Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
288 edilməlidir. Nəzarətin keçirilməsi üçün məsul olan şəxslər və müddətlər təyin olunmalıdır. Kredit portfelinin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi üçün bank müxtəlif qiymətləndirmə üsullarının tətbiqi məqsədilə kreditləri müxtəlif meyarlara ə sasən qruplaşdıra bilər (istehlak kreditləri, fiziki şəxslərə verilmiş kredit kart- ları və s.). Bank tərəfindən təsadüfi, proporsional, statistik seçim vasitəsilə qeyd olunan qruplardan bir neçə kredit seçilir və onların hərtərəfli qiymətləndirilməsi həyata keçirilir. Qiymətləndirmə zamanı secilmiş kreditlər üzrə əldə edilmiş keyfiyyət parametrləri həmin qrupa proporsional şəkildə aid edilir. Məbləğindən və növündən asılı olmayaraq aşağıdakı kreditlər fərdi olaraq hərtərəfli qiymətləndirilməlidir: - hüquqi şəxslərə verilmiş bütün kreditlər; - bank səhmdarlarına və banka aidiyyəti olan şəxslərə verilmiş bütün kre- ditlər; - verildiyi tarixdən sonra faiz dərəcələri, ödəniş və digər şərtləri dəyiş- dirilmiş bütün kreditlər; - faizlərin və/və ya əsas borc məbləğinin ödənilməsi 30 gündən çox gecikdirilmiş bütün kreditlər, o cümlədən faizləri kapitallaşdırılmış və ya müddəti uzadılmış kreditlər; - qeyri-standart kreditlər kimi təsnifləşdirilmiş bütün kreditlər; - qeyri-işlək kreditlər; - bankdaxili qaydalarda müəyyən edilmiş digər kreditlər. Kredit portfelinin keyfiyyətinin təhlili aşağıdakıları da əhatə etməlidir: - borcalanların sayı, kreditlərin orta müddəti və kreditin orta faiz dərəcəsi; - kredit portfelinin bölgüsü, o cümlədən müxtəlif növlərdəki kreditlərin ümumi sayının və ümumi məbləğinin təhlili (valyutalar, ödəmə müddətləri (qısamüddətli və ya uzunmüddətli), fəaliyyət növləri, mülkiyyət növləri (dövlət, xüsusi, bələdiyyə), borcalanların statusu (hüquqi və ya fiziki şəxslər) və s. üzrə. Bank kredit portfelinə nəzarət çərçivəsində problemli kreditlərin erkən xəbərdarlıq sistemini qurmalı və aşkar edilmiş problemlərin aradan qaldırılması üçün prosedurlar müəyyən etməlidir. Bank kredit portfelinin kənar iqtisadi, maliyyə və bazar riskləri ilə bağlı amillərinə, o cümlədən faiz dərəcəsinin dəyişməsi, valyuta məzənnəsi, likvidlik göstəricilərinə, iqtisadi sektorlar üzrə dövri-mövsümi göstəricilərə, qiymətlərin dəyişməsi proqnozuna həssaslıq səviyyəsinin ölçülməsi mexanizmini hazırla- malı və mütəmadi olaraq qiymətləndirməlidir. Qiymətləndirmə mexanizmi kimi stress-testləşdirmənin keçirilməsi, ssenarilərin təhlili və digər riyazi üsullar istifadə edilə bilər. Bank bu üsulların aktuallığını və adekvatlığını mü- təmadi olaraq qiymətləndirməlirdir. Kredit portfelinin həssaslığının qiymətləndirilməsinin nəticələri barədə məlumat müvafiq qərarın qəbul edilməsi üçün darə Heyətinə və Müşahidə
289 Ş urasına təqdim olunmalıdır. Bankdaxili qayda və limitlərə yenidən baxılarkən kredit portfelinin həssaslığının qiymətləndirilməsinin nəticələri nəzərə alın- malıdır. Bankın rəhbərliyinə hesabatların təqdim olunması. Bankdaxili qaydalarda kredit riski və kreditlərin idarə olunmasının müxtəlif tərəfləri, o cümlədən borcun tutulması tədbirləri və kredit portfelinin keyfiyyətinin təhlili nəticələri barədə müvafiq daxili komitələrə, darə Heyətinə və Müşahidə Şurasına verilən hesabatların formaları, növləri və onların təqdimolunma müddətləri, habelə aşkar edilmiş uyğunsuzluqların aradan qaldırılması üçün müvafiq tədbirlərin görülməsi üzrə prosedurlar müəyyən edilməlidir. Hesabatlar kifayət qədər müfəssəl olmalı və elə tərtib edilməlidir ki, rəhbərliyin müxtəlif səviyyələri, o cümlədən Müşahidə Şurası müvafiq sahələrdə və bankdaxili struktur böl- mələrdə risk amillərini, habelə bankın ümumi fəaliyyətini qiymətləndirə bilsin. Bankdaxili qaydalarda filialların kreditlərlə bağlı hesabatlarının baş ofisə təqdim edilməsi prosedurları müəyyən olunmalıdır. stehlakçıların hüquqlarının qorunması. Bankdaxili qaydalarda kreditin alınması üçün meyarlar, habelə kreditin verilməsindən imtinanın əsasları müəyyən edilməlidir. Nəticədən asılı olmayaraq kredit almaq üçün təqdim edilmiş bütün yazılı sifarişlər bankdaxili qeydiyyat jurnalında əks olunmalıdır. Kredit sifarişinin qəbuledilmə və ya qiymətləndirilmə mərhələlərində bank potensial borcalanla görüş keçirməlidir. Kredit verildikdə borcalanla bank arasında kredit müqaviləsi imzalanır. Kredit müqaviləsində ən azı aşağıdakılar asan oxunan və aydın şəkildə göstəril- məlidir: - kreditin məqsədi və dəqiq təyinatı; - kreditin şərtləri (kreditin məbləği, müddəti, kredit müddətindən asılı olmayaraq illik faizi, komisyon haqları (əgər nəzərdə tutulursa), bank tərə- findən tələb olunan digər ödənişlər); - kreditin qaytarılma qrafiki; - kreditlərin ödənilməsi müddətlərinin üzadılmasına, habelə vaxtından ə vvəl ödənişlərin bank tərəfindən tələb edilməsinə, habelə borcalan tərəfindən kreditin vaxtından əvvəl ödənilməsinə dair şərtləri; - kredit müddəti ərzində əlavə və dəyişikliklərin edilməsi qaydası; - tərəflərin hüquq və vəzifələri; - tərəflərin məsuliyyəti; - mübahisələrin həlli qaydası. Kreditin təminatı ilə bağlı sənədlər qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq rəsmiləşdirilməli və müvafiq hallarda dövlət qeydiyyatına alınmalıdır. Müqavilələr bağlananadək bank yuxarıda göstərilən məsələlərlə bağlı borcalana ətraflı izahat verməlidir və bu barədə müqavilədə qeyd etməlidir. Kreditin növündən asılı olaraq bank tərəfindən sifarişlərə baxılması və kreditin verilməsi üzrə qərarların qəbul edilməsinin maksimum müddəti müəy-
Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|