Həsənov Yusifəli Lətif oğlu
8
tarixi hadisələrin gedişini izləməyə imkan verir. 1991-2005-ci il-
lər, həqiqətən də, Azərbaycan Respublikası üçün qəti dəyişiklik-
lər dövrü oldu. Azərbaycan Respublikası başqa sahələrlə yanaşı
idman və turizmdə də regional və beynəlxalq əlaqələrini inkişaf
etdirdi. 1997-ci ildə İ.H.Əliyevin MOK-a prezident seçilməsi
Olimpiya Hərəkatının ölkəmizdə yeni bir vüsət almasına təkan
verdi.
Qeyd etmək lazımdır ki, indiyədək idman və turizm əlaqələ-
ri sahəsində Azərbaycan Respublikasının fəaliyyətini bütövlük-
də əhatə edən xüsusi kitab yazılmamışdı. Doğrudur, bəzi
müəlliflər öz monoqrafiyalarında və dərs vəsaiti kimi nəşr olun-
muş əsərlərində Azərbaycan Respublikasının idman və turizm
əlaqələrini işıqlandırmaq baxımından müəyyən cəhdlər göstər-
miş və qüvvə sərf etmişlər. Onlar bu məsələyə başqa aspektlər-
dən yanaşsalar da, həmin əsərlərdə qiymətli faktoloji materiallar
verilmişdi. Bu əsərlər arasında idman tarixi üzrə A.Abiyev və
D.Quliyevin “Helsinkidən başlayan yol...” (bu kitabda idmançı-
larımızın ilk təmsil olunduğu 1952-ci il olimpiya oyunlarından
2000-ci il Sidney oyunlarına qədərki tarixdən və zəhmət, əzm
hesabına qazanılan uğurlardan bəhs olunur), A.Əliyev və D.Qu-
liyevin “Bədən tərbiyəsi və idman tarixi” (bu dərslikdə yuxarıda
qeyd olunan kitablardan fərqli olaraq dünyada bədən tərbiyəsi və
idmanın tarixindən, həmçinin ölkəmizdə bu sahənin inkişafından
bəhs olunur), A.Əliyev və N.Əsgərovanın “Müstəqil Azərbay-
canda bədən tərbiyəsi və idmanın inkişaf tarixi (1991-2006)”
(müstəqillik illərində Azərbaycan Respublikasında idmanın inki-
şafından və bu sahəyə dövlətin qayğısından bəhs olunur),
E.Acalov, Ş.Əzizova və V.Əkbərovun ”Bədən tərbiyəsi və id-
man tarixi” (bu əsərdə də ümumdünya və Azərbaycan idmanının
inkişafı tarixinə toxunulur), D.Quliyev və A.Səfərovanın “Azər-
baycan idmanının dünəni və bu günü” (kitab ölkə idmanının
keçdiyi şərəfli idman tarixindən bəhs edir), D.Quliyevin “Azər-
baycan idmançıları olimpiya oyunlarında (1952-2008)” (adından
da göründüyü kimi, ölkəmizin idmançılarının SSRİ tərkibində
Azərbaycan Respublikası beynəlxalq idman və turizm əlaqələri sistemində
(1991-2005-ci illər)
9
və müstəqillik illərində olimpiya oyunlarında iştirakından bəhs
edilir), “Azərbaycanda bədən tərbiyəsi və idmana dövlət qayğısı
(1970-2000)” (Heydər Əliyevin Azərbaycan idmançılarına gös-
tərdiyi diqqət və qayğı, idman sahəsində onun apardığı siyasət
öz əksini tapmışdır), “Azərbaycanda bədən tərbiyəsi və idmanın
inkişaf tarixi 1900-2000” (düz bir əsr ərzində ölkəmizdə idma-
nın inkişaf tarixindən və idmançılarımızın olimpiya oyunların-
dakı uğurlarından bəhs edilir) və digər əsərləri qeyd etmək la-
zımdır. Turizm sahəsində isə ilk növbədə C.Məmmədov, H.Sol-
tanova və S.Rəhimovun “Beynəlxalq turizmin coğrafiyası” (tu-
rizmin yaranması tarixindən və beynəlxalq turizmdən bəhs olu-
nur), İ.Hüseynov və N.Əfəndiyevanın “Turizmin əsasları” (tu-
rizmin bir elm kimi müxtəlif sahələrindən söhbət açılır), S.H.Rə-
himovun “Turizm ekskursiya işinin təşkili” (turizm nəzəriyyəsi-
nin əsaslarından, turizmin dünyada və ölkəmizdə inkişaf tarixin-
dən, əhəmiyyətindən, statistikasından, bazarından, beynəlxalq
turizm təşkilatlarından bəhs edilir), B.Ə.Bilalovun “Turizm fəa-
liyyətinin tənzimlənməsi” (turizmlə bağlı beynəlxalq konvensi-
yalar, müqavilələr təhlil edilir, beynəlxalq və milli turizm təşki-
latlarının fəaliyyəti araşdırılır, beynəlxalq hüquq nöqteyi-nəzə-
rindən turizm səfərlərinin müxtəlif aspektləri işıqlandırılır, bu
sahənin hüquqi bazası, sahibkarlıq fəaliyyəti və s. şərh edilir),
S.T.Yeqanlı, E.M.Hacıyevin “Turizm” (turizmin tarixi, coğrafi-
yası, inkişaf siyasəti və s. bəhs edilir) adlı dərs vəsaitlərini,
C.Məmmədovun və B.Bilalovun “Azərbaycanda gəlmə turizm
və onun inkişaf yolları” (bu monoqrafiyada dünya miqyasında
turizmin hazırkı vəziyyətindən, ölkəmizdə gəlmə turizmin pro-
blemlərindən və Azərbaycanda mövcud olan turist marşrutların-
dan danışılır), V.Zeynallının “Azərbaycanda turizm sistemi fəa-
liyyətinin və idarə olunmasının iqtisadi-coğrafi problemləri”,
A.Əhmədov, E.Hacıyev və Z.Zamanovun rus dilində qələmə al-
dıqları “Beynəlxalq turizm” (beynəlxalq turizmin dünyadakı
müasir vəziyyətindən bəhs edilir), S.Yeqanlı və E.Hacıyevin ye-
nə rusca yazdıqları “Beynəlxalq turizm və Azərbaycan Respub-
Azərbaycan Respublikası beynəlxalq idman və turizm əlaqələri sistemində
(1991-2005-ci illər)
11
lərarası əlaqələrə dair hesabatlardan ibarətdir.
Əsərdə təhlil edilən mənbələrin üçüncü qrupuna dövləti-
mizin idman və turizmə göstərdiyi qayğını əks etdirən qanunlar,
idman və turizmin inkişafına dair dövlət proqramları, hər il
Bakıda təşkil olunan Azərbaycan Beynəlxalq Turizm Sərgisinin
materialları daxildir.
Mənbələrin dördüncü qrupunu kütləvi informasiya vasitələ-
rində dərc olunmuş sənədlər və materiallar təşkil edir. Bunlar
əsasən “İdman”, “Olimpiya dünyası”, “Turizm yenilikləri”,
”WTO news“, “Azərbaycan”, “Xalq” qəzetləri və «Панорама
Азербайджана», “Olimpiya” jurnallarında dərc olunmuş
yazılardır.
Onu da qeyd edək ki, adı çəkilmiş qaynaqların materialla-
rının bir hissəsi müvafiq idarə və təşkilatların cari arxivlərindən
əldə olunmuşdur.
Bu monoqrafiyada 1991-ci ildən 2005-ci ilədək olan dövr-
də Azərbaycan Respublikasında idman və turizmin vəziyyətini,
onun bu sahədəki beynəlxalq əlaqələrini, bu istiqamətdə müxtə-
lif dövlətlərlə bağladığı müqavilələr və onların yerinə yetirilmə-
sini, Olimpiya oyunlarında, turizm sərgilərində iştirakının əhə-
miyyətli nəticələrini təhlil etmək məqsədi qarşıya qoyulmuşdu.
Bu əsas elmi məqsədə nail olmaq üçün monoqrafiyada aşağıdakı
konkret vəzifələri həll etmək cəhdi göstərilmişdir:
– Azərbaycanda idman və turizm sahəsində əldə olunan nai-
liyyətlərin ötəri xarakter daşımadığını vurğulamaq, idman və tu-
rizmin inkişaf etdirilməsinin son dərəcə zəruri olduğunu əsaslan-
dırmaq;
– Müasir dünyada idman və turizm əlaqələrinin qarşılıqlı
surətdə faydalı olmasının üstünlüyünü göstərmək;
– Ölkəmizin idman və turizm potensialının dünyaya tanıt-
dırması prosesini izləmək, dövlətin idman və turizm sahəsində
yürütdüyü siyasətin bu sahəyə təsiri məsələlərini, Azərbaycanın
beynəlxalq idman və turizm əlaqələrinin xarakterini tədqiq et-
mək, terrorizm və separatizmlə üzləşən Azərbaycanın idman və
Dostları ilə paylaş: |