Microsoft Word tezson[2]. doc

 
11
toplulukların  doğusunda  yaşamaktaydılar.  Bu  Sarmat  topluluklarının    yayılışı 
zamana göre farklılık göstermekteydi. 
Roxolanlar  ve  Yağızlar  Don’un  batısında  kurulan  Sarmatların  öncü 
kuvvetleri  arasındaydılar.
32
  M.Ö.  107’de  Tasius’un  önderlik  ettiği  Roxolanlar 
Pontus kralı Mithridates VI’nın ordusuyla karşı karşıya geldikleri dönemde bir 
çarpışmaya  karıştılar.  Strabon’a
33
  göre  “Roxolan  skit  karışımı  50  bin  güçlü 
asker  Mitridates’in  6  bin  adamına  karşı  tutunamadı.”  Bu  yenilgiden  sonra 
çoğu  Sarmat  Mitridates’in  üzerine  yürüdü  ve  Bospor  krallığına  sefer  etti.  Bu 
savaşlarda  Roma’ya  karşı  da  savaştılar.
34
  Strabon
35
  Sarmatların  Tuna 
nehrini  geçerek  nehrin  üzerindeki  adalara  ve  bu  nehrin  güney  kıyılarına 
yerleştiğini  söylemektedir.  Bu  olay  MÖ.2.yy’a  tekabül  etmektedir.  Bu  bilgi 
kıymetlidir  çünkü  Sarmatların  Tuna’nın  güney  kıyıları  boyunca  batıya,  çok 
daha uzaklara yayıldıkları hatta belki de Vidin dolaylarına ulaştıkları anlamına 
gelmektedir.
36
 
MÖ.  16  ’da  Makedonya  prokonsülü  Yağızları  Danube’nin  ötesine 
yeniden  atınca,  Yağızlar  Roma’yla  kayıtlara  geçen  ilk  temaslarını  kurmuş 
oldular.
37
  Sonraki  üç  yüz  yıl  boyunca  Sarmat  akınları  Roma’nın  doğu 
sınırında  düzenli  bir  varlık  gösterdi.  Ozan  Ovidius,  Karadeniz’in  Tomis 
Limanında sürgündeyken M.S. 8-17 yılları boyunca pek çok akına şahit oldu. 
Sarmat  atlılarını  ve  bunların  kış  boyunca  donan  Danube  üzerinden  karşıya 
geçtiğini tarif etmiştir. Yağızların çarpıcı bir resmini vermiştir; “Onlar derilerle 
ve  pantolonlarıyla  soğuğu  etkisiz  tuttular,  bütün  vücuttan  sadece  yüz  açıkta 
kalmıştı.  Saçlarından  sarkan  buz  saçakları  çıngırdıyordu,  buzla  kaplanmış 
dudakları parıl parıl parlıyordu.”
38
  
Yağızlar  M.S.  1.yüzyılın  ortalarına  kadar  Danube  ve  Tizsa  ırmakları 
arasındaki  Macar  ovasına  varmışlardı.  Yağızların  Macaristan’a  yerleşmeleri 
Romalıların  kendilerinin  en  tehlikeli  düşmanlarının  önüne  bir  dizi  tampon 
                                         
32
 Brezezinski,  Mielczarek, A.g.e., s.8 
33
 Strabon, VII, 317 
34
 Appianus, Mitridates 15,19,69. Justinus, 38.3 - 38.7 
35
 Strabon VII, 3.13 
36
 Durmuş, A.g.e., s .55 
37
 Brezezinski, Mielczarek, A.g.e., s.8 
38
 Ovidius, Trista, III,10 

---

 
12
topraklar  koyma  yolundaki  dış  siyasetiyle  bağlanmıştır.  Yağızların  gelişine 
Daklar’a karşı bir savunma oluşturmak amacıyla izin verilmiş hatta bu hareket 
desteklenmiştir.
39
 
Bu  döneme  kadar  Roxolanlar  Plinius’un
40
  bildirdiğine  göre  aşağı 
Danube’nin  kuzeyinde  yaşıyordu.  MS.62’den  itibaren  Roma  Moesia’sı 
üzerine  düzenli  seferler  gerçekleştirdiler.  Bu  seferlerden   en  büyüğü MS. 69 
kışında  9  bin  kişinin  katılımıyla  gerçekleşen  ve M.S.  85-86’da ki  seferler idi. 
Suetonius’un
41
    bildirdiğine  göre  bu  akınlardan  birinde  bir  Roma  lejyonunu 
bozguna  uğrattılar.  Roma’nın  Dak  savaşları  boyunca  (M.S.  85-  88  ve  101-
105) Roxolanlar Dak tarafında yer aldılar. 
Sarmat  toplulukları  arasında  Krali  Sarmatlar  özel  bir  yer  tutmaktadır. 
Sarmat  topluluklarının  yerleşim  biçimlerine  bakıldığında  Krali  Sarmatların 
merkezde yer aldığı görülür. Göçebe toplulukların kabile birliğinde iki ana tip 
görülmektedir;  birincisinde  kabileler  yan  yana  yer  alır,  aralarında  sıkı  bağlar 
yoktur  ve  en  çok  işbirliğini  tehlike  anlarında  yaparlar.  kincisinde  bütün 
kabileler,  bir  kabilenin  liderliği  altında  ve  daha  yakın  işbirliği  içerisindedirler. 
Genellikle  güçlü  bir  merkezi  güç  ve  sıkı  bir  askeri  organizasyon  bu  göçebe 
kabile  birliklerine  geniş  imparatorlukların  kurulmasını  mümkün  kılan  etkili  bir 
güç sağlar.
42
 
Herodotos  tarafından  “Krali”  sözcüğü  skitlerin  egemen  unsuru  için 
kullanılmıştır.  Aynı  durum  Sarmatlar  için  de  söz  konusudur.  Yani  Krali 
Sarmatlar diğer topluluklar arasında hükümran konumundaydı.  
Batı  Sarmatları  dikkate  alındığında,  göçebe  kabile  birleşmelerinde  ki 
“Krali”  toplulukların  ortaya  çıkmasının  en  büyük  önemi,  çok  güçlü  merkezi 
imparatorlukların  ortaya  çıkmasıyla  iç  içedir.  Bu  yüzden  Tuna  ile  Don  nehri 
arasındaki  Sarmat  topluluklarının,  aralarında  çok  zayıf  bağlar  bulunan  veya 
birbirinden  tamamen  bağımsız,  yan  yana  yaşayan  sıradan  göçebeler 
olmadıkları  anlaşıldığı  gibi,  iktidarları  esnasında  Karadeniz’in  kuzeyinin 
                                         
39
 Durmuş, A.g.e, s.56 
40
 Plinius, Naturalis Historia, IV.80 
41
 Suetonius, Domitianus, VI.1 
42
 John Harmatta, Studies on The History of The Sarmatians, Budapest,1950, s. 4 
 

---

 
13
önemli  bölümünü  ellerinde  tutacak  kadar  güçlü  bir  merkezi  liderlik  altında 
kuvvetli  kabilesel  birleşmelere  sahip  oldukları  varsayımına  ulaşmak  çok 
kolaydır.
43
 
Doğu  Sarmat  topluluklarından  biri  Siraklardır.  Sirak  adı  Grek 
kaynaklarında  “Sirakoi”,  Latince  kaynaklarda  “Siraces”  yada  “Siraci”  olarak 
geçmektedir.  Sirak  adı  Darius  zamanına  kadar  gitmektedir.  Darius  Sakalar 
üzerine hareketinde (MÖ. 518) askerlerine Saka askeri kıyafeti giydirerek hile 
ile  başarılı  olmuş  ve  Saka  birlikleri  çöllere  çekilmişlerdir.  Sirak  isminde  bir 
çoban  Darius’un  ordusuna  kasten  yanlış  yol  göstererek  onu  ve  askerlerini 
kasten  çöl  ortasına  sokup,  memleketini  kurtarabilmiştir.  Buradan  Sirak’ın 
Darius  ile  çağdaş  olduğu  sonucunu  çıkartmak  mümkündür.
44
    Burada  Sirak 
tarihi  şahsiyet  gibi  verilmiştir,  bu  ad  miladi  yıllarda  kavim  adı  olarak 
kullanılmıştır. 
MÖ.  5.yy’da  Siraklar  Kazakistan’dan  Karadeniz  bölgesine  göç  ettiler 
ve MÖ. Geç 4. yüzyılda giderek Kuban bölgesinin lideri olarak Kafkas Dağları 
ve  Don  arasındaki  toprakları  işgal  ettiler.
45
  Siraklar,  Karadeniz  kıyısındaki 
Grek yerleşkeleriyle temas eden ilk Sarmat grubuydu. MÖ. 310-309’da Sirak 
kralı  Aripharnes  Kuban  ırmağının  bir  ayağı  olan  Thates  de  bir  meydan 
savaşında  20  bin  atlı  ve  22  bin  yaya  askeri  ile  yer  aldı.
46
  Bu  savaş  Bospor 
krallığında  bir  taht  kavgası  sonucu  çıkmıştı.  Augustus  döneminden  itibaren 
Siraklar  önemli  bir  rol  oynamışlardır.
47
  M.S.  1.yüzyıldan  itibaren  Bospor 
krallığının  nüfusundaki  Sarmat  unsuru  giderek  atmıştır.
48
  Bospor  krallığının 
Sarmatlaşması özellikle askeri sistemde açık bir şekilde görülmektedir. 
Sirakların  bir  kısmı  göçebe  çoban  bir  kısmı  ise  çadırlarda  oturan 
tarımcılar idi.
49
 
Siraklar  Strabo’da  daima  Aorslar  ile  birlikte  anılmaktadır.  Aorslar 
(Grekçe “Aorsoi”) kuzeyde açık ovalarda Sirakların doğusunda yer almıştır ve 
                                         
43
 Durmuş, A.g.e., s. 64 
44
 Durmuş, A.g.e., s. 66  
45
  Brezezinski, Mielczarek, A.g.e., s. 7  
46
 Diodorus Siculus,Bibliotekha, XX, 22.4 
47
 M. Rostovtzeff, “The Sarmatae and Parthians”, Cambridge Ancient History ,III.cilt, s. 94  
48
 Mielczarek,  The Army of the Bosporan Kingdom, Lodz, 1999, s. 79 
49
 Durmuş, A.g.e., s.66 

---