Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
412 bazar qiymətinin dəyişdiyi halda, əlavə ödəmələrə dair normativləri müəyyən etmişdir. Beşincisi, açıq bazarda əməliyyatlar aparılır və bununla AV -də, bir qayda olaraq, yalnız qiymətli kağızlar bazarında aparılan əməliyyatlar deyil, mərkəzi bankların bazarda bərabər hüquqlu kontragentlər kimi çıxış etdiyi hər hansı sövdələşmə nəzərdə tutulur. Qeyd olunan əməliyyatlar arasında başlıca və uzunmüddətli yenidən maliyyələşmə vasitəsi, o cümlədən ehtiyatla təşkil edilən və struktur əməliyyatlar daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Əsas yenidən maliyyə- ləşmə vasitəsinə əsasən kedit institutları arasında 14 gün müddətinə sabit faiz dərəcəsi üzrə həftəlik auksionların keçirilməsi tələb edilir. Uzunmüddətli yenidən maliyyələşmə vasitəsi əsas maliyyələşmə vasitəsi ilə oxşardır, amma burada üçaylıq kreditlərlə aylıq auksion ticarətinin təşkil olunması tələb olunur. O, avroya keçid etməzdən əvvəl, təkrar hesaba alınan veksellər vasitəsilə bir sıra AV ölkələrində qüvvədə olan uzunmüddətli yenidən maliyyələşmə formasını dəyişdirmişdir. Hər iki yenidən maliyyələşmə vasitələri üzrə auksion- lar qeyri-mərkəzləşmiş şəkildə, yəni Avrosistemin mərkəzi bankları tərəfindən keçirilir, amma satışa qoyulmuş kredit vəsaitlərinin ümumi həcmi AMB vasitəsilə təyin olunur. Ehtiyatla təşkil edilən və struktur əməliyyatlar, AV bazarlarında likvidliyin və faiz dərəcələrinin tənzimlənməsi üçün təcili mü- daxilə lazım olduqda, qısa müddət ərzində müntəzəm və tez-tez aparılır. Bura, xüsusi olaraq, “sürətli” kredit və depozit tenderləri, valyuta mübadilə svopları (yəni, hər hansı valyutanın alqı-satqısı üzrə spot və forvard sövdələşmələrin eyni zamanda razılaşdırılması), AMB-nin diskont borc öhdəlikləri aid edilir. Avropa mərkəzi bankı M3 aqreqatını tövsiyəçi monetar yönəldicisi qismində nəzərdən keçirir. 1998-ci ilin dekabrında M3 pul aqreqatının artı- mının 1999-cu il üçün baza yönəldicisi 1999-cu ilin dekabrından 4,5% səviy- yəsində müəyyənləşdirilmişdir. Daha sonra 2000-ci ilin dekabrında uyğun olaraq 2000 və 2002-ci illər üçün yenidən təsdiq edilmişdir. Pul kütləsinin ölçüsündən başqa, monetar siyasətin digər yönəldiciləri də və eyni zamanda potensial obyektləri mövcuddur: qısamüddətli faiz dərəcələri və valyuta kursu. Bu iki göstəricidən başqa, real iqtisadi aktivliyin parametrləri, ə məkhaqları, qiymət və dəyər indeksləri, qiymətli kağızların dəyərləri və büdcə-vergi siyasətini də xarakterizə edən bəzi digərləri, həmçinin indikatorlara aid edilə bilər. Beləliklə, monetar siyasətin reallaşdırılması zamanı AMB üç əsas alətdən istifadə edir: 1. açıq bazarda əməliyyatlar; 2. sutkalıq borcların təqdim edilməsi («overnayt» kreditləri); 3. minimal məcburi ehtiyat normativinin tənzimlənməsi. Açıq bazardakı əməliyyatlar likvid vəsaitlərin tələb və təkliflərinin tən- zimlənməsinə istiqamətlənmişdir. AMB-də açıq bazardakı əməliyyatların dörd növü fərqləndirilir.
413 1. əsas yenidən maliyyələşdirilmə əməliyyatları bank sisteminə likvid vəsaitlərin qaytarılmaq şərti ilə verilməsi üzrə AMB-nin fəaliyyətini təmsil edir və bazar faiz dərəcələrinin dinamikasına təsir göstərir; 2. uzunmüddətli maliyyələşdirmə əməliyyatları da, həmçinin maliyyə sektoruna likvidliyin verilməsi üçün nəzərdə tutulmuşdur, lakin əsas əmə- liyyatlarla müqayisədə daha uzun müddəti əhatə edir. Bundan başqa, bu əmə- liyyatların həyata keçirilməsi zamanı AMB bazarın xəbərdaredilmə məqsədini və bazar faiz dərəcələrinin idarəedilmə məqsədini daşımır. Əksinə, artıq təşəkkül tapmış faiz dərəcələrindən istifadə edir; 3. «dəqiq tənzimləmə» əməliyyatları zəruri hallarda aparılır. Onların məqsədi faiz dərəcələrinə bazar likvidliyi ölçüsündə gözlənilməz dəyişikliklərlə bağlı təsirlərin hamarlaşdırılması, aradan qaldırılmasıdır; 4. struktur əməliyyatlar bank sisteminə nəzərən AMB-nin kifayət qədər uzun müddət üçün struktur mövqeyinin təshih edilməsi məqsədilə aparılır. Ə məliyyatlar aktivlərin alışı üzrə qaytarılan və qəti sövdələşmələr yolu ilə, aktivlərin qəti satışı və AMB-nin borc sertifikatlarının buraxılması yolu ilə qeyri-müntəzəm şəkildə həyata keçirilir. Sutkalıq borclar və depozitlər bazar iştirakçılarının ümumi vəziyyət barədə və AMB-nin kreditləri və depozitləri üzrə «overnayt» bazar dərəcələ- rinin yuxarı və aşağı hüdudlarının müəyyənləşdirilməsi yolu ilə monetar siyasətin istiqaməti barədə xəbərdar edilməsi mexanizmi vasitəsilə bazarda sutkalıq likvidliyin doldurulması və ya aradan qaldırılması üçün nəzərdə tutulmuşdur. AMB-nin varisi olan Avropa Monetar nstitutu Avronu qəbul edən ölkə- lərin keçid dövrü məsələlərinin həyata keçirilməsi və AMB və Avropa Mərkəzi Banklar Sisteminin təsis olunması istiqamətində hazırlıq işlərinin görülməsi məqsədilə Avropa ttifaqının qtisadi və Monetar ttifaqının ikinci mərhələsinin başlanğıcında təsis olunmuşdur. Avropa Monetar nstitutunun özü Avropa Monetar Əməkdaşlıq Fondunun varisi hesab olunur. AMB 1998-ci il may ayında imzalanan Maaştrixt Sazişi əsasında Avropa Monetar nstitutunu əvəz etsə də, 1 yanvar 1999-cu il tarixində qtisadi və Monetar ttifaqının üçüncü mərhələsinə bir işarə olaraq avronun dövriyyəyə buraxılması ilə tam gücünə sahib olmuşdur. Yaranma tarixindən Yunanıstanın (1 yanvar 2001-ci il) və Sloveniyanın (1 yanvar 2007-ci il) Avrozonaya daxil olmasınadək 11 üzv ölkəni əhatə edirdi. AMB və Avropa Mərkəzi Banklar Sisteminin qarşısında duran əsas vəzifələr avrozona üzrə monetar siyasətin müəyyənləşdirilərək icra olunması, üzv ölkələrin iqtisadi siyasətlərinin dəstəklənməsi, xarici valyuta əməliyyat- larının idarə olunması və bank ödəniş sistemi üzrə əməliyyatların asan şəkildə həyata keçirilməsidir. Bundan əlavə, AMB Avro əskinazlarının buraxılması ilə bağlı səlahiyyətləndirmə hüququna malikdir. Üzv ölkələr Avro sikkələri buraxmaq hüququna malik olsa da, bunun üçün AMB tərəfindən əvvəlcədən səlahiyyətləndirilməlidir. Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|