Microsoft Word toplamtez doc

 
36 
sanayide kullanılan pamuk, pancar, tütün, kendir, yağlı tohumlar ve pirinç yetiştirilir. 
Hayvancılık  olarak  genelde  koyun  beslenir.  Ayrıca  at  ve  deve  de  yetiştirilir 
(www.ansiklopedi.turkcebilgi.com). 
Kazakistan’da  ulaşım  kara,  demir  ve  hava  yoluyla  sağlanır.  Demiryolu  ağı 
21.400.000 km uzunlukta olup, ülkeyi ağ gibi örmüştür. Karayollarının uzunluğu ise 
189.000 
km’dir. 
Birçok 
şehirde 
hava 
alanı 
vardır 
(www.ansiklopedi.turkcebilgi.com). 
 
Eğitim 
Halkın  çoğu  1917  komünist  ihtilalinden  önce  göçebe  hayatı  yaşadığından, 
Kazaklarda eğitim faaliyetleri fazla gelişmemiştir. İhtilal sonrası bölgede Rus eğitim 
sistemi uygulanmaya  başlamıştır. İlk  ve orta öğretim  Kazakça  yapılmasına rağmen, 
anaokullarında ve yüksek okullarda Rusça eğitim yapılması Kazak gençlerini Rusça 
öğrenmeye  mecbur bırakmıştır. Kazakistan’da eğitim 7–17  yaş arasında  mecburi  ve 
parasızdır.  Okullarda  Rusça  ve  Kazakça  eğitim  yapılır.  Ayrıca  azınlık  dillerinde  de 
öğretim yapan okullar vardır. Mesleki eğitim veren okulların sayısı oldukça fazladır. 
Ülke  çapında  8689  ortaokul,  243  teknik  lise  vardır.  Kazakistan’da  ilk  üniversite 
1934’te Kirov’da kurulmuştur. 1948’de Kazak İlimler Akademisi teşkil edilmiş ve bu 
akademiye  bağlı  35’ten  fazla  enstitü  vardır.  Ayrıca  40  civarında  yüksek  okul 
mevcuttur (www.ansiklopedi.turkcebilgi.com). 
 
Siyasi Hayat 
Kazakistan  bağımsız  ve  üniter  bir  yapıya  sahiptir.  Başkanlık  sistemi  esas 
alınmıştır.    Devlet  başkanı  göreve  seçimle  ve  yedi  yıllık  bir  süre  için  gelmektedir. 
Kazakistan’da parlamento, senato ve meclis olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. 
Senatoda  9  senatör,  mecliste  77  milletvekili  bulunmaktadır.  Senatörler  6  yıl, 
milletvekilleri 5  yıl  için görev  yapmaktadır.   Her eyalet  meclisi kendi eyaleti adına 
iki  senatör  seçmektedir.  Almatı  ve  Astana  şehirlerinden  de  iki  senatör  aynı  şekilde 
seçilmektedir.  Devlet  başkanının  da  yedi  kişilik  senatör  kontenjanı  bulunmakta  ve 
resmen  atama  yapmaktadır.  Yetmiş  yedi  milletvekilinin  altmış  yedisi  seçimle 
gelmekte,  diğer  on  milletvekili  de  aldıkları  oy  yüzdelerine  göre  partililere  tanınan 
kontenjanla  meclise  gitmektedir.  Başbakanı  devlet  başkanı  atamaktadır.  Başbakan 

---

 
37 
olmak için senatör ya da milletvekili olma şartı yoktur. Görevi alan başbakan on gün 
içinde hükümeti kurmak zorundadır (www.kazakistandostluk.com). 
 
2.1.3. Kırgızistan 
Resmi  adı  Kırgız  Cumhuriyeti  (Kırgız  Türkçesi’nde Кыргызстан,  Кыргыз 
Республикасы,  Latin  alfabesi  ile  Kırgız  Respublikası)’dir.    Orta  Asyanın  kuzey 
doğusunda  bulunan  bir  Türk  ülkesidir.  Ülke  kuzeyden  Kazakistan,  batıdan 
Özbekistan, güney batıdan Tacikistan, ve güney doğudan Çin ile komşudur. Başkenti 
Bişkek’tir. Bir dönem SSCB’ne bağlı iken, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. 
Ülkenin  yüzölçümü  199.900 km²’dir.  Nüfusu  5.264.000   olup  nüfusunun  büyük 
çoğunluğu Türklerdir. Türk halkları  ile  birlikte ülkede 80’i  aşan ulus  yaşamaktadır. 
0–14  yaş  oranı  küme,  toplam  nüfusun  %  32,8’ini  oluşturmaktadır.  Çalışan  nüfus % 
56,1 kadardır. Para birimi Kırgızistan Somu’dur ve milli geliri kişi başına 2.088$’dır 
(www.tr.wikipedia.org). 
 
Tarih 
“Kırgız”  adında  bir  toplumun  Çin  ve  Roma  kaynaklarında  M.Ö.  25O 
yıllarından  beri  var  olduğu  görülmektedir.  M.Ö.  25O  yıllarında  Yenisey  Vadisi 
boyunca  uzanan  bölgelerde  bulunan  Kırgızlar,  Orta  Asya  Türk  tarihinin  en  eski 
halklarından biridir. Yenisey Irmağı boyunda medeni bir hayat süren Kırgızlar M.S. 
I.  yy’da  Hun  Devleti  ile  mücadele  eden  Hakaslar  tabiiyeti  altına  girmişlerdir. 
Hunluların  dağılması  üzerine  Kırgızlar,  Hakas  Devleti’ni  kurmuşlardır.  IV.  yy’da 
kurulan Hakas Devleti, Baykal Gölü’nden Tibet’e kadar olan kısma hakim olmuştur. 
VI.  yy’da  kurulan  Göktürk  Devleti  840’ta  Uygur  Devleti’ni  yıkmıştır.  X.  yy’da 
Karahanlılar’ın  etkisiyle  İslam  dinini  kabul  eden  Kırgızlar,  XIII.  yy’da  Moğolların 
hakimiyetini  tanımıştır.  XVII.  yy’da  yüzyılda  Rus  istilasına  karşı  diğer  Türk 
boylarıyla  hareket  etmişlerdir.  XIX.  yy’da  Kırgız  toprakları  bütünüyle  Rus 
hakimiyeti  altına  girmiştir.  1924  senesine  kadar  Türkistan  Özerk  Sovyet  Sosyalist 
Cumhuriyeti’ne  bağlıyken,  1925’te  “Kara  Kırgız  Özerk  Oblastı”  adını  almıştır.  Bir 
süre  sonra  “Kara”  kelimesi  kaldırılmış,  1936’da  Kırgızistan  Sovyet  Sosyalist 
Cumhuriyeti  haline  getirilmiş  ve  Sovyetler  Birliği’ni  meydana  getiren  15  ittifak 
cumhuriyetinden  biri  haline  gelmiştir.  Sovyetler  Birliği’nin  1991’de  dağılması 

---

 
38 
üzerine,  Kırgızistan  bağımsızlığını  ilan  etmiştir  ve  BDT’na  üye  olmuştur 
(www.msxlabs.org). 
 
Coğrafi Konum 
Konumu  Orta  Asya’da  olup  Çin’in  batısındadır.  Toplam  3.878  km  sınırı 
bulunmaktadır  ve  kara  ile  çevrilidir,  sahil  şeridi  sınırı  yoktur.  Sınır  komşuları;  Çin 
(858 km),  Kazakistan (1.051 km),  Tacikistan (870 km),  Özbekistan (1.099 km)’dır. 
Ülke topraklarının % 7’si tarıma uygundur. Ülke topraklarının büyük kısmı dağlarla 
kaplıdır.  3000  metreye  kadar  olan  dağlar  toprakların  yarısından  fazlasını  kaplar. 
Tanrı  Dağları’nın  bir  parçası  olan  Kokpaalatau  Sıradağları,  Çin  ile  tabii  sınırı 
meydana  getirir.  Yüksek  dağların  dorukları  dört  mevsim  karla  kaplıdır.  Başlıca 
akarsuları  Narin, Tar, Kubaş,  Kızıl Su’dur. Dünyanın  ikinci  büyük krater gölü olan 
Isık Gölü Kırgızistan topraklarında yer alır. Deniz seviyesinden 1.609 m yükseklikte 
olan  Isık  Göl  6.202  km²’lik  bir  alana  sahiptir.  Gölün  en  derin  yeri  702  metredir. 
Dağların kuzeye bakan yamaçları ve alçak vadiler ormanlarla kaplıdır. Bu ormanlar 
ülke topraklarının ancak % 6’sını kaplar. Ormanlarda yabandomuzu, kurt, vaşak, dağ 
keçisi, as, geyik, leopar gibi av hayvanları yaşar (www.tr.wikipedia.org). 
 
Demografik Yapı 
Kırgızistan’ın  nüfusu  5.146.281’dir.  Başkent  Bişkek  olup  nüfusun  %  14,5’i 
burada  yaşar.  Nüfusun  %  52,4’ü  Kırgız,  %  21’i  Rus,  %  12,9’u  Özbek,  %  2,5’i 
Ukraynalı, % 8,1’i diğer  milletler, % 1,6’sı Tatar’dır. Ülkenin en geniş etnik grubu 
olan  Kırgızlar  bir Türk  halkıdır. Nüfusun % 34,4’ü 15  yaşın  altında  ve % 6,2’si 65 
yaşın üstündedir. Ülke kırsaldır ve sadece üçte biri şehirlerde yaşar. Ortalama nüfus 
yoğunluğu  km²’de  29  kişidir.  Kırgızlar  Müslüman  olup,  Sünni  ve  Hanefi 
mezhebindedirler.  Kırgızların  İslamiyeti  kabulünde  tasavvuf  büyükleri  önemli  rol 
oynamışlardır.  Kırgızlarda  mevcut  olan  güçlü  kabile  sistemi  İslamiyetin  hızlı 
yayılmasını sağlamıştır (www.finalx-team.com).  
 
Ekonomik Durum 
Ülkenin  büyük  bölümü  dağlık  alanlarla  kaplıdır.  Ülkenin  ekonomik 
durumuyla  ilgili  olarak  Elbirliği  Derneği’nin  internet  sitesinden  (www.turan.tc) 

---