Azərbaycan Respublikası beynəlxalq idman və turizm əlaqələri sistemində
(1991-2005-ci illər)
5
xüsusi diqqət yetirmişdir. Əgər 1997-ci ilin avqustundan – 2001-
ci ilin martınadək beynəlxalq əlaqələrin yaradılmasına, dünya və
qitə idman təşkilatları ilə əməkdaşlığın qurulmasına və tədricən
inkişaf etdirilməsinə xüsusi önəm verilirdisə, 2001-2004-cü illə-
ri əhatə edən olimpiya dövrü yaradılmış əlaqələrin sıx əməkdaş-
lığa keçməsi ilə səciyyələnmişdir.
Bu mövzunun araşdırılması müasir Azərbaycan Respublika-
sının beynəlxalq idman və turizm əlaqələrinin mahiyyətini dərk
etməyə, bu əlaqələr sistemində Azərbaycanın tutduğu yeri
müəyyənləşdirməyə imkan verir.
İkincisi, göstərilən sahədə aparılan elmi araşdırmalar Azər-
baycan Respublikasının idman və turizm sahəsində yeritdiyi si-
yasət konsepsiyasını yeni nəzəri müddəalarla zənginləşdirməklə
yanaşı, bu əlaqələrin taktika və strategiyasını başa düşmək, mil-
li-dövlət maraqlarının həyata keçirilməsini təmin etmək baxı-
mından da aktualdır.
Üçüncüsü, dünyada inteqrasiya proseslərinin genişləndiyi, o
cümlədən turizmin iqtisadi əhəmiyyətinin artdığı, təmiz ekoloji
mühitin get-gedə daraldığı və turizm üçün böyük üstünlük kəsb
etdiyi müasir dünyada ölkəmizin zəngin turizm potensialından
istifadə imkanlarının aktuallığı, bu baxımdan Azərbaycan Res-
publikasının turizm sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığının möv-
cud vəziyyəti və gələcək perspektivlərinin elmi təhlili mühüm
məsələlərdəndir.
Dördüncüsü, Azərbaycan Respublikasının idman və turizm
sahəsində regional və beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən dünya
dövlətləri ilə əlaqələrinin, bağlanmış müqavilələrin, görülmüş
işlərin, dövlətimizin beynəlxalq olimpiya oyunlarında və turizm
sərgilərində iştirakı və qazandığı uğurların öyrənilməsi böyük
əhəmiyyət kəsb edir.
Beşincisi, Dağlıq Qarabağ müharibəsi nəticəsində Azərbay-
canın işğal olunmuş ərazilərində idman və turizmin maddi-tex-
niki bazasının ermənilər tərəfindən vəhşicəsinə dağıdılması, iş-
ğal altındakı torpaqlarımızın “müstəqil dövlət”in ərazisi kimi qə-
Həsənov Yusifəli Lətif oğlu
6
ləmə verilməsi, burada müxtəlif idman tədbirlərinin keçirilməsi,
Dağlıq Qarabağdakı turizm obyektlərinin Ermənistan turizm
marşrutlarına daxil edilməsi bu istiqamətdə obyektiv tarixi həqi-
qəti ortaya qoymağı, onları tutarlı elmi dəlillərlə bir daha əsas-
landırmağı aktual və əməli bir vəzifəyə çevirir.
Göstərmək lazımdır ki, araşdırılan problem indiyədək istər
Azərbaycanda, istərsə də xaricdə ayrıca tədqiqat obyekti olma-
mışdır. Doğrudur, mövzunun bəzi aspektlərinə, özəlliklə idmana
dair publisistik səviyyədə müəyyən yazılarda toxunulsa da, pro-
blemin bütöv və bir sıra ciddi istiqamətlərinin, xüsusilə də tu-
rizm sahəsində əlaqələrin mövcud vəziyyətinin və gələcək pers-
pektivlərinin elmi şəkildə araşdırılmasına ciddi ehtiyac duyul-
maqdadır.
Keçmiş Sovet İttifaqında və sosializm düşərgəsi ölkələrində
yenidənqurmanın başlanması, fərqli ideoloji sistemdə yaşayan
insanlar arasında yeni münasibətlərin formalaşması yeni eranın
başlanmasına səbəb oldu. Hər il ölkəmizdə və xaricdə keçirilən
turizm və idman sahəsindəki çoxsaylı beynəlxalq konfranslar,
görüşlər, yarışlar, sərgilər və digər mühüm tədbirlər müxtəlif öl-
kələrdən turistləri cəlb etməklə yanaşı, nailiyyətlərimizi də gör-
məyə və iqtisadi imkanlarımızın genişlənməsinə şərait yaradır.
Azərbaycan Respublikasının 1991-2005-ci illərdə idman və
turizm sahəsində beynəlxalq əlaqələrinin əsas istiqamətlərinin
tarixi bu monoqrafiyanın tədqiqat obyektidir. Bu dövrdə sepa-
ratizm, terror, müharibə və qaçqınlar problemi ilə üzləşməsinə
baxmayaraq, Azərbaycan Respublikası iqtisadi yüksəlişə nail ol-
muş, idman və turizmin inkişafı və təbliği baxımından əhəmiy-
yətli yol qət etmişdir.
Ölkədə idman və turizmin inkişafı üçün atılan addımlar
Azərbaycan dövlətinin beynəlxalq aləmdə etibar və nüfuzunun
artması demək idi. Əsərdə Azərbaycan Respublikasında idman
və turizmin inkişafını şərtləndirən və təmin edən idman və
turizm təşkilatlarının bütün strukturlarının yaradılması, idman və
turizm sahəsində maddi-texniki bazanın möhkəmləndirilməsi,
Azərbaycan Respublikası beynəlxalq idman və turizm əlaqələri sistemində
(1991-2005-ci illər)
7
bu məqsədlə dövlət proqramlarının hazırlanması, regional və
beynəlxalq idman və turizm təşkilatları ilə əlaqələrin qurulması
və ölkəmizin bu təşkilatlarda fəal iştirakı, müxtəlif ölkələrlə mü-
vafiq müqavilələrin bağlanması məsələləri nəzərdən keçirilmiş-
dir.
Monoqrafiyada Azərbaycan Respublikasının idman və tu-
rizm sahəsindəki əlaqələrinin istiqamətləri, bağladığı müqavilə-
lərin əhəmiyyəti göstərilir, bu sahədə dövlətimizin maraqları
əsaslandırılır və təhlil olunur.
Əsərdə Azərbaycan Respublikasının Beynəlxalq Olimpiya
Hərəkatına qoşulması, bu sahədə qazandığı uğurlar, respublika-
da beynəlxalq standartlara cavab verən olimpiya idman qurğula-
rının istifadəyə verilməsi və bütün bunların ölkəmizin idman və
idman turizmi əlaqələrində mühüm amilə çevrilməsindən bəhs
olunur.
Ölkələr arasında idman və turist mübadiləsi həmin ölkələrin
qarşılıqlı münasibətlərindən, xüsusilə də siyasi və iqtisadi mü-
nasibətlərindən çox asılıdır. Normal diplomatik münasibətlər,
idman və turizm sahəsində saziş və müqavilələrin olması, kom-
munikasiya və nəqliyyat vasitələrindən birgə istifadə, turist rek-
lamı mübadiləsi və s. ölkələr arasında turist axınının və idman
əlaqələrinin güclənməsinə səbəb olur. Məhz buna görə də Azər-
baycan Respublikasının Avropa, Rusiya və digər MDB ölkələri,
Türkiyə, İran, Pakistan, Çin və ərəb ölkələri ilə idman və turizm
əlaqələri tarixinin seçdiyimiz zaman kəsiyində də öyrənilməsi
son dərəcə elmi və böyük əməli-siyasi əhəmiyyət kəsb edir.
Araşdırdığımız mövzunun xronoloji çərçivəsi 1991-ci ildən
2005-ci ilədək olan dövrü əhatə edir. Əsərdə dövlət müstəqilli-
yini bərpa edən Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq aləmə
inteqrasiyası prosesinin başlanmasından onun regionda və dün-
yada real siyasi və iqtisadi qüvvəyə çevrilməsinə qədər keçdiyi
yol ardıcıl şəkildə göstərilmişdir. Bu çərçivə təkcə idman və tu-
rizm sahəsində deyil, digər sahələrdə də Azərbaycan Respub-
likasının yeni inkişaf mərhələsinə daxil olması ilə nəticələnən
Dostları ilə paylaş: |