B i b l i o q r a f i y a
55
Mən Molla Pənah Vaqifin şeirlərini
oxuyarkən dünya poezi-
yasının lap zirvəsində dayanmış şairin ecazkar qüvvəsini hiss
edirəm.
Petrus Brovka,
belorus şairi
Vaqifin yaradıcılığı xalqa yaxındır, xalqın müqəddəs duyğu-
larının ifadəsidir.
Sergi Çilaya,
gürcü yazıçısı
Molla Pənahın əsərləri xalqın başa düşdüyü bir dildə yazıl-
mışdır və onlar azəri poeziyasının nümunəsi sayılır. Azərbaycan-
da fars poeziyasının təsirindən ilk dəfə olaraq o çəkinmişdir.
İvan Yenikolopov,
rus yazıçısı
M o l l a P ə n a h V a q i f
56
ƏSƏRLƏRİ
Kitabları
1856
1. Məcmueyi-divani-Vaqif və digər müasirin /tərtib edəni
Mirzə Yusif Nersesov (Qarabaği).- Teymurxanşura: Mirzoyev
mətbəəsi, 1856.- 152 s. Daş basması.
Ərəb əlifbasında.
Kitabın içindəkilərdən:
Tərcibənd: Ey büti-tutizəban, gəl
ki, məqalın istərəm...; Ey rəngi-ruxi-alına heyran gülü lalə...
Müstəzad: Nimtənə haqqında. Molla Pənah Vaqifin oğlu Əli
ağanın atasına cavabı.
Müxəmməs: Ey səba, yarə de kim, avarə
gördüm Vaqifi... Tiflisin tərifi; Vali oğlunun mədhi; Tərsa qızının
tərifi; Çuxanın tərifi; Kürk haqqında; Şalvar haqqında; Tüfəng
haqqında; Hüseyn xanın cavabı;
Gözəlin vəsfi; İşrət haqqında;
Müxəmməsi-müstəzadi-tərcibənd; Şikayət; Məhbubun gəlişi
münasibətilə; Dilbərin mədhi; Müxəmməsi-müstəzad; Qəzəli-
müstəzad; Vəsfi-dilbər; Saqqalı zəmm etmək haqqında; Yenə də
saqqal haqqında; Aşiqlik haqqında; Məhbubənin getdiyi vaxt
deyib.
Mürəbbeat: Dilbərin vəsfi; Ey camalı günəş, zülfləri
dilkəş...; Kür qırağının əcəb seyrəngahı var...; Siyahtel görmədim
Kür qırağında...; Həqdir, gözəl çoxdur cahan içində...; Açıqbaşda
əgər olsa bir dilbər...; Ay qabaqlı, bulud zülflü gözəlin...;
Sevgilim, ləblərin yaquta bənzər...; Anın üçün uymaz qeyriyə
könlüm...; Ey Kəbəm, Kərbəlam, Məkkəm, Mədinəm...; Bir
bəyaz gərdənli, mərmər sinəli...;
Bir gözəl ki, şirin ola binadan...;
Göndərdiyi meyvə haqqında; Yay qaş bucağında, al yanaq üstə...;
Göz qaldı yollarda, can intizarda; Genə bayram oldu xublar
evində...; Ey cananım, sən bəzənib gələndə...; Çox zamandır
yarın həsrətindəyəm...; Ay kənarın qabağında qıy kibi...; Genə
bəni yanar-yanar adlara...; Olmayaydı belə səfərə çıxmaq...;
B i b l i o q r a f i y a
57
Qaynar gözlərindən, şux baxışından...; Al geyinib çıxsan gülşən
seyrinə...; Genə səni gördüm, bağrım oxlandı...; Bir əndamı
nəsrin, dodağı qönçə...; Doldu dimağıma zülfün ənbəri...; Zülfün
başı taxtalanıb qabaqda...; Badi-səba, bir müjdə ver könlümə...;
Duruban eşqiylə güzar eylədim...; Oğrun baxa-baxa, ey çeşmi-
nərgis...; Bəhanə dutub bizdən gen gəzməgilən...; Bir ayna
qabaqlı, tər sinəli yar...
Qəzəllər: Salmaq nəzərindən bəni cananə
düşərmi?; Hər gedən gəlmiş, bənim ol gülüzarım gəlməmiş...;
Aydın
olsun gözlərim kim, gəldi yarın kağızı...; Mehribanlıq
görməyib bir məhliqadan küsmüşəm...; Qarabağ içrə bar şair...;
Ey Vidadi, gərdişi-dövrani-kəcrəftarə bax!. Vidadi Vaqifə
zarafatla yazıb; Vaqifin Vidadiyə cavabı; Vaqiflə Vidadinin
deyişməsi; Vaqifin Vidadiyə qocalıq vaxtı yazdığıdır; Vidadinin
cavabı; Vidadidən gələn kağız bəni fərxəndəhal etdi...
1908
2. Qafqaz şüərasının məşhuru Molla Pənah Vaqifin ələ
düşən əşarının məcmuəsi: “Tazə həyat” qəzetinin 1908-ci il
müştərilərinə hədiyyə
/Molla Pənah Vaqif;
toplayanı Haşım bəy
Vəzirov.- Bakı: “Tazə həyat” və “Kaspi” qəzetlərinin buxariyyə
mətbəəsi, 1908 (1326 h.).- 115 s.
Kitabın içindəkilər: Ey tuti-tutizəban, gəl kim məqalın
istərəm; Rahi-eşqində sənin mən canü sərdən keçmişəm; Ey
rəngi-rüxi-alına
heyran gülü lalə; Bir nimtənə kim, ta ola zərbəftü
nikutər; Ey rəngi-rüxi-alına heyran gülü lalə; Mən cahan mülkün-
də, mütləq, doğru halət görmədim; Bəh, bu bağın nə əcəb sərvi
dilaraları var; Valinin çeşmi çırağı, vəh nə türfə can imiş; Naz ilə
ta ol büti-ziba kəlisadan çıxar; Verdi ağa mənə bir çuxa ki, min
donə dəyər; Qış günü çünki dönər şol cənnətül-məvayə kürk; Çün
bizim şalvarımız əlavü hək əfzəl gərək; Dəhridə oldu mənə
dildarü dilbər bir tüfəng; Kim ki, zövq istər büti-şirindəhan
sevmək gərək; Nə xoşdur baş qoymaq bir güləndamın qucağında;
Sən qönçə kimi hər bir edən dəmdə yaşınmaq; Bilmənəm məndən
neçin
ol sevgili canan küsüb; Bir bəyaz gərdənli, mərmər sinəli;
M o l l a P ə n a h V a q i f
58
Ey mahi-şərəf, mehrü vəfalar gətiribsən; Bərq vurub gün tək çıxar
ol hüri peykər hər sabah; Üzündən ol günəş rüxsar ta məcər çəkib
durmuş; Bir gözəl ki, şirin ola binadan; Ol mahi-münəvvər ki,
səhərdən gedəcəkdir; Ah kim, bir yarın istignası öldürdü məni;
Bir gözəl qamətli yari-lalərəngi sevmişəm; Ey gül, sənə yoxdur
bu
nəzakətdə qərinə; Neylərəm, belə munun mən... iqbal içinə;
Ey məni eyləyən aləmdə pərişan saqqal; Ey zülfü siyah, sinəsi
əbyəz, gözü alə. Ey Vidadi, yenə xan qulluğunda; Vidadi ilə
deyişmə; Kim ki, sevdayi-səri-zülfi-pərişanə düşər; Vidadidən
gələn kağız məni fəxrəndəhal etdi; Qarabağ içrə bir şair
kəlimüllah Musadır; Hər gedən gəlmiş, mənim ol qəmgüsarım
gəlməmiş; Aydın olsun gözlərim kim, gəldi yarın kağızı; Mehri-
banlıq görməyib
bir məhliqadan küsmüşəm; Yarım nə gözəl
geyinib, əlvan bəzənibdir; Ey Vidadi, gərdişi-dövrani-kəcrəftarə
bax!; İki danə əcəb xosrovi-şahi; Bayram oldu, heç bilmirəm
neyləyim; Bir ayna qabaqlı, tər sinəli yar; Ey şahı xubların, şuxu
dilbərin; Ey cəmalı günəş, zülfləri dilkəş; Həqdir, gözəl çoxdur
cahan içində; Bulut zülflü, ay qabaqlı gözəlin; Açıqbaşda əgər
olsa bir dilbər;
Sevdiyim, ləblərin yaquta bənzər;
Onun üçün
uymaz qeyriyə könlüm; Ey Kəbəm, Kərbəlam, Məkkəm, Mədi-
nəm; Siyah tel görmədim Kür qırağında; Kür qırağının əcəb
seyrəngahı var; Göz qaldı yollarda, can intizarda; Ey siması
tərlan, sinəsi topğun; Genə bayram oldu xublar evində; Ey
cananım, sən bəzənib gələndə; Yay qaş bucağında, al yanaq üstə;
Çox zamandır yarın həsrətindəyəm; Ay kənarı qabağında qıy
kimi; Genə məni yanar-yanar odlara; Genə səni gördüm, bağrım
oxlandı; Olmayaydı belə səfərə çıxmaq; Qaynar gözlərindən, şux
baxışından; Al geyinib çıxsan gülşən seyrinə; Bir əndamı nəsrin,
dodağı qönçə; Zülfün başı taxtalanmış qabaqda;
Oğrun baxa-
baxa, ey çeşmi nərgis; Badi-səba, bir müjdə ver könlümə;
Duruban
eşqilə güzar eylədim;
Doldu dimağıma zülfün ənbəri;
Bəhanə tutuban bizdən gen gəzmə.