Microsoft Word toplamtez doc



Yüklə 1,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə24/55
tarix11.09.2018
ölçüsü1,64 Mb.
#68102
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   55

 
72 
bilgilerin  resmi  yorumdan  farklı  olarak  verilmesi  yasaklanmıştır.  Öğretim 
kurumlarının yabancı ülkelerdeki öğretim kurumlarıyla doğrudan ilişki kurmaları da 
yasaklanmıştır. Aksi hareket edenler ise en ağır cezalara çarptırılmaktadır. Her sene 
alfabe  değiştirilmesi  yüzünden  çocukların  eğitimi  eksik  kalmakta  ve  öğrenim 
görmeleri engellenmektedir (www.bilgicik.com). 
 
2.2.1.14. Tataristan Cumhuriyeti 
Tataristan Orta İdil’in kuzeyinde eski SSCB’nin Avrupa bölümünde Kama ve 
İdil nehirlerinin birleştiği bir bölgedir. Volga nehri cumhuriyetin batı ucundan kuzey-
güney  doğrultusunda  akarak  cumhuriyet  topraklarının  büyük  bir  bölümünü  sular. 
Ülke  genelde  alçak  ve  engebeli  ovalarla  kaplıdır.  Yüzölçümü  68.000  km²  olup 
başkenti Kazan’dır (www.bilgicik.com). 
Bugünkü Kazan Tatarları, İdil-Kama Bulgarları ile XIII. yy’da Orta Asya’dan 
bu  bölgeye  gelen  Kıpçak  Türklerinin  torunlarıdır.  Günümüzde  Tatar  adı  iki  Türk 
boyu  için  kullanılmaktadır.  Bunlar  Kazanlılar  ve  Kırımlılardır.  İdil-Ural  bölgesinde 
bulunan  Tataristan’da  halk  Müslüman’dır.  Rusya’da  çarlığın  devrilmesi  ile 
Moskova’da  1917’de  Kazan’da  toplanan  kurultay  İç  Rusya  ve  Sibirya  Müslüman 
Tatarları’nın muhtariyetini ilan etmiş ve meclisini kurmuştur. 29 Kasım 1917’de İdil-
Ural  devlet  ilan  edilmiştir.  Bu  devlet  1918’de  Bolşeviklerin  millet  meclisini 
dağıtmalarına kadar egemenliğini korumuştur. 23 Mart 1918’de Bolşevikler, Sovyet 
Sosyalist  Tatar-Başkurt  Cumhuriyeti’ni  kurmuşlardır.  Daha  sonra  bazı  iç  sorunlar 
nedeniyle  29  Mayıs  1928’de  Muhtar  Tatar  Cumhuriyeti’ne  dönüştürmüşlerdir. 
SSCB’nin  dağılmasıyla  Tataristan’da  da  geniş  çapta  bir  milli  kurtuluş  hareketi 
başlamış,  1992’de  Tataristan  tam  siyasi  bağımsızlığını  ilan  etmiş  ve  Rusya’dan 
ayrılma  niyetini  bildirmiştir.  Ancak  Rusya  Parlamentosu  buna  ret  cevabı  vermiştir. 
Bugün  Tataristan  Rusya  Federasyonu’na  bağlı  özerk  bir  Türk  cumhuriyetidir 
(www.bilgicik.com). 
Günümüzde  Tataristan  Cumhuriyeti’nin  nüfusunun  yaklaşık  yarısını  Türk 
kökenli  Tatarlar  oluşturur.  Yaklaşık  4.000.000  nüfusa  sahip  olan  Tataristan’da 
şehirde  yaşayanların  oranı  %  51,  kırsal  kesimde  yaşayanların  ise  %  49’dur.  Dünya 
Tatarlarının sadece % 27’si kendi cumhuriyetlerinde yaşamaktadır. Tataristan dışında 
yaşayan Kazan Tatarları’nın sayısı yaklaşık 9.000.000’dur (www.mykuzenler.com). 


 
73 
Tataristan  Özerk  Cumhuriyeti’nde  1991  yılında  meclis  ve  cumhurbaşkanı 
seçimi yapılmış ve cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bakanlar kurulu, cumhurbaşkanlığına 
bağlıdır.  Devlet  yasama,  icra  ve  yargı  temeline  göre  oluşturulmuştur 
(www.mykuzenler.com). 
Tatar  ekonomisi  tarım  ve  hayvancılığa  bağlı  olmakla  birlikte,  deri,  kumaş, 
metal  işleme  ve petrol üretimi, doğal gaz, uçak  fabrikası,  bilgisayar  ve optik aletler 
fabrikaları  bulunmaktadır.  Endüstri  de  gelişmiştir.  Ortalama  yılda  100  milyon  ton 
petrol üretilmektedir. Gıda, içki, tütün, dokuma, orman ürünleri, kağıt, lastik, plastik 
sanayii,  kimya,  gübre,  cam,  elektrik,  gemi  inşaat,  demir  çelik,  çimento,  elektronik, 
uçak, imalat, sanayii kolları da gelişmiştir (www.mykuzenler.com). 
Eğitim Rusça ve Tatar Türkçesi ile yapılmaktadır. Okuryazar oranı % 99’dur. 
1925–26  yılından  sonra  Latin  harflerine  geçmişlerdir.  Ancak  bu  uzun  sürmemiş 
Türkiye’nin  de  Latin  alfabesine  geçmesini  bir  tehlike  olarak  değerlendiren  Sovyet 
yönetimi  diğer  Türk  yurtlarında  olduğu  gibi  1940’lardan  sonra  yeniden  Kiril 
Alfabesi’ni  zorla  kabul  ettirmiştir.  Buna  rağmen  Tataristan’da  eğitimin  milli  yönü 
ağır  basmaktadır.  Ülkede  13  üniversitede,  70.000  öğrenci  okumaktadır.  Kazan 
Üniversitesi,  Avrupa’nın  üçüncü  en  eski  üniversitesidir.  Anaokulu  sayısı  63  olup 
58.000  öğrenci  okumakta,  2320  ortaokulda  ise  505.000  öğrenci  bulunmaktadır. 
Ayrıca  ülkede  1800  kütüphane  vardır  ve  135  gazete  çıkarılmaktadır.  XIV.  yy’da 
Müslümanlığı  kabul  eden  Tatarlar,  Türkistan’ın  İslamlaşmasında  önemli  yer 
tutmuşlardır.  Tataristan  Rusya  Federasyonu’nun  en  zengin  ve  en  gelişmiş 
cumhuriyetidir (www.bilgicik.com). 
 
2.2.1.15. Taymir 
Taymir Rusya Federasyonunun bir idari bölgesidir. Rusya’nın ve Asya’nın en 
kuzey noktasıdır. İsmini Taymir Yarımadası’ndan almıştır. Bölgeye adını veren yerel 
halkın  adıyla,  Dolgan-Nenets  otonom  bölgesi  adıyla  da  anılır.  Burada  bir  Türk 
lehçesi konuşan Dolgen-Mens topluluğu yaşamaktadır (www.wikipedia.org). 
 
2.2.1.16. Tuva 
Moğolistan’a  komşu  olan  Tuva  Cumhuriyeti  yukarı  Yenisey  Nehri 
havzasında  yer  alır.  Ülke,  Sibirya’nın  güneydoğusundadır.  Ülkenin  başlıca  yüzey 


 
74 
şekilleri  olan  geniş  Tuva  ve  Todja  havzalarının  sularını  Yenisey  Nehri’nin  iki  ana 
kolu  toplar.  Batı  Sayan  ve  Doğu  Sayan  dağ  sıraları  bu  iki  havzayı  kuşatır. 
Yüzölçümü 170.500 km² olup başkenti Kızıl’dır (www.mykuzenler.com). 
Çin  kaynaklarına  göre  Tuva’lar,  Kırgızların  doğusunda  Baykal  Gölü’nün 
güneyinde  ve  Uygurların  kuzeyinde  bulunmaktadır.  Bugün  de  Tuvalar  burada 
yaşamaktadır ve buraya Tannu (yüksek dağ)-Tuva denilmektedir. XVIII. yy’ın ikinci 
yarısından  itibaren  Moğolistan’ın  hakimiyeti  altında  bulunan  Tuva,  daha  sonraları 
Çin  hakimiyetine  geçmiştir.  1860’da  Çin-Rus  antlaşması  gereğince  Rus  tüccar  ve 
göçmenlerine,  o  günkü  adı  ile  Vranhay-Uygurlar’ın  ülkesinde  yerleşme  müsaadesi 
verilmiştir.  Milliyetçi  Tuva  halkı,  nüfusunun  azlığına  bakmayarak  1911’de  Çin’de 
Sun Yat Sen liderliğinde yapılan ihtilali fırsat bilerek bağımsızlığını ilan etmiş ancak 
bu  bağımsızlık  uzun  süreli  olmamış  ve  üç  yıl  sonra  Rusya’nın  hakimiyetini  kabul 
etmek zorunda kalmıştır. 1917 Ekim ihtilalinden sonra da 1921 yılında Tannu-Tuva 
Halk  Cumhuriyeti  tamamen  SSCB’ye  dahil  edilerek  kendisine  bir  muhtar  bölge 
statüsü  verilmiştir.  SSCB  II.  Dünya  Savaşı  sıralarında  yarı  bağımsız  Tannu-Tuva 
devletine  saldırarak  bu  ülkenin  170.500  km²’lik  yerini  işgal  etmiştir.  1961’de  ise 
statüsü değiştirilen Tuva’ya Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyet statüsü verilmiştir 
(www.bilgicik.com). 
Tuva’nın  en  son  yapılan  nüfus  sayımında  nüfusu  338.557’dir.  Nüfusun  % 
64,3’ü  Tuva’lardan,  %  32’si  Ruslardan,  %  3,7’si  diğer  halklardan  oluşmaktadır. 
Bunların % 48,2’si şehirlerde oturmakta, % 51,8’i köyde oturmaktadır. XVII. yy’dan 
sonra  giderek  Rus  kültürünün  etkisinde  kalan  Tuvalann  geleneksel  toplumsal 
örgütlenmeleri  klan  sistemine  dayanır.  Geleneksel  dinleri  ise  şamanizmdir.  Bu  din 
Tibet  Budacılığı’ndan  etkilenmiştir.  Günümüzde  Rusya  Federasyonunda  yaklaşık 
180.000,  Moğolistan  Halk  Cumhuriyeti’nde  ise  24.000  kadar  Tuva  yaşamaktadır. 
Tuva  yazı  dili  Latin  harfleri  esasına  göre  düzenlenmiştir,  fakat  1941’de  diğer  Türk 
lehçelerinde  olduğu  gibi  Tuva  Türkçesi  için  de  Kiril  harfleri  kullanılmıştır 
(www.bilgicik.com).  
Tuva’nın  önemli  ekonomik  zenginlikleri  ender  bulunan  madenleri,  kömür, 
demir, civa, altındır. Tuva’nın ekonomisinde tarım sektörü ağırlıklıdır. Yılda 115.000 
ton hububat elde edilir. 27.000 ton patates üretilir. Hayvancılık da önemli  yer tutar. 
Sanayide önemli yeri hammadde çıkarılması faaliyetleri almaktadır. Bununla beraber 


Yüklə 1,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   55




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə