Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
301 maliyyə alətləri kimi sərbəst şəkildə maliyyə bazarında alınıb-satıldıqda onların uçotu dilinq əməliyyatları üçün qiymətli kağızların uçotuna uyğun şəkildə aparılır.
nvestisiya riski qiymətli kağızlarla aktiv əməliyyatlara əsaslanan gəlirli- yin və ümumilikdə bank likvidliyinin təmin olunmasına istiqamətlənmiş risk dərəcəsi ilə ölçülən kommersiya banklarının fəaliyyət növüdür. Kommersiya banklarının investisiya siyasətinin həyata keçirilməsinin dünya təcrübəsində ə sas istiqaməti, vəzifələri, faktorları, strategiyası və taktikasına əsaslanaraq in- vestisiyanın qızıl qanununu işləyib hazırlamışdırlar ki, bu da aşağıdakı kimidir: qiymətli kağızlara qoyuluşdan gəlir həmişə risklə düz proporsionaldır. nvestor da istənilən gəliri əldə etmək üçün buna getməyə həmişə hazır olur. Bankın investisiya siyasətini müəyyən edən əsas faktorlar – gəlir əldə edilməsi, likvid- liyin təmin edilməsi və gəlir əldə etmək üçün likvidliyi qurban verməyə hazır olmaq və ya əksinə. Bu da bankın böyük və ya kiçik investisiya riskinə get- məsini bildirir. Bu da kommersiya bankının konkret investisiya siyasətinin realizasiyasını müəyyən edir. Bankın yuxarı idarəetmə və direktorlar şurası investisiya siyasətinin keçi- rilməsi üçün məsuliyyət daşıyırlar. Bir qayda olaraq yazılı sənəd hazırlanmalı- dır. Bu sənəddə aşağıdakı qeydlər edilir: • siyasətin əsas istiqamətləri; • siyasətin həyata keçirilməsinə məsul olan şəxs; • investisiya portfelinin tərkibi; • əlverişli qiymətli kağızlar; • qiymətli kağızların keyfiyyəti və portfelin diversifikasiyası; • qiymətli kağızların təminatı kimi istifadə olunan qaydaları; • qiymətli kağızların seyfdə saxlanılma şərtləri; • alış və ya satışı zamanı qiymətli kağızların təchiz edilmə qaydası; • kompyuter proqramları; • kurs uduşları və itirmələrinin uçotu; • qiymətli kağızlarla həyata keçirilən «svop» əməliyyatların üstünlük- ləri; • qiymətli kağızlarla həyata keçirilən ticarət qaydaları; • emitentin ödəmə qabiliyyəti haqqında material arxivinin aparılması. Dünya praktikasında bankın investisiya strategiyasının iki növü vardır: passiv (gözləmə) və aqressiv (bazar imkanlarından maksimum istifadə etməyə yönəldilmiş). Passiv strategiya. Bu strategiyadan kommersiya banklarının rasional in- vestisiya realizasiyası zamanı çox vaxt qiymətli kağızların ödənmə müddətinin
302 müəyyən strukturunda istifadə edilir ki, bu da qiymətli kağızların pilləlilik st- rukturu adlanır. Pilləlilik siyasəti və ya bərabər paylaşdırma. nvestisiya vəziyyəti prob- leminə yanaşmanın əsasən maliyyə institutları arasında ən geniş yayılanı mak- simal əlverişli müddət seçilməsidir. Bu strategiya investisiyadan alınan gəliri maksimuma çatdırır. Amma gəlirin bu və ya digər dərəcədə əyilməsinin qarşı- sını alır. Bu cür yanaşma bir qayda olaraq investisiya elastikliyinə malik olur. Belə ki, bir sıra qiymətli kağızlar hər zaman nağd pulla ödənilir. Banklar qiymətli kağızlara investisiya vəsaitlərini elə yatırırlar ki, investi- siya portfelinin bir hissəsinin ödənmə müddəti qurtarmış olur. nvestisiya port- felində olan qiymətli kağızların ödənmə müddətindəki pilləlilik nəticəsində vəsaitlər ödənmə müddətinin qurtarmasından azad olduqdan sonra daha uzun- müddətli yeni qiymətli kağızlara reinvestisiya edə bilər. Təcrübə zamanı kom- mersiya bankları çox zaman göstərilən yanaşmanın formasını dəyişir və əgər onların faiz dərəcəsindəki proqnozu gəlir götürməyə işarə verirsə onda bu zaman ödənmə müddətinə dəyişiklik edilir – ya gəlir əldə etmək, ya da zərər- dən yayınmaq imkanı yaranır. Bu siyasətə misal olaraq investisiyanın müxtəlif müddətli qiymətli kağızlar arasında bərabər şəkildə bölünməsini misal gös- tərmək olar (pilləkən metodu). «Pilləkən metodu» bankın investisiya imkanları hüdudunda müxtəlif müddətli qiymətli kağızların alınmasına əsaslanır. Bu zaman portfel qiymətli kağızların müddəti ilə uyğun olaraq bərabər şəkildə paylaşdırılır. Praktikada bu strategiya asan idarə edilir. Belə ki, bir qiymətli kağızın müddəti qurtardıqdan sonra vəsait avtomatik olaraq daha gec ödənmə müddəti olan qiymətli kağıza yatırılır. Bu metodun istifadə edilməsində bank investisiya hesabı üzrə aktivi minimuma endirir və bank öz portfelindən orta gəlirlik normasını əldə etmiş olur. «Pilləkən»in qrafik metodunu aşağıdakı şə kildə təsvir etmək olar: Qısamüddtəli aksent siyasəti. Kommersiya bankları arasında geniş yayıl- mış digər strategiya yalnız qısamüddətli qiymətli kağızların alınması və bütün investisiyalarının qısa vaxt çərçivəsi arasında yerləşdirilməsindən ibarət olur. Bu yanaşma investisiya portfelinə gəlir əldə etməkdən də çox bir likvidlik mənbəyi kimi baxır. Uzunmüddətli aksent siyasəti. Burada investisiyanın rolu gəlir mənbəyi kimi qeyd edilir. Bu strategiyanı tutan bank ödənmə müddəti müxtəlif olan bir neçə illik diapazonla istiqrazlara investisiya qoymaq istiqamətini qəbul edə bilər. nvestisiya zamanı qısamüddətli və uzunmüddətli yanaşmaların birləşmə- si «ştanq» strategiyasını təşkil edir. Digər metodlar passiv strategiya adlandı- rılır. Bank vəsaitinin çox hissəsini ən qısa və ən uzunmüddətli kağızlara qoyur və yalnız portfelin çox az bir hissəsini ortamüddətli qiymətli kağızlar təşkil edir. Beləliklə də, investor iki vaxt spektrı arasında olur. Bu zaman uzunmüddətli Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|