Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
372 olan məlumatlar neytral və obyektiv olmalıdır. Əgər məlumatın və ya onun təqdimat formasının seçilməsi, nəzərdə tutulmuş məqsədlərin əldə olunmasına və qərarların qəbul edilməsinə təsir göstərmirsə, maliyyə hesabatları neytral hesab edilir. Ehtiyatlılıq. Ehtiyatlılıq, aktivlərin dəyərinin və ya gəlirlərin məbləğinin artırılmasına, passivlərin dəyərinin və ya xərclərin məbləğinin aşağı salınma- sına yol verməmək məqsədilə, qeyri-müəyyənlik şəraitində qiymətləndirmələr üçün zəruri olan qərarların qəbulu zamanı ehtiyatla hərəkət etmək deməkdir. Lakin ehtiyatlılıq prinsipinə riayət edilməsi gizli (artıq) ehtiyatların yaradılması, ə saslı surətdə aktivləri (gəlirləri) azaltmaq və ya öhdəlikləri (xərcləri) artırmağı tələb etmir. Çünki bu halda maliyyə hesabatları neytral olmaz və nəticədə etibarlılıq keyfiyyətinə cavab verməz. Tamlıq. Etibarlılığı təmin etmək məqsədilə maliyyə hesabatlarındakı mə- lumatlar tam olmalıdır və bankın maliyyə vəziyyətini və maliyyə nəticəsini tam şə kildə əks etdirməlidir. Buraxılmış hər hansı bir məlumat, bütövlükdə məlu- matların yanlış olmasına gətirib çıxarar və nəticədə onu münasiblik baxımından etibarsız və qeyri-mükəmməl edə bilər. Müqayisəlilik. Məlumatlar istifadəçilərə müxtəlif dövrlərə aid maliyyə vəziyyətindəki meyilləri və fəaliyyət nəticələrini qiymətləndirmək üçün müqa- yisəli şəkildə təqdim edilməlidir. stifadəçilər həmçinin müxtəlif bankların maliyyə vəziyyətlərini, fəaliyyətinin nəticələrini və maliyyə vəziyyətindəki də- yişiklikləri qiymətləndirmək üçün müqayisə etmək imkanına malik olma- lıdırlar. Keyfiyyət xüsusiyyəti kimi müqayisəliliyin vacib şərtini, istifadəçilərin maliyyə hesabatlarının hazırlanmasında istifadə olunan uçot siyasəti, uçot siya- sətində aparılan istənilən dəyişikliklər və bu dəyişikliklərin nəticələri haqqında məlumatlandırılmasını təşkil edir. Məlumatların münasibliyinin və etibarlılığının məhdudlaşdırılması vaxtlı-vaxtlılıq. Məlumatın təqdimatında əsassız gecikdirilmə baş verərsə, həmin məlumat əhəmiyyətini itirə bilər. Məlumatların vaxtlı-vaxtında təqdim olunması üçün bəzən əməliyyatların və digər hadisələrin bütün aspektlərini araşdırmadan təqdim olunması zəruri olur. Bu da etibarlılıq səviyyəsini aşağı salır. Əksinə, əgər hesabatlar bütün aspektləri araşdırılmaq üçün saxlanılırsa, məlumatlar kifayət qədər etibarlı olur, lakin istifadəçilər üçün az faydalı ola bilər, çünki istifadəçilərin iqtisadi qərarlar qəbul etməsi gecikdirilə bilər. Mü- nasiblik və etibarlılıq arasında tarazlığın əldə olunması istifadəçilərin iqtisadi qərarlar qəbul etmək tələbatının ən yaxşı təmin olunmasıdır. Bu səbəbdən hər hansı bir hadisənin qarşısını almaq məqsədilə və ya düzgün iqtisadi qərarlar qəbul edilməsi üçün məlumatlar vaxtlı-vaxtında təqdim olunmalıdır. Səmərə və məsrəflər arasında tarazlıq. Səmərə və məsrəflər arasında tarazlıq – keyfiyyət xüsusiyyəti yox, prinsipial məhdudiyyətdir. Bu prinsipə ə sasən məlumatlardan əldə ediləcək səmərə onun alınmasına çəkilən məsrəf-
373 lərdən artıq olmalıdır. Dəqiq və obyektiv təqdimat. Maliyyə hesabatları bankın maliyyə vəziyyəti, fəaliyyətinin nəticələri və maliyyə vəziyyətində dəyişikliklər haq- qında dəqiq və obyektiv məlumatları təqdim etməlidir. Maliyyə hesabatlarının elementləri. Maliyyə hesabatları əməliyyatların və digər hadisələrin nəticələrini onların iqtisadi xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq müəyyən kateqoriyalarda birləşdirərək əks etdirməlidir. Bu kateqoriyalar ma- liyyə hesabatlarının elementləri adlanır. Mühasibat balansında maliyyə vəziy- yətinin qiymətləndirilməsi ilə bilavasitə əlaqəli olan elementlər - aktivlər, öh- dəliklər və kapital hesab edilir. Mənfəət və zərər haqqında hesabatda fəaliyyətin nəticələrinin qiymətləndirilməsi ilə bilavasitə əlaqəli olan elementlər - gəlirlər və xərclər hesab edilir. Mühasibat balansında və mənfəət və zərər haqqında hesabatda bu ele- mentlər təsnifləşdirilir. Təsnifləşdirmənin aparılmasında məqsəd istifadəçilərə iqtisadi qərarlar qəbul etmək üçün daha əlverişli şəraitin yaradılmasıdır. Maliyyə hesabatı elementlərinin qiymətləndirilməsi. Qiymətləndirilmə – maliyyə hesabatının elementlərinin tanınmalı olduğu, mühasibat balansına və mənfəət və zərər haqqında hesabata daxil olunmalı pul məbləğlərinin müəyyən edilməsi prosesidir. Maliyyə hesabatlarında bir sıra müxtəlif qiymətləndirmə metodlarından istifadə olunur. Bu metodlar aşağıdakılardan ibarətdir: 1. Alqının faktiki dəyəri. Aktivlər onlara görə ödənilmiş pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin məbləğləri üzrə və ya aktivlərin alınması zamanı təklif olunan ədalətli dəyərlə tanınır. Öhdəliklər, borc üzrə öhdəliyin əvəzinə alınan mədaxil məbləği üzrə və ya bəzi hallarda ödənilməsi gözlənilən pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin məbləğləri üzrə tanınır. Məsələn, gəlir vergisi. 2. Bərpa olunma dəyəri. Aktivlər, bu aktivin və ya ekvivalent aktivin mövcud alınması şərtində, ödənilməli olan pul vəsaitlərinin və ya onların ekvi- valentlərinin məbləği üzrə əks olunur. Öhdəliklər bu öhdəliyi mövcud ödənil- məsi şərtində, tələb olunan pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin dis- kont olunmamış məbləğləri üzrə əks olunur. 3. Mümkün satış qiyməti (ödəmə). Aktivlər mövcud normal şəraitdə satışdan əldə oluna bilən pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin məb- ləğləri üzrə əks olunur. Öhdəliklər isə onların ödənilməsi dəyərləri üzrə, yəni normal şəraitdə öhdəliklərin ödənilməsi üçün çəkilməsi nəzərdə tutulan pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin diskont olunmamış məbləğləri üzrə ə ks olunur. 4. Diskont olunmuş dəyər. Aktivlər, normal şəraitdə bu aktiv vasitəsilə yaranması ehtimal olunan pul vəsaitlərinin gələcək xalis daxilolmalarının diskont olunmuş dəyəri üzrə əks olunur. Öhdəliklər, normal şəraitdə öhdəlik- lərin ödənilməsi üçün tələb olunması ehtimal olunan pul vəsaitlərinin gələcək xalis ödənişlərinin diskont olunmuş dəyəri üzrə əks olunur.
Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|