Microsoft Word toplamtez doc

 
138 
Lobi  faaliyetleri  birçok  alanı  kapsayan  amaçlar  doğrultusunda  çok  çeşitlilik 
arz eden kümeler tarafından yürütülürken özellikle dış politikaya etkileri bakımından 
etnik  grupların  lobicilik  faaliyetleri  ön  plana  çıkmaktadır.  Bu  ülkede  dış  politikaya 
etkisi bakımından en etkili lobi İsrail lobisidir. Yunan lobileri ve Ermeni lobileri de 
oldukça etkili konumda bulunurken Türk lobisi bu lobilere kıyasla çok daha az etkili 
bir görünüm sergilemektedir.   
 
5.3.2. Avrupa Birliği’nde Lobicilik  
Avrupa  Parlamentosu,  lobi  çalışmalarına  bir  düzen  vermek  için  parlamento 
başkanı  Baron  Enrique  Crespo  döneminde  (1989–1994)  parlamenter  Marc  Galle’yi 
görevlendirerek  bu  doğrultuda  çalışmalara  başlamıştır.  Değişik  tüzük  ve 
yönetmelikler yapılmıştır ve bu çalışmalar halen devam etmektedir. İlk tüzük İngiliz 
Glyn  Ford  ve  Fransız  Jean-Thomas  Nordmann’ın  yönettiği  komisyon  tarafından 
hazırlanmış ve 1996 Haziran’ında parlamento başkanlığına sunulmuştur. Bu tüzükte 
parlamentoya  giriş  ve  çıkışlar,  hediyeler  ve  davetli  olarak  gidilen  geziler  konusuna 
bazı  kurallar  getirilmiştir.  1990’lı  yılların  başlarında  AB’nde  20.000’in  üzerinde 
lobicinin olduğu ve bunların yıllık kazançlarının 450 milyon Euro’yu geçtiği tahmin 
edilmektedir (Hanlı, 2003).  
Avrupa’da  lobicilik  faaliyetleri,  Avrupa  Ekonomik  Topluluğu  (AET)  ile 
birlikte  yoğunluk  kazanmıştır.  İlk  lobiyi  yapanlar  Fransız  tarımcıları  olmuş,  daha 
sonra  büyük  otomobil  firmaları  bürolar  açmaya  başlamışlardır.  Bununla  kalmayıp, 
kendi  bürolarını  muhafaza  ederek  ortak  bürolar  açmışlardır.  Bunları,  bölgeler, 
şehirler, sendikalar, üniversiteler, barolar, dernekler bürolar açarak takip etmişlerdir 
(Hanlı, 2003). 
Brüksel’de  lobi  büroları,  daha  çok  Avrupa  Parlamentosu  ve  Komisyonu 
nezdinde  faaliyet  göstermektedir.  Bunun  için  bu  kuruluşların  yapılarını  ve  işleme 
şekillerini iyi bilmek gerekmektedir. Bir konuyu istenilen sonuca ulaştırabilmek için, 
neyin nerede olduğunu, kimin ne ile ilgilendiğini takip etmek gerekli ve zorunludur. 
Lobi  büroları,  bu  çalışma  sistemi  içinde  eğitim  ve  bilgi  toplama  merkezleri  haline 
gelmektedir.  Edindikleri  bilgileri,  temsil  ettikleri  kuruluşlara  ulaştırarak,  onları 
gelecek değişikliklere hazırlama görevini yerine getirmektedirler. Bu çalışmalara ek 
ve  destekleyici  olarak,  aynı  zamanda  lobi  çalışması  olarak  kabul  edilen  seminer, 

---

 
139 
konferans  ve  forum  sektör  faaliyetleri  de  yürütülebilmektedir.  AB’nde  değişik 
ülkelerin  lobi  konusundaki  yaklaşımları  değişik  olduğu  gibi,  çalışma  sistemleri  ve 
uyguladıkları metotlar da farklılık arz etmektedir (Hanlı, 2003). 
 
5.3.3. Türkiye’de Lobicilik 
Lobiciliğin  amacı,  kanun  yapıcılar  nezdinde  belli  bir  konunun  gündeme 
getirilmesi  ve  yürütülecek  çalışmalarla  alınacak  kararların  önceden  haber  alınması, 
istenmeyen bir karar çıkacaksa bunun önlenmesidir. 
Türkiye’de  lobicilik  iş  bitiricilik,  arabuluculuk  ve  iş  takipçiliği  olarak 
adlandırılmaktadır ve kötü bir algılama yaratmaktadır. Genel olarak rüşvetin geçerli 
olduğu bir çalışma alanı olarak görülmektedir.  
Türkiye’de  lobicilik  meslek  olarak  yerleşmediği  için  genel  olarak 
milletvekillerinin  ya  da  karar  vericilere  yakın  bazı  eş,  dost,  akrabanın  yaptığı  iş 
takipçiliği  şeklindedir.  Türkiye’de  sadece  lobi  faaliyetleri  ile  uğraşan  lobi 
şirketlerinin  bulunmayışı,  profesyonel  lobi  hizmetlerinin  yerini  geçmişte  siyasi 
partilerin seçim kampanyalarını yürütmüş reklam ajanslarının ve bazı halkla ilişkiler 
şirketlerinin  sunduğu  lobi  çalışmalarının  almasına  sebep  olmuştur  (Dinçer,  1999, 
172). 
Türkiye’de  lobicilik  faaliyetlerinde  satılacak  mal  ve  hizmetin  rekabet  gücü, 
kanuna  uygun  faaliyet  alanları  gibi  konularda  çalışmalar  yapılmaktadır.  Bu 
doğrultuda  yapılan  araştırmalar,  Ankara’da  siyasi  ve  ekonomik  gelişmeleri  içerir. 
Çalışmaların  ilk  aşamasında  meclis  çalışmalarının  izlenmesi,  konuların  taslak 
aşamasındayken  gerçekleştirilmesi  oluşturur.  İkinci  aşamada  elde  edilen  veriler, 
gelişmeler  ilgili  kuruluşlara  iletilir  ve  kararların  sektör  üzerindeki  etkileri  üzerinde 
durulur. Son aşamada ise birlikte çalışılan kuruluşların düşünceleri kanun yapıcılara 
aracılar  tarafından  iletilir.  Tüm  bu  çalışmaların  hedefi  gelişmeleri  mümkün 
olabildiğince  erken  öğrenebilmek,  bu  şekilde  atılacak  adımlara  önceden  karar 
verebilmektir (Dinçer, 1999, 172). 
Türkiye’de  farklı  bir  lobi  çalışması  ise  şirketlerin  kendi  genel  müdür  ya  da 
etkili  elemanlarının  kanun  yapıcılarla  görüşerek  karşılaşılan  sorunları  aşmaya 
çalışılması şeklinde kulisçilik faaliyeti olarak yürütülmektedir. Bu tür faaliyetler kısa 
vadedeki çıkarlara cevap verebilmektedir (Dinçer, 1999, 172). 

---

 
140 
Türkiye’de  uygulanan  lobi  teknikleri  ise  şu  şekilde  özetlenebilir  (Dinçer, 
1999, 174–176). 
Bireysel  olarak  yürütülen,  kanun  yapıcılara  yapılan  ziyaretler  şeklinde 
gerçekleştirilen  lobi  faaliyetlerinde  hedef  doğrultusunda  yapılabilecek  yeni 
düzenlemelerin yararları ve eskisine göre avantajları yetkililere sunulur. 
Diğer  bir teknik  ise dostlukların  ya da  hemşerilik bağlarının kullanılmasıdır. 
Bu  yolarla  yapılan  iletişim  süreci  içerisinde  bazı  engeller  kendiliğinden  ortadan 
kalmaktadır. 
Kanun  yapıcılara  ya  da  bürokrat  çevrelerine  yakın  isimlerin  bulunarak 
arabulucu şeklinde yararlanılması diğer bir lobi tekniğidir. 
Yaygın  olarak  kullanılan  diğer  teknik  ise  işi  adamlarının  bizzat  partililerle 
görüşerek  ve  bu  görüşmeler  esnasında  siyasi  partilere  bağışlar  yapılarak  görüşlerin 
aktarılmasıdır. 
İşadamlarının birleşmesi dernekler, odalar, vakıflar oluşturarak maddi bir güç 
olarak yetkililere görüşlerin bildirilmesi de etkili bir yöntemdir. 
Türkiye’de medya çıkar grupları tarafından etkin bir şekilde kullanılmaktadır. 
Kitlelere fikirleri dayatma açısından başvurulan bir lobi tekniğidir. 
Yasal  çerçeveler  içerisinde  düzenlenen  mitingler  ve  toplantılar,  basın 
toplantıları  gibi  tekniklerin  yanı  sıra  mektup,  telefon,  elektronik  posta  gibi 
yöntemlerde  son  zamanlarda  sıkça  kullanılan  tekniklerdendir.  Buna  örnek  olarak 
Milli  Eğitim  Bakanlığı’nın  “iffetsiz  öğrenci”  tanımı  konusunda  İzmir  kadın 
derneklerinin  telgraf,  faks  çekerek  yaptıkları  protesto  yasanın  tekrar  gözden 
geçirilmesini sağlamıştır. 
Türkiye’de  yaygın  olarak  kullanılan  bir  diğer  yöntem  ise  rüşvet  ve  tehdittir. 
Tehdit  devlet  görevlilerinin  atanması  ve  yer  değiştirmesi,  milletvekili  seçimlerinde 
finansal  desteğin  sağlanmaması,  karar  vericilerin  özel  hayatlarının  ifşa  edilmesi 
şeklinde  yürütülmektedir.  Bu  sayede  çıkar  sahipleri  kendi  istekleri  doğrultusunda 
işlerin yürümesini temin etmeye çalışmaktadır. 
Rüşvet ise Türk Ceza Hukukunca yasaklanmış olmasına rağmen yinede ilgili 
yasal  düzenlemelerdeki  boşluklar  kullanılarak  etkin  şekilde  bir  teknik  olarak 
kullanılmaktadır. Tehdit ve rüşvet özellikle birçok ihale kararının alınmasında etkili 
olmaktadır. 

---