Microsoft Word turkane dissertasiya11111111111111. docx
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birinci m ərh əl əd ə (traditional society - ən ən əvi c əmiyy ət)
- Üçüncü m ərh əl əd ə(takeoff - qalxınma)
20
Vaxtı ilə K.Marksın “ qtisadi inkişafın hərəkətverci qüvvəsi maşın və mexanizmlər deyil, insanlardır” ideyası bu gün tamamilə özünü doğrultmuşdur. Yeni ETT və inkişaf strategiyasında sosial-iqtisadi tədbirlərin məqsədi keyfiyyətli iqtisadi yüksəliş üçün, insan resurslarından məhsuldar və tam istifadəsi üçün əməyin humanistləşdirilməsi, əmək həyatı keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və iş vaxtının qısaldılması üçün münasib şəraitin yaradılmasını nəzərdə tutur. ETT sürətləndikcə, istehsalın texniki səviyyəsi yüksəldikcə səmərəli mühüt, səmərəli istehsal-təsərrüfat fəaliyyəti daha çox üzvi şəkildə sosial-psixoloji amil və şərtlərdən asılı olur. Bunu nəzərə alaraq yeni strategiyada, bu vaxta qədər əksər dövlətlərdə lazımi səviyyədə nəzərə alınmayan, şəxsi və ictimai tələbatların quruluşunun dəyişdirilməsi, həddindən çox istehsaldan imtina edilməsi və əhalinin mədəni və intellektual tələbatlarının isə daha dərin ödənilməsi kimi çox mühüm aspektlər geniş yer tutur. ETT və sosial-iqtisadi inkişafın yeni strategiyası ictimai-siyasi tədbirlərin də həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. Burada əsas məsələ kimi iqtisadi və ETT siyasətində prioritetləri (üstün
tutulan məqsədləri) həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması tərəfinə (xeyrinə) dəyişdirmək əsas götürülür. nsan resurslarından istifadənin yeni modelləri əməyin motivləşdirilməsinin yeni mexanizmlərinin meydana gəlməsini tələb edir. qtisadiyyatın idarəedilməsində informasiya sistemlərinin yaradılması və fəaliyyət informasiya texnologiyasının - A S əsastərkib hissəsinin inkişafı ilə sıx ə laqədardır.Avtomatlaşdırılmış informasiya texnologiyası (A T) istifadə olunan hcsablama texnikası və rabitəsi inkişaf etmiş proqram təminatınıntətbiqi bazasında informasiyanın yığılması, qeydiyyatı,ötürülməsi, axtarışı, emalı və müdafiəsi əməliyyatlarının reallaşmasıüsullarının və vasitələrinin birliyinin idarəetmə məsələlərininhəlli üçün təşkil olunmuş sistemidir.Bazar münasibətləri şəraitində artan tələbat və infomasiyaxidmətləri ona səbəb olmuşdur ki, informasiyanın emalının müasirtexnologiyası texniki vasaitlərinin ə n
spektrinin tətbiqinəistiqamətlənmişdir. Onların bazasında hesablama sistemləri və 21
şə bəkələri yaradılır, yalnız yığılma, saxlama, emal üçün yox,həmçinin terminal qurğuların mütəxəssisin iş yerinə maksimalcəlb olunması üçün nəzərdə tutulub. qtisadi fəaliyyətin avtomatlaşdırılmış informasiya idarəetmətexnologiyalarının informasıya təminatı üçün süni intellekt sahəsindətətbiqlər marağa səbəb olur. Bu sahədə nailiyyətlərə çatmaqüçün reallaşma formalarından biri ekspert sistemlərinin – xüsusikompüter sistemlərinin yaradılmasıdır, ona
sistem akkumulyasiyasında,zənginləşdirilməsində, təhlildə və
yüksək ixtisaslı mütəxəssislərinbiliklərinin qiymətləndirilməsində baza rolunu oynayır. Ekspert sistemində konkret predmet sahəsi barəsində biliklər qeyd olunur.Bilik bazası - predmet sahəsində mürəkkəb məsələlərin həllinin tapılması üçün təhlil və nəticələrə səbəb olunan modellərin,qaydaların və amillərin birliyidir.Sistemlərin idarəetmə obyektinin fəaliyyət sahəsi üzrə təsadüfiaydın olduğundan, aşağıdakı əlamətlərə baxaq. darəetmə proseslərinnövlərinə görə avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemləri aşağıdakılarabölünür: Texnoloji proseslərin idaroctmə A S-i - bu insan - maşın sistemlordir, onlar texnoloji qurğular, dəzgahlar, avtomalik xətlərədarəetınəni təmin edir. Təşkilati-texnoloji proseslərin idarəetmə A S-i bu texnolojıproseslərin idarəetmə A S-i və müəssisə idarəetmə A S-ni birləşdirənçoxsəviyyəli sistemlərdir. qtisadçıların hesablamalarına görə, inkişaf etmış ölkələrdə müasir iqtisadı inkişafın 90% yenı biliklər, texnologiyalar, mümkünyeniliklər sahəsində əldə olunur.Rostounun modernizasiya nəzəriyyəsi iqtisadi inkişafı mərhələlərlə izah edir [6]. Birinci mərhələdə (traditional society - ənənəvi
barter yolu ilə aparılır və texnologiya istifadəsi məhduddur. Rostounun modernizasiya nəzəriyyəsinə görə ikinci mərhələdə (preconditions for takeoff -
hakimiyyət özəl sektoru dəstəkləyir. Üçüncü mərhələdə(takeoff - qalxınma) sənayeləşmə nəticəsində əmək qüvvəsi aqrar sahədən sənayeyə keçir, inkişaf bir neçə region və istehsal sahəsi üzərində konsentrasiya olur. Dördüncü mərhələdə (drive to 22
maturity - kamilliyə doğru) iqtisadiyyat şaxələnir, innovasiyalar yeni investisiya imkanları yaradır və urbanizasiya güclənir. Beşinci mərhələdə (high mass consumption - yüksək kütləvi istehlak) kütləvi istehlak genişlənir, iqtisadi aktivlik artır, servis sektoru aparıcı olur və sosial rifah yaxşılaşır. Aqrar cəmiyyət şəraitində istehsal əsasən insanın fiziki səylərisayəsində həyata keçirilirdi. Əlbəttə ki, prinsipcə torpaq kimi istehsalresursu olan müəyyən biliklər, vərdişlər, informasiya tələbolunurdu. Lakin iqtisadi bir ehtiyat kimi informasiya digərindən, aqrar cəmiyyət üçün daha vacib olandan, ehtiyyatdan - işçı qüvvəsindən,fəhlədən ayrılmaz idi. Fiziki baxımdan sağlam bir insandamüəyyən biliklərin olmaması muzdla işə götürülən zaman,maneə deyildi. Bu fəaliyyət üçün lazımolan informasiya birbaşaiş prosesində əldə edilirdi, biliklər nəsildən-nəsilə ötürülür vəşübhəsiz ki, sağlam insanın atributu kimi çıxış edirdilər (adətən,heç də ə sas olmamaqla). Təbiət qüvvələrindən asılılığın həddənartıq yüksək olduğu təqdirdə, fərdi bilik faktiki olaraq cəmiyyətinrifahını təyin etmirdi. Bu şərait aqrar cəmiyyət şə raitində informasiyayamüstəqil, əhəmiyyətli iqtisadi ehtiyat kimi baxmağaimkan vermir. Sənaye cəmiyyətinin inkişafı - tələbatın durmadan ixtisaslı,yəni bu və ya digər biliklərə malik olan işçi qüvvəsinə bölünməsiiləmüşayiət edilirdi. Nemətlərin istehsal prosesinin hazırlanmasındavə həyata keçirilməsində informasiyanın əhəmiyyəti kəskinşəkildə artdı, lakın XX əsrin ortasına qədər o, fiziki ehtiyatlar birinci növbədə təbii və insan ehtiyatlarından əhəmiyyətli dərəcədə geriqalırdı. Maddi ehtiyatların qeyri-maddi ehtiyatlar üzərində buüstünlüyü kifayət qədər adi izah edilir: bütöv XIX və XX əsrinböyük hissəsində bəşəriyyət maksimal mümkün iqtisadi inkişafanail olurdu. Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) həcminin artması sənayecəmiyyətinə daxil olan bütün ölkələrin əsas makroiqtisadiməqsədinə çevrildi. ÜDM - inkişafı fiziki ehtiyatların istehakınıngenişlənməsini bildirirdi, informasiyanın yardımçı, tabeli rolu daburadan irəli gəlir. Lakin maddi ehtiyatdan yalnız bir dəfə istifadəetmək olar və sənaye iqtisadiyyatı onların tükənmə problemi ilə müvafiq olaraq, yaşayış mühitinin vəziyyətinin pisləşməsi iləvə nəticə etibarı ilə bu istiqamətdə kəskin inkişaf həddi ilə Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|