418
• Beynəlxalq monetar və iqtisadi məsələlər üzrə tendensiyalar şöbəsi;
• Beynəlxalq maliyyə sistemi şöbəsi.
Alman federal bankının əsas funksiyaları.
Almaniyanın bank sisteminin ikinci halqası - kommersiya bankları.
Universal banklar. Universal bank sisteminin birinci pilləsində üç iri bank –
qrossbankların fəaliyyəti. Regional banklar. xtisaslaşmış banklar.
419
V FƏ
S L. FRANSANIN BANK S STEM
Avropanın ən qədim mərkəzi banklarından biri olan Fransa Bankı 1800-
ci ildə Napoleon Bonapart tərəfindən təsis edilmişdir. 1803-cü ildə Banka
təqdim edilmiş və 1806-cı ildə təsdiq olunmuş emissiya hüququ 1945-ci ilə
qədər dörd dəfə təzələnmişdir. Doqquz əyalət emissiya bankının udulmasından
sonra 1848-ci ildən başlayaraq Fransa Bankı ölkənin bütün ərazisində inhisarçı
emissiya hüququnu əldə etdi.
Fransanın mərkəzi bankı olan Fransa Bankının əsas vəzifəsi Avropa
Mərkəzi Banklar Sisteminin (AMBS) valyuta siyasətini tətbiq etməkdir.
AMBS-in qurumu olan Fransa Bankı mərkəzi bank sisteminin fəaliyyət öh-
dəliklərini Avropa Mərkəzi Bankı ilə bölüşür. Fransa Mərkəzi Bankı daxili
iqtisadi siyasətin aparılmasında məsuliyyəti Maliyyə Nazirliyi ilə bölüşür.
Bank Royalın xələfi olan Fransa Bankı 18 yanvar 1800-cü il tarixində o
zaman Fransa Respublikasının Birinci Konsulu olan Napoleon I Bonapart
tərəfindən təsis edilmişdir.
Bankın əsas vəzifəsi endirimli kommersiya istiqrazlarının mübadiləsi
məqsədilə banknotların çap olunması idi. 1808-ci ildən 1936-cı ilə qədər olan
dövr ərzində Fransa Bankı əskinazların buraxılması ilə məşğul olmuşdur XIX
ə
srin ikinci yarısından etibarən Fransa Bankı özünün filial şəbəkəsini sürətlə
genişləndirmişdir. 1936-cı ildə Xalq Cəbhəsi Partiyasının seçkilərdə qalib
gəlməsi nəticəsində Fransa Bankının milliləşdirilməsinə qərar verilmişdir.
1973-cü ildən etibarən Bankın statusuna dair islahatlara başlanmış və müvafiq
işlərin həyata keçirilməsi məqsədilə Ümumi Şura yaradılmışdır. 4 avqust 1993-
cü il tarixində qəbul edilmiş Fransa Bankı haqqında Qanun onun müstəqilliyinə
zəmin hazırlamış oldu. 1998-ci il tarixində Avropa Mərkəzi Banklar Sisteminə
daxil olan Fransa Bankının əsas vəzifəsi bu sisteminin fəaliyyətləri çərçivəsində
vahid monetar siyasətin həyata keçirilməsidir.
Fransa Bankının əsas funksiyaları aşağıdakılardır:
♦ Avropa Mərkəzi Banklar sistemi çərçivəsində birgə monetar siyasətin
həyata keçirilməsi;
♦ Bank sisteminin və investisiya təşkilatlarının idarə olunması və onlara
nəzarət edilməsi. Bu məqsədlə Bankda Bankçılıq və Maliyyə Tənzimlənməsi
Komitəsi, Bankçılıq Komissiyası, Kredit və qiymətli Kağızlar üzrə Milli Şura;
♦ Pul əskinazlarının çap edilməsi;.
♦ Ödəniş və hesablaşmalar sistemlərinin fasiləsiz işinin təmin edilməsi.
nflyasiyanın targetinq siyasəti bir neçə elementdən ibarətdir: 1. nflya-
siyanın konkret göstəricilərinin əldə edilməsi üzrə ortamüddətli deklarasiya;
2. nflyasiyanın məqsədli parametrlərinin ölkə inkişafının uzunmüddətli kon-
sepsiyasına daxil edilməsi; 3. nflyasiyanın optimal səviyyəsinin əldə edilməsi
üzrə ümumi strategiyada aralıq göstəricilərin, məsələn, pul kütləsi artımının ro-
420
lunun azalması; 4. Uzunmüddətli monetal siyasətin şəffaflığı, cari vəzifələrin
və planların aşkarlığı; 5. nflyasiyanın məqsədli səviyyələrinin əldə edilməsi
üçün mərkəzi bankın hesabat verməsi.
nflyasiyanın məqsədli səviyyələrinin əldə edilməsi üçün Fransa Ban-
kının istifadə etdiyi əsas alətlər aşağıdakılardır:
* dinamikası bilavasitə frankın valyuta kursunun dinamikasına və döv-
riyyədəki pulların miqdarına təsir edən faiz dərəcələrinin tənzimlənməsi. Faiz
dərəcələrinin tənzimlənmə mexanizmi banklararası bazarda kredit hərracları
vasitədə və ya veksellərin 5-10 günlük girovu altında kredit intervensiyalarına
ə
saslanır;
* valyuta intervensiyaları. Monetar tənzimlənmə orqanları valyuta
bazarlarında intervensiyaları müxtəlif məqsədlərlə, o cümlədən mübadilə kur-
sunun saxlanması və beynəlxalq ehtiyatların arzuolunan səviyyəsinin əldə edil-
məsi üçün apara bilər. Milli valyuta kursunun qaldırılması üçün xarici valyutanı
satmaq, milli valyuta kursunun aşağı salınması üçün isə xarici valyutanı almaq
lazımdır.
* məcburi ehtiyat normaları vasitəsilə manevretmə (1971-ci ilin
aprelindən tətbiq olunmuşdur;
* açıq bazarda əməliyyatlar və başqaları.
Fransanın kredit-maliyyə sisteminin fəaliyyəti 1984-cü ilin qanunu ilə
tənzimlənir. O, üç səviyyədən ibarətdir: mərkəzi bank (Fransa Bankı);
kommersiya bankları; ixtisaslaşmış kredit-maliyyə müəssisələri; investisiya,
ipoteka, xarici ticarət bankları, sığorta və maliyyə şirkətləri, pensiya fondları və
başqaları.
Fransa Bankı 96 regional, 21 iqtisadi və 7 kreditvermə mərkəzindən
ibarət strukturdur. Bankın şəbəkə strukturu aşağıdakı kimi işləyir: regionlarda –
idarəçilik səviyyəsində - bölgələrin paytaxtda yerləşən regional mərkəzi. Bu
mərkəzlər bölgələrdə olan əməliyyat bölmələrinin fəaliyyətini idarə edir və
nəzarətini aparır. Regional Müdirlər Kollegiyası Baş Katibin və filliallar şə-
bəkələri üzrə menecerin rəhbərliyi altında iki aydan bir keçirilir.
Bankın sərmayə qoyuluşu və bazar əməlliyatları siyasətində iki həlledici
qurum – Risklərin idarəedilməsi komitəsi və Aktiv və Passivlər Komitəsi.
Aktiv və Passivlərin darə edilməsi Komitəsi Sədri başçılıq etdiyi Bankın
investisiya strategiyası üzrə öz məsləhətlərini verir. Sədr müavininin rəhbərlik
etdiyi Risklərin darə Edilməsi Komitəsi bazar əməliyyatlarının aparılması
şə
rtlərini müəyyənləşdirir.
Fransa Bankının Sədr və iki sədr müavini Nazirlər Şurası tərəfindən 6 il
müddətinə seçilirlər. Sədr, həmçinin bütün departament rəhbərlərinin daxil
olduğu cra Komitəsində və baş rəhbəlik vəzifələrinə təyinata baxan Peşəkarlıq
Komitəsi başçılıq edir. Həmçinin o, Avropa Mərkəzi Bankının darəetmə Şu-
rasının üzvüdür. Bankın Sədri Ümumi Şuranın başçısıdır. Monetar Siyasət
Komitəsi Sədr, iki müavini və Senat və Milli Assambleyanın Bankın Ali