Microsoft Word who-aims final report azerb 04 2008. doc
Yüklə 281,14 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İXTİSARLARIN SİYAHISI
5 MİNNƏTDARLIQ
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən tətbiq edilən Psixi Sağlamlıq Sistemlərinin Qiymətləndirilməsi üçün Vasitə (ÜST-PSSQV) Azərbaycan Respublikasında psixi sağlamlıq sistemi haqqında məlumatların toplanmasında istifadə olunmuşdur.
Azərbaycan Respublikasında layihə Şirin Kazımov, Fuad İsmayılov, Murad Sultanov, Səbuhi Abdullayev tərəfindən yerinə yetirilmişdir.
Layihə ÜST ölkə ofisi heyətinin üzvü Sevil Əsədova və Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin direktoru Ceyhun Məmmədov tərəfindən koordinasiya edilmişdir.
Əsas iştirakçı qurumlar olan Səhiyyə Nazirliyi, Ədliyyə Nazirliyi, Dövlət Statistika Komitəsi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi kimi təşkilatlarla əməkdaşlıq edilmədən bu tədqiqatın yerinə yetirilməsi mümkün olmazdı. Azərbaycan Psixiatriya Assosiasiyası (AzPA), Beynəlxalq Tibb Korpusunun Azərbaycan nümayəndəliyi və Psixiatriya üzrə Qlobal Təşəbbüsün rolu yüksək qiymətləndirilməlidir. Psixi sağlamlıq üzrə Milli koordinator Gəray Gəraybəyli və AzPA-nın layihələr üzrə katibi Fidan Məmmədovaya xüsusi təşəkkürlərimizi bildiririk. Hesabatın nəzərdən keçirilməsində fəal iştiraklarına və faydalı düzəlişlər etdiklərinə görə Bakı səhəri Ruhi-Əsəb Xəstəlikləri Dispanserinin baş həkimi t.e.d. Nadir Əliyevə, Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun Psixiatriya kafedrasının müdiri professor Teymur Qafarova, AzPA-nın prezidenti professor Nadir İsmayılova və Azərbaycan Respublikasının Baş Məhkəmə Psixiatrı professor Bilal Əsədova dərin minnətdarlığımızı bildiririk.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Psixi Sağlamlıq Sistemlərinin Qiymətləndirilməsi üçün Vasitəsi (ÜST-PSSQV), ÜST Cenevrə ofisinin Psixi Sağlamlıq və Narkotik Vasitələrdən Sui- istifadə Departamentinin Sübut və Tədqiqatlar Qrupu tərəfindən, ÜST-də və digər təşkilatlarda çalışan həmkarları ilə əməkdaşlıq şəraitində konseptual cəhətdən hazırlanmış və tərtib edilmişdir.
ÜST-PSSQV-in tərtib edilməsi haqqında tam məlumat əldə etmək üçün aşağıda göstərilən saytda yerləşdirilmiş ÜST-PSSQV (ÜST, 2005) sənədinə müraciət edin. http://www.who.int/mental_health/evidence/WHO-AIMS/en/index.html
İnstitutları nəzdində) və Psixi Sağlamlıq Xidmətləri Mərkəzi (Narkotik Vasitələrdən Sui- istifadə və Psixi Sağlamlıq Xidmətləri Administrasiyası [SAMHSA] nəzdində); İtaliyanın Lombardiya vilayətinin Səhiyyə İdarəsi; Belçikanın İctimai Səhiyyə Nazirliyi; Kanadanın Sağlamlıq Tədqiqatları İnstitutları – Nevrologiya, Psixi Sağlamlıq və Narkomaniya İnstitutu tərəfindən maliyyə yardımı və/ və ya kadr dəstəyi almışdır.
ÜST Baş Qərargahında ÜST-PSSQV qrupuna Benedetto Saraseno, Şexar Saksena, Tom Barret, Antonio Lora, Mark van Ommeren, Codi Morris, Anna Mariya Berrino və Qrazia Motturi daxildir.
ÜST-PSSQV layihəsi Şexar Saksena tərəfindən koordinasiya edilmişdir.
6 İXTİSARLARIN SİYAHISI
AzPA Azərbaycan Psixiatriya Assosiasiyası DB Dünya Bankı
İS İctimai səhiyyə İSX İlkin səhiyyə xidməti KTM Klinik Tibbi
Mərkəz, Bakı MK Məcburi köçkünlər MPEM Məhkəmə-Psixiatriya Ekspertizası Mərkəzi MPSŞ
Məhkəmə psixiatriyası stasionar şöbəsi (Məcburi müalicə üçün nəzərdə tutulan stasionar şöbələri) PND Psixonevroloji dispanser PS Psixi sağlamlıq PSS Psixi sağlamlıq sistemi PSSQV Psixi Sağlamlıq Sistemlərinin Qiymətləndirilməsi üçün Vasitə PX Psixiatriya xəstəxanası PSŞ Psixosomatik şöbə
SƏT Sübutlara əsaslanan təbabət SN Səhiyyə Nazirliyi Soİ Sovet İttifaqı Sİ Sosial işçi ÜST Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı
7 QISA MƏZMUN
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən tətbiq edilən Psixi Sağlamlıq Sistemlərinin Qiymətləndirilməsi üçün Vasitə (ÜST-PSSQV) Azərbaycan Respublikasında 2006-cı ilə mövcud olan psixi sağlamlıq sistemi haqqında məlumatların toplanmasında istifadə olunmuşdur. Bu məlumatların toplanmasında məqsəd psixi sağlamlıq sistemini təkmilləşdirmək və dəyişikliklərə nəzarəti təmin etmək üçün əsas hazırlamaqdır. Nəticədə, Azərbaycan Respublikasında psixi sağlamlıqla bağlı dəqiq məlumatlara əsaslanmış, aydın baza informasiyaya və hədəflərə malik planlar tərtib etməyə imkan yaranacaqdır. Bu, həmçinin islahatlar siyasətinin həyata keçirilməsində, icma yönümlü xidmətlərin verilməsində, psixi sağlamlıq sahəsində maarifləndirmə, profilaktika, müalicə və reabilitasiya məsələlərinə pasiyentlərin, ailələrin və digər iştirakçıların cəlb edilməsində baş verən irəliləyişləri müşahidə etmək üçün faydalı olacaqdır.
Hal-hazırda Azərbaycanda psixi sağlamlıqla bağlı siyasət həyata keçirilmir. Həmçinin psixi sağlamlıq sahəsində strateji plan və fövqəladə hallar/ fəlakətlər üçün psixi sağlamlıqla bağlı hazırlıq planı mövcud deyildir. Sosial sığorta sistemi formalaşma dövründə olduğuna görə psixi sağlamlıqla bağlı xidmətlər sığorta ilə tam təmin olunmur. Ölkədə insan hüquqlarına riayət edilməsinə rəy verən qurumun olmasına baxmayaraq, həmin orqan psixi xəstə şəxslərin hüquqlarının qorunması ilə bağlı məsələləri sistemli şəkildə həyata keçirmir.
Ölkədə psixi sağlamlıq məsələləri ilə məşğul olan rəsmi qurum yoxdur. On bir ambulator psixiatriya müəssisəsinə hər 100 000 nəfər ümumi əhalidən 1092 nəfər müraciət edir. Gündüz stasionarları kifayət qədər istifadə olunmur və onlarda hər 100 000 nəfər ümumi əhali üçün 24,9 pasiyent müalicə olunur. Ümumi tipli xəstəxanalardan yalnız ikisində stasionar psixiatriya şöbəsi mövcuddur və onların çarpayı sayı hər 100 000 nəfər əhali üçün 0,71-ə bərabərdir. Bu stasionar psixiatriya şöbələrində uşaqlar və yeniyetmələr üçün çarpayılar nəzərdə tutulmamışdır. Ölkədə ümumi çarpayı sayı hər 100 000 nəfər əhali üçün 48,9-a bərabər olan doqquz psixiatriya xəstəxanası (PX) vardır. Psixiatriya xəstəxanalarına ilk növbədə şizofreniyadan əziyyət çəkən, şizofreniyaya bənzər əlamətlərlə və sayıqlama ilə müşayiət edilən xəstəlikləri olan pasiyentlər (36%) qəbul edilir. İnsan hüquqlarının pozulması halları bəzi stasionar psixiatriya müəssisələrində müşahidə edilir. Kultural xüsusiyyətlərlə əlaqədar olaraq, Azərbaycan Respublikasında qadınlar tibbi yardım üçün psixiatriya müəssisələrinə kişilərdən daha az müraciət edirlər. Belə ki, Azərbaycan Respublikasında qadınların ailə çərçivəsində qayğısına qərb ölkələri ilə müqayisədə daha çox diqqət yetirilir. Psixiatriya müəssisələrinə müraciət edənlərə psixososial sahədə hər hansı köməklik göstərilmir. Psixiatriya müəssisələrinin hamısında (100%) müəssisədə tətbiqi mümkün olan hər dərman qrupu üzrə heç olmasa bir pulsuz psixotrop preparatla təmin olunmuşdur.
İlkin səhiyyə xidməti işçiləri psixi sağlamlıqla bağlı hər hansı təlimlər keçmirlər və nadir hallarda psixiatriya müəssisələri ilə qarşılıqlı əlaqələr yaradırlar.
Hər 100 000 nəfər əhaliyə psixi sağlamlıq sahəsində çalışan 22 işçi düşür. Sosial işçilər və klinik psixoloqlar üçün bu göstəricilər xüsusilə aşağı səviyyədədir. Peşə xəstəlikləri üzrə mütəxəssislər arasında psixi sağlamlıq məsələləri ilə məşğul olanlar yoxdur. Psixi sağlamlıq sahəsində çalışan işçilər, əsasən psixiatriya xəstəxanaları və
Yüklə 281,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|