114
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Demokratiya Və Qloballaşma Şəraitində Təhsilalanların Müstəqil Yaradıcı Düşünmə
Qabiliyyətinin İnkişafı.
Zərifə NƏZİRLİ
Bakı Dövlət Universiteti
nezirli.zerife@mail.ru
Mətanət MƏMMƏDOVA
Bakı Dövlət Universiteti
metanet.memmedova.61@mail.ru
Ümumi təhsilin dövlət və cəmiyyət qarşısında ən mühüm vəzifələrindən biridə ayrı-ayrı sahələr üzrə
istedadlı, xüsusi qabilliyyəti ilə fərqlənən şagird və tələbələrin üzə çıxarılması və buna səbəb olan təlim siteminin
inkişaf etdirilməsi olmuşdur. Təlim prosesinin mahiyyəti, təlim metodlarının məzmunu ictimai şərait inkişaf
etdikcə dəyişdiyindən, Azərbaycan Respublikası azad, müstəqil inkişaf yoluna keçdikdən sonra inkişafın
xarakterinə uyğun olaraq təlim metodları da forma və məzmunca yeniləşməyə başlamışdır. Müstəqil
Azərbaycanda son illərdə təhsilin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması və dünya təhsil sisteminə
inteqrasiyası, təlim tərbiyənin şagirdlərin meyl və marağı əsasında qurulması tələbləri ümumi təhsilin
məzmununda köklü dəyişikliklər aparılmışdır. Cəmiyyət müstəqil düşünən, kamil, rəqabətə qabil şəxsiyyət,
yaradıcı insan yetişdirməyi problem kimi təhsil müəssisələrinin qarşısında qoyulmuşdur. Azərbaycan
Respublikasında təhsil sahəsində İslahat Proqramı yeni təlim metodlarından, təlim texnologiyalarından
istifadənin elmi, pedoqoji-psixoloji əsasların işlənilməsini əsas problem kimi qarşıya qoyulmuşdur. Təlim
prosesini aktivləşdirmək üçün düşünmə qabiliyyətini inkişaf etdirmək, yaradıcılığa həvəsləndirmək və öyrənməyə
maraq yaratmaq məqsədini güdən müəllim, şagirdi təlimə cəlb edəcək müəyyən metod, texnika və proseduralardan
istifadə edilməlidir. Şagird təlimin fəal iştirakçısı olmaq üçün hazırlanmalıdır. Müəllim şagirdə dünyanı başa
düşməkdə və qazandıqları bilikləri real həyat şəraitinə tətbiq etməkdə yardım göstərməlidir. bu məsələlər başda
olmaqla digər bununla bağlı təhsil məsələlərini məqaləmizdə tədqiq edəcək və elmi təcrübələrimizi tətbiq etmə
zamanlı yaşadaığımız problemlərin həllini araşdırmağa çalışacağıq.
Demokratika, Təhsil, müəllim, tələbə.
115
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Azərbaycan və Türkmən Versiyalarında “Koroğlu” Dastanı
Nailə ƏSKƏR
AMEA Folklor İnstitutunun əyani doktorantı
qaracantali@live.com
“Koroğlu” dastanı türk xalqlarının epik yaradıcılığında geniş yayılmış dastanlardan biridir. Bu gün
“Koroğlu” dastanı türk, qazax, qırğız, özbək, türkmən, tatar, başqırd, qaqauz, Azərbaycan, qaraqalpaq, uyğur və
s. xalqlar arasında öz həyatını davam etdirir. Koroğluşünas alimlərdən B.Qarrıyevə və P.N.Boratava görə
“Koroğlu” dastanı türkmən mənşəlidir. Bir çox sovet və Azərbaycan alimlərin ortaq fikrinə görə isə dastan Cənubi
Qafqazda və Azərbaycanda ortaya çıxmış, oradan Anadoluya və yaxın bölgələrə yayılmışdır. Bu dastanının
Mərkəzi Asiyada yayılmış variantları içərisində türkmən xalqının “Goroğlu” dastanı xüsusi yer tutur. Dastanın
həcmi böyükdür və qollarının sayı etibarilə zəngindir. Azərbaycan və türkmən versiyalarında “Koroğlu”
dastanının tipoloji xüsusiyyətləri kifayət qədər fərqlilik göstərir. Bu sahədəki araşdırmalar versiyaların ortaq və
fərqli tərəflərini üzə çıxarmaqla dastanın variantlarını daha dərindən anlamağa yardım edir. Bu araşdırmalar
həm epik yaradıcılığın etnik təfəkkür və mədəniyyətlə əlaqəsinin, həm də qardaş xalqlar arasında epik yaradıcılıq
mübadiləsinin öyrənilməsinə yardım edir. Şifahi xalq yaradıcılığında söyləyicilik prinsipinə bağlı olaraq bu epik
əsərin girişi ilk qoldan başlayır.
Bu məqalədə “Koroğlu” dastanının hər iki versiyasındakı qollar haqqında məlumat verilir, dastanın
tipoloji xüsusiyyətlər, ortaq və fərqli motivlər, epizodlar haqqında söhbət açılır.
“Koroğlu” dastanı, türkmən, versiya, variant, Koroğlu, qol
116
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Azerbaycan Enerji Politikasının Avrupalılaştırılması Na Yönelik Bir Değerlendirme
Ülviyye AYDIN
Manisa Celal Bayar Üniversitesi
ulaydin91@hotmail.com
Soğuk Savaş sonrası sınırlarını genişleten Avrupa Birliği'nin (AB) enerjide dışa bağımlılığı da önemli
ölçüde artmıştır. Dünyadaki jeopolitik gelişmelerin yanı sıra, özellikle Baltik ve Doğu Avrupa bölgesindeki yeni
üyelerin enerjide tek bir tedarikçiye bağımlı olması noktasından hareketle Birlik farklı seçenekler arayışına
girmiştir. Nitekim Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın başarıyla tamamlandığı 2006'da AB ile Azerbaycan
arasında enerji alanında stratejik ortaklığa dair Mutabakat Zaptı imzalanmıştır. Enerji işbirliği aynı yıl imzalanan
AB-Azerbaycan Eylem Planı çerçevesinde taraflarca on öncelikli işbirliği alanlarından biri olarak da
belirtilmiştir. Geçen süre zarfında "enerji arz güvenliği" konusunun Birlik gündeminde ilk sıralarda yerini
koruması AB-Azerbaycan ilişkilerinde enerji işbirliğinin önemini arttırmıştır. Güney Kafkasya ve Ortadoğu’da
meydana gelen jeopolitik gelişmeler, devam eden sıcak çatışmalar, özellikle devlet dışı aktörlerin devreye girmesi
ile artan terör olayları, son dönemde yaşanan siber saldırılar, ham petrolde %90, doğalgazda %69 gibi yüksek
bir oranda dışa bağımlı AB için “enerji arz güvenliği” konusunun ciddiyetini korumuştur. Bir diğer taraftan,
petrol ve doğalgaz Azerbaycan’ın en değerli servetleri olup, ülke milli gelirinin önemli bir kısmını bu kaynakların
dünya pazarlarında satışından sağlamaktadır. Dolayısıyla, AB için “enerji arz güvenliği” önemli olduğu kadar
Azerbaycan için de “enerji talep güvenliği” elzemdir. Bu bağlamda karşılıklı çıkarlara dayalı işbirliği
kapsamında AB, Azerbaycan enerji kaynaklarının kullanılması için kurumsal yapılar geliştirilmesine ve enerji
yönetiminin Avrupalılaştırılması’na yönelik çabalar ortaya koymaktadır. Bu çalışmada Azerbaycan enerji
politikasının Avrupalılaştırılması hususunda yapılan girişimler değerlendirilerek, gelinen noktadan hareketle
geleceğe yönelik bazı çıkarımlarda bulunmak hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler:Avrupa Birliği, Avrupalılaştırma, Azerbaycan, enerji politikası.
Dostları ilə paylaş: |