Microsoft Word ?Z. V. T. kitab doc
Yüklə 1,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
13 Bu amaç doğrultusunda, “Nevruz Bayramı” bu yıl ilk defa resmi olarak Paris’te UNESCO merkez binasında ve Strasburg’da kutlandı. Türksoy üyesi altı ülkeden iki yüz elli sanatçının katılımıyla geçtiğimiz yıl Bişkek-Almatı-Ankara ve Bakü’de gerçekleştirilen Köroğlu operası bu yıl birinci İstanbul opera festivali çerçevesinde Avrupa kültür başkenti İstanbul’da sahnelenecektir. Sekiz TÜRKSOY üyesi ülke- den 19 başarılı konservatuar öğrencisinde kurulu TÜRKSOY Gençlik Oda Orkestrası Temmuz 2010 tarihinde Almanya’da Wagner Festivaline Türk dünyasını temsil ede- cektir. Strazburg’da Avrupa Konseyi binasında TÜRKSOY resim sergisi ve TÜRKSOY Kuarteti konseri gerçekleştirile- cektir. 2011 yılında ise, “Nevruz Bayramı”nın New-York’ta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kutlanması için hazır- lıklar yürütülmektedir. TÜRKSOY teşkilatı, doğumunun 120. yılı vesilesiyle 2010 yılını Ahmet Zeki Velidi Togan yılı ilan etmiştir. Bu çerçevede 21 Aralık 2009 tarihinde İstanbul Üniversitesi Avrasya Enstitüsü’nde “Ahmet Zeki Velidi Togan’ı Anma Günü”, 1 Şubat 2010 tarihinde Başkurdistan’ın başkenti Ufa’da basın toplantısı, 10 Mart’ta Kazakistan’ın Almatı şehrinde “Uluslararası Zeki Velidi Togan Bilgi Şöleni”, 27 Nisan’da Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Enistitüsü’nde “Ahmet Zeki Velidi Togan ve Türklük Bilim Mirası Konferansı” düzenlenmiştir. Bu yılın sonuna kadar, TÜRKSOY üyesi ülkelerde bu tür etkinlikler devam edecektir. Bu gün ise, Mirza Fatali Ahundov Azerbaycan Milli Kütüphanesi’nde Uluslararası Zeki Velidi Konferansı için değerli devlet ve bilim adamları bir araya toplanmışlardır. Bu uluslararası Konferansla, değerli bilim adamımızı sizlerle bir kez daha anmaktan mutluluk duyacağız. Zeki Velidi’nin Azerbaycan, Orta Asya tarihi ve coğrafyası alanındaki çalışmaları Türk kültürü ve tarihine yapmış olduğu değerli katkıları bir kez daha hatırlanacaktır.
14 Türk dünyasının kıymetli şahsiyetlerinden birini anmak üzere bir araya geldiğimiz etkinliğin organizasyo- nunda bizlere ev sahipliği yapmasından dolayı Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığına, Mirza Fatali Ahundov Azerbaycan Milli Kütüphanesi yöneticilerine, or- ganizasyon komitesine ve siz değerli katılımcılara teşekkür eder, bu vesileyle sizlere şahsım ve TÜRKSOY teşkilatı adına en derin saygılarımı sunarım.
15
AMEA akad. Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru, millət vəkili, filologiya elmləri doktoru, professor ƏHMƏD ZƏKİ VALİDİ TOĞANIN HƏYAT VƏ YARADICILIĞI
XX əsrdə türk xalqlarının istər qədim və orta əsrlər, istərsə də müasir tarixinin öyrənilməsində dünyanın aparıcı elmi mərkəzlərində və təhsil müəssisələrində çalışan görkəmli tədqiqatçı-alimlərlə bərabər, Türkiyədə müasir türk tarixişünaslığının banilərindən biri sayılan prof. dr. Əhməd Zəki Validi Toğanın (1890, Başqırdıstan - 1970, İstanbul) da özünəməxsus rolu olmuşdur. Türkiyə Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra şərqşünaslıq elminin bir sahəsi olan türkologiyanın inkişafına dövlət səviyyəsində diqqət yetirilməyə başlanıldı. M.K.Atatürkün təşəbbüsü ilə Türk Dil Qurumu və Türk Tarix Qurumu kimi elmi mərkəzlər təsis edildi. Yeni hökumət gənc alimləri Avropanın nüfuzlu universitetlərinə və elmi-tədqiqat mərkəzlərinə göndərərək onların inkişafına xüsusi qayğı göstərməyə başladı. 1920- 1940-cı illərdə Türkiyə Cümhuriyyətində, xaricdə təhsil alıb qayıtmış gənc alimlərin türk xalqlarının tarixinə və mədəniyyətinə aid apardıqları tədqiqatların nəticələri olan sanballı əsərlər ortaya çıxdı. Bu illərdən sonra Türkiyənin orta və ali təhsil məktəblərində tədris zamanı istifadə olunan əsərlərin əksəriyyəti ölkədə yetişmiş gənc alimlərin apardıqları araşdırmaların məhsulları idi. Avropada təhsil alıb Türkiyəyə qayıdaraq fəaliyyət göstərən tədqiqatçı-alimlərlə yanaşı, Rusiyada 1917-ci ildə baş vermiş bolşevik çevrilişindən sonra 1917-1922-ci illər 16 arasında qırmızı terrordan xilas olmaq üçün Azərbaycandan, Şimali Qafqazdan, İtil-Uraldan, Krımdan, Türküstandan və Rusiyanın başqa bölgələrindən də Türkiyədə çoxlu sayda millətçi ziyalılar da pənah gətirmişdi. Belə ziyalı şəxslərdən biri də Əhməd Zəki Validi Toğan olmuşdur. Prof. dr. Əhməd Zəki Validi Toğan 1890-cı il dekabrın 10-da Başqırdıstanın Sterlitamak mahalının Küzən kəndində anadan olmuşdur. Onun ata nəsli bu kəndin qədim sakinlərindən olub böyük nüfuz sahibi idilər. Molla Ağa da deyilən Əhməd Zəki böyüdükdən sonra atasından gələn Validi soyadını seçmişdir (1935-ci ildə Toğan soyadını da qəbul etmişdir). Onun ana tərəfi də oxumuş bir ziyalı nəsli idi. Zəki Validinin bir şəxsiyyət kimi formalaşmasında ana tərəfinin də təsiri böyük olmuşdur. O, ilk və orta təhsilini əvvəl atasının Küzəndəki, dayı- sının Ütəkdəki mədrəsələrində alaraq ərəb və fars dillərini mükəmməl öyrənmişdir. Mükəmməl ali təhsil almaq üçün o, Orenburq və Həştərxan şəhərlərindən keçərək Kazana gəlir. Artıq rus dilini bilən Əhməd Zəki 1912-ci ildə burada qeyri- ruslar üçün açılmış «Müəllimlər Məktəbi»nə daxil olmaq üçün imtahanlara hazırlaşır və eyni zamanda Kazan Univer- sitetində şərq dillərinin filologiyasına dair mühazirələri də dinləməyə başlayır. Zəki Validi ali təhsilini uzun müddətdən sonra, yəni 1932-1935-ci illərdə Vyanada tamamlayır. Hələ Kazanda olan vaxtlar məşhur şərqşünaslar M.Aşmarin və N.Katanovla yaxından tanış olan Zəki Validi onların təşəb- büsü ilə elmi axtarışlara başlayır və nəticədə “Türk və tatar tarixi”nin ilk cildini 1912-ci ildə Kazanda nəşr etdirir. Bu əsərə görə o, Kazan Universiteti Tarix və Arxeologiya Cəmiyyətinin üzvlüyünə qəbul edilir və 1913-cü ildə Kazan Universiteti, 1914-cü ildə isə Rusiya EA tərəfindən Fərqanə və Buxara bölgələrinə elmi ezamiyyətlərə göndərilir. Bura- da dəyərli materiallar toplayan, elmi jurnallarda məqalələr çap etdirən Zəki Validi 1912-1913-cü illərdən etibarən
Yüklə 1,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|