27
Həmin məzarlıqlar və məzar daşları eyni vaxtda aqibət sonluğu
yox, insanın yüksək varlıq olduğu, yüksəklərə qovuşar mə`nası
daşıyırdı.
Məzar daxili və dibi, daşla kip örtülürdü. Ona səbəb yox, mə`na
var idi, insanlar daşlarda, qayalarda sudan xilas oldular anlamı
daşıyıcısına çevrildi.
Bir səbəb də o idi ki, bir çoxları tufan vaxtı zədələrdən, aldıqları
yaralardan və özlərində ola biləcək, bə`zi xəstəlikləri (onların müxtəlif
tipləri) məzardan, torpaq yaddaşına süzülməsin, keçməsin.
Dəfndən sonrakı müddətdə, yağacaq yağışlar, torpaq səthindən
süzülərkən, süzülüb keçərkən o vücudlarda (gedən bioloji proseslərin
nəticələrindən) o sular, özündə (“o halları”) yaddaşlaşdırıb, yer altı
sulara qovuşdurmasın.
Yer altı sular, yer altı çaylar çox mürəkkəb şəbəkədir. O yer altı
çaylar, dərin qatlarda, çox sür`ətlə yer kürəsinin ekvatoruna tərəf
(şəbəkəli) çatıb, cəm olub oradan iki qütb arasına paylanır, süxurları,
qatları yeniləşdirir. Bir də iki qütb arasından, ekvatora tərəf səmtlənib,
dayanmadan güclü su axınıdır.
O “yaddaş” - daşıyıcısı bulaq, keşmə, kəhrizlər, çaylar vasitəsi
ilə, (bir də “o hallar”) yer səthinə qaldırılmasın. Torpaq, bitkilər, su, o
“halların daşıyıcısına” – çevrilməsin. Canlılar da, qida ilə, su ilə o
halların “daşıyıcısına” - çevrilməsin. O şərtlər qanun deyildi, ola biləcək
nəticələr kimi, nəzərdə tutulurdu.
Tufandan sonra xilas olmuş insanlar arasında Həzrəti Nuh
səmalara baxıb-baxıb, “İnsanlar bu ərazidə xilas oldular. Baxın ki,
Günəşin, küləyin, buludların, yağışların, suların, doluların, ərazisi
olmaz. Onlar yer üzündə hərəkətdə olar, bütün canlılarla bərabərliyi
bölər, bölüşdürər. Çünki onlar yer üzünün hər tərəfindən gələr, yer
üzünün hər tərəfinə yayılar, onların ərazisi olmaz, onlar bütün ərazilərə
çatar, onların qarşısını kəsən də, olmaz”- deyə xitab etdi.
O insanlar arasına, ətrafa, səmaya köklü olaraq bir
mehribançılıq, bir təşəkkürlülük inamı yarada bildi. Insanlar çox
28
sonralar göy qübbəsinə Kəhkəşan, bürclərə isə, Kəşanə deyərək seyr
edirdilər.
Tufandan sonrakı ilk məzarlar,
ancaq məzarlıqlar kimi
xarakterizə olunmadı. O məzarlar mə`na daşıyıcılarına, yaddaş
daşıyıcılarına çevrildilər. Məzarlar üzərində yerləşdirilən hündür, ensiz
daşlar bir mə`na daşıyırdı ki, gələcək insanlara, törəyəcək övladlara bir
yaddaş daşıyıcısı olsun ki, tufan vaxtı insanlar qayalarda, daşlarda cəm
oldular.
Tufana güc gərdilər, sinə gərdilər, daşlarda xilas oldular ki,
insan törəməsi də, davam etdi (tufan ərəfəsində, sudan xilas olmağa,
başqa bir xilas vasitəsi olmuş olsa idi, çox güman ki, o xilas vasitəsini
tarixləşdirib, yaddaşlaşdıra bilərdilər və bu tarixi yaddaşlaşdırmağa
labüd olardı).
Amma, dünya tufanından əvvəl, yer üzündə yaşayan bəşəriyyət,
evlənirdi də, bu dünyadan köçürdü də. Tufan ərəfəsinə qədər bu
dünyadan köçən insanlara “O, ilkinə qovuşdu” – düşüncəsi ilə,
yanaşırdılar və məzarlar üzərində nəsil, törəmə rəmzləri ilə, müxtəlif
işarələrlə işarələnirdi.
O törəmənin xüsusiyyəti, davranışı, insanlar arasında tutduğu
mövqe tanıtma “tamğa” işarələri ilə, simvolizə olunurdu. O tamğa
işarələri ilə yanaşı, müxtəlif təbii rəngləri üzlərinə çəkməklə işarə,
bildiriş daşıyırdı.
Dulusçuluq (saxsı, gil qablar, əşyalar) üzərinə işarələr (tamğa)
və bu kimi başqa mə`mulatlarda, o mə`mulatın kimə, kim tərəfindən
hazırlanması ilə yanaşı, hansı nəslə, törəməyə aid olduğu bilinsin. O
işarələr, simvollar, ornamentlər nəsil (qlan-klan) bildirişi idi.
O işarələr, tamğalar o dövr insanların və nəsillərin biri – biri
arasında tanıtma işarələri olmaqla, onların xasiyyət, davranış, tutduğu
mövqeyini bildirirdi. Sonralar o işarələr, simvollar, tamğalar bayraq
şəklinə, atribut şəklinə qədər gəlib çıxdı. Tufandan sonra xilas olmuş
insanlar daşlara, qayalara öz nəsil, törəmə işarələrini tamğalarını da
işarə etdilər. Onlarla yanaşı daşlar, qayalar üzərinə ən mühüm işarələr
29
arasında buynuzlu Qoç, Buğa şəkilləri həkk etmək isə o tufan ərəfəsinin
Qoç bürcündən, Buğa bürcünə keçən ərəfədə baş verdiyi işarələnirdi.
O qeydlər, o işarələrlə yanaşı, daş kitabələrdə o dövr işlədilən
həriflər də, həkk olunurdu. Bu gələcəkdə böyüyəcək, uşaqların,
törəmələrin öz “daş yaddaşı” – daşlaşacaq yaddaşında, bu davamlı
əlifbası olacaqdı. Bu ərazi, tufandan sonra, insanlığın beşiyi, nənnisi
adlandırıldı.
O dövrdən sonrakı tarixi mərhələlərdə bir çox ərazilərdə daş
üzərində qazılmış buynuzlu qoç, buğa şəkilləri ona işarə idi ki, yer
həyatı “bu ərəfədə”, dünya tufanından sonra ikinci dəfə başlayıb. Bu
işarələr bütün bəşəriyyətə yaddaş tövsiyyəsi idi.
O insanlar, bir çox halları, yaddaşlaşdırırdılar. Ən böyük yaddaş,
su yaddaşı, hesab olunurdu. Çünki, Suyun - yaddaş daşıyıcısı olması o
insanlara bir daha, yad olundu ki, “suya mehriban olaq, sudan – su ilə
xilas olduq, istəklərimiz, düşüncələrimiz xilas etdi bizi, suya deyilən hər
söz, hər düşüncə, sular arasında dolaşar, əzabını, dərdini, xəstəliyini
demə suya, o özündə daşıyar, o özünə (sənə), qaytarar. Mehribançılığı,
istəklərini, həsrət çəkdiyini, sevincini de suya, tapa bilmədiklərini de
suya, sular - sularla dolaşar, kömək gətirər sənə. Suyu əziz saxla, əziz
bil, su candır, canındır - canını əziz saxla”.
Qəribədir, yer üzünün yaddaş daşıyıcısı sudur, insanın yaddaş
daşıyıcısı isə, qandır. O da maye, bu da maye. O da axır – axmadadır,
qan da axır – axmadadır. Yaddaş hallarını daşımaqdadır. Ürəyi də,
hərəkətə gətirən, elə qandır. (Ürək daxili üzv kimi, qanı hərəkətə
gətirmir, qan güclə hərəkətdə olub, ürəyin mədəciklərini hərəkətə
gətirir).
Bu ərəfədə Həzrəti Nuhdan o insanlara bir xitab da var idi, o
təşəkkürlülük xitabı idi. Həzrəti Nuh o insanlara deyərdi ki,
“Təşəkkürlü olaq - Günəşə, suya, torpağa. İnsan törəməsinə kömək
edər, yaşadar onlar.
Başın üstündə İşıq, sudan xilasın - torpaqda oldu, torpaq əziz
Dostları ilə paylaş: |