖ.  2.yüzyılın  başlarından  sonra  büyük  bir  güç  olarak  ortaya 
çıkmalarıyla birlikte Sarmatia başlangıca göre çok daha geniş bir coğrafyaya 
verilen  ad  olmuştur.  Sarmatia’nın  kuzey  sınırını  Okyanus  batı  sınırını  Vitül 
nehri, doğu sınırını ise  til Nehri oluşturmuştur. 
Yazılı  kaynaklarda  ilk  kez  Herodotos  da    Sauramatae  adına 
rastlanılmaktadır.  Sauromatae  adı  kaynaklarda  Don  nehrinin  doğu  tarafında 
yaşayan  bir  topluluk  için  kullanılmıştır.  Hippokrates,  Avrupa’da  skit 
budununun  bulunduğunu,  Azak  Denizi  çevresinde  oturduğunu  diğer 
budunlardan  farklı  olduğunu  belirttikten  sonra  Sauramatlar  olarak 
adlandırıldığını  bildirmektedir.  MÖ.  4.yy  Grek  yazarları  Pseudu-Scylax  ve 
Enidus’lu  Eudoxus,  Don’un  yanında  yaşayan  skitlerin  “Syrmatae”  denen 
komşuları  olduğunu  söylemektedir.  MÖ.  2.yy’da  Polybius’un
22
    eserinde  ilk 
kez  “Sarmatae”  adına  rastlanılmıştır.  “Sauromatae”’in  “Sarmata”  nın  değişik 
bir  telaffuzu  olduğu  düşünülmektedir.
23
  Büyük  Plinius
24
  Sauromatae’in  Grek, 
diğerinin  Latin  telaffuzu  olduğunu  söylemektedir.  Strabo  (VII.3.17)  Sarmatae 
ismini  bir  kabile  yada  insan  topluluğu  anlamında  kullanmıştır.  Zamanla 
“Sarmatae”  adı  oldukça  geniş  bir  kullanım  alanı  bulmuştur.  Sarmatae  adı 
Sauromatae’ya  göre daha geniş coğrafyaya yayılan insan topluluklarını içine 
almaktadır.  Sauromatae  adını  taşıyan  topluluklara  doğudan  yeni  gelenlerin 
katılımıyla  Sarmatae  adını  taşıyan  topluluklar  ortaya  çıkmıştır.  Daha  geniş 
coğrafyanın  adı  Sarmatia  olurken;  bu  coğrafyaya  yayılmış  topluluklar  da 
Sarmatae adını taşımaya başlamıştır.
25
 
Sarmatların  kökeni  genellikle  Amazonlar  efsanesinin  arkasındaki 
gerçekle  ilişkilendirilmektedir.  Herodotos
26
  Sarmatların  skit  ve  Amazonların 
arasındaki  bir  birleşmeden  türeyen  bir  soy  olduğunu  söylemektedir. 
Herodotos’un  anlattığı  Sauromatların  doğuş  efsanesi  Sauramat  ve  skitlerin 
                                         
21
  lhami Durmuş, Sarmatlar.Ankara, 1997,s.34 
22
 Polybius, XXV.2. 
23
 Brezezinski ,Mielczarek,  A.g.e. , s.6 
24
 Plinius, Naturalis Historia, IV,80.  
25
  Durmuş, A.g.e. ,s.37 
26
 Herodotos.IV,110-116 

---

 
10
akraba  olduğunu  gösteriyor.
27
  Herodotos’a  göre  Sauromatalar  skit  dilinin 
bozulmuş  bir  biçimini  konuşuyorlardı.  Hippokrates
28
  Sauramatlardan  bir  skit 
boyu  olarak  bahseder.  Diodorus  Siculus
29
,  Sauramatların  skitlerin  Asya 
seferi sırasında fethettiği halklardan biri olduğunu ve  skitlerin bunları Tanais 
(Don)  ırmağı  boyunca  yerleştirdiğini  söyler.  Burada  Herodotos  ve 
Hippokrates’in  Sarmat  kültürüyle  ilgili  verdiği  bilgiler  birbirini  tamamlaması 
bakımından  önemlidir.  Özellikle  Hippokrates’in  onları  gelenek  ve  görenekleri 
hakkında verdiği bilgiler önem taşımaktadır. Sauramatların atlı göçebe hayat 
tarzı,  keçeyle  kaplı  evleri,  at  ve  koyun  beslemeleri,  ata  binip  at  üzerinde  ok 
atıp,  kargı  savurmaları,  kısrak  sütü  içmeleri  bozkırlarda  varlıklarını  sürdüren 
atlı  göçebelerle,  özellikle  çağdışı  Hunlarla  benzer  özellikler  taşıdıklarına  bir 
işaret sayılabilir.
30
 
Antik  kaynaklardan  anlaşıldığına  göre,  Sarmat  toplumunda  kadınların 
özel  bir  konumu  vardı.  Kadınlar  hem  askeri  harekatlara  hem  de  toplum 
hayatına  gayet  aktif  olarak  katılıyorlardı.  Kadınların  statüsü  o  kadar 
alışılmadıktı  ki  Pseudo-Scylax  Sarmat  toplumunu  kadınların  yönettiğine 
inanmıştır. 
MÖ.  2.yüzyılda  Sarmat topraklarının  genişlemesiyle  Sarmat  genel  adı 
altında  görülen  topluluklar  ortaya  çıkmıştır.  En  iyi  bilinen  Sarmat  halkları 
Yağızlar,  Roxolanlar,  Krali  Sarmatlar,  Siraklar,  Ugorlar,  Alanlar,  Aorslar’dır. 
Strabon
31
 Kuzey Kafkasya bozkırlarında doğu ve batı olmak üzere iki gruptan 
bahsetmektedir.  Batı  grubunu  Karadeniz’in  Kuzeybatısına  yerleştirir.  Bu 
topluluklar  Yağızlar,  Krali  Sarmatlar,  Ugorlar  ve  Roksolanlardır.  Yağız,  Ugor 
ve Krali Sarmatlar Dnieper ve Tuna Nehri arasına yerleştirilmektedir. Ugorlar 
kuzey  bölgelerde  yaşamaktaydılar.  Ortada  Krali  Sarmatlar  en  güneyde  ise 
Yağızlar  bulunuyordu.  Roxolanlar  Dnieper  ve  Don  Nehirleri  arasında  bu 
                                         
27
 A. . Melyukova, ” skitler Ve Sarmatlar”, Erken  ç Asya Tarihi,yay.haz., Denis Sinor,  letişim 
Yayıncılık,  stanbul, 2000, s. 158 
28
 Hippokrates, VI.17 
29
 Diodorus Siculus, II, 43.7 
30
 Durmuş, A.g.e., s.48 
31
 Strabon,  VII ,3.17 

---