424
Bank Direktorlar Şurası tərəfindən idarə olunur. Şura sədr, iki sədr
müavini və 16 üzvdən ibarətdir. Vəzifələrə təyinat Parlament tərəfindən təsdiq
olunduqdan sonra Kraliçanın fərmanı əsasında həyata keçirilir. Sədr və onun
müavinləri 5 il müddətinə, Şuranın üzvləri isə 3 il müddətinə təyin edilirlər.
Onlar yenidən seçilmək imkanına malikdirlər. Direktorlar Şurası ən azı ayda bir
dəfə görüş keçirməlidir. Direktorlar Şurasının səlahiyyətlərinə ngiltərə Ban-
kının pul-kredit siyasətindən başqa bütün idarəedilmə məsələləri aiddir. Pul-
kredit siyasəti Monetar Siyasət Komitəsinin səlahiyyətindədir. Komitənin
rəhbəri ngiltərə Bankının darə Heyətinin Sədridir. Komitə rəsmi faiz dərəcə-
lərini müəyyən edən yeganə dövlət qurumudur.
ngiltərə Bankı dünyanın qədim mərkəzi bankıdır. Bu bank dörd əsr
bundan əvvəl, demək olar ki, müflisləşmiş hökumətlə maliyyəçilər – kreditorlar
qrupu arasındakı sövdələşmə nəticəsində yaranmışdır.
ndiki zamanda ngiltərə Bankı öz fəaliyyətini üç prioritet məqsəddən
çıxış edərək həyata keçirir:
1. milli valyuta dəyərinin müdafiəsi;
2. maliyyə sisteminin stabilliyinin təmin edilməsi;
3. ölkə daxilində və beynəlxalq aləmdə maliyyə sisteminin effektivliyinin və
rəqabətədavamlılığının təmin edilməsi və yüksəldilməsi.
ngiltərə Bankı aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir:
1. kommersiya və digər mərkəzi banklar, həmçinin hökumət üçün bank
rolunu oynayır;
2. pul siyasətini reallaşdırır;
3. banknotların emitenti olur və başqaları.
Birinci funksiyanın yerinə yetirilməsi zamanı ngiltərə Bankında he-
sabları var. Klirinq əməliyyatlarda klirinq bankların ngiltərə Bankındakı he-
sablarından istifadə olunur. Banklar hesabda müəyyən məbləğə malik olmalı və
onu aşmamalıdırlar. Fəaliyyətlərini Böyük Britaniyada həyata keçirən bütün
banklar özlərinin bütün depozitlərinin cəminin 0,35%-ni ngiltərə Bankının
hesabında (depozit) saxlayırlar. Ehtiyatların bu norması ngiltərə bankının əsas
gəlir mənbəyidir.
kinci qrup – digər ölkələrin mərkəzi banklarıdır. Xarici ölkələrin
mərkəzi bankları ngiltərə Bankında qızıl saxlayır və hesablara malik olur,
Londondakı işləri ngiltərə Bankı vasitəsilə apara bilirlər.
Üçüncüsü – hökumətdir. Hökumətin ngiltərə Bankında hesabları olur.
Beləliklə, büdcəyə gedən ödənişlər, vergilər və büdcədən sosial ehtiyaclara
gələn ödənişlər ngiltərə Bankının hesabları vasitəsilə keçir.
Böyük Britaniyanın pul siyasətinin əsas məqsədi qiymət stabilliyinin əldə
edilməsidir. Qiymətlərin optimal səviyyəsinin saxlanması indiki zamanda iki
istiqamətə malikdir: nflyasiya səviyyəsinin 2,5% və daha az olması, monetar
siyasətin daha açıq (sərbəst) rejimi. ngiltərənin pul siyasətinin mühüm aləti
faiz dərəcələrinin səviyyəsinin tənzimlənməsidir.
425
Monetar siyasətin alətlərindən biri ngiltərə Bankının açıq bazardakı
ə
məliyyatlarıdır. O, ilk dəfə XX əsrin 30-cu illərinin əvvəllərində tətbiq olun-
mağa başlamış və ngiltərə Bankının uçot dərəcələrinin payını tədriclə azalt-
mışdır.
Böyük Britaniyanın kredit sisteminin ikinci hissəsi bank idarələridir.
Bank müəssisələri tarixən depozitlərin cəlb edilməsində ixtisaslaşdığına görə,
bir çox hallarda depozit müəssisələr adlandırılır. Kommersiya bankları depozit
fəaliyyətlərini həyata keçirməkdən əlavə, qısamüddətli kreditlər verir, xarici
ticarəti maliyyələşdirir, həmçinin əmanətçilərin vəsaitlərini idarə edirlər.
Depozit bankların müştəriləri müxtəlif cür həm iri müəssisələr və təşkilatlar,
həm də şəxsi adamlar ola bilir. Ona görə də depozit bankları bəzən pərakəndə
banklar adlandırırlar.
Böyük Britaniyanın kommersiya banklarının digər hissəsi ticarət bank-
larıdır. Onlar bank əməliyyatlarını tədriclə mənimsəmiş ticarət müəssisələrində
yaranmışlar. Uzun müddət ticarət banklarının fəaliyyətinin əsasını aksept
ə
məliyyatlar təşkil etmişdir. Bu da ticarət banklarını aksept evlər sırasına aid
etməyə imkan verir. Bəzi müasir ticarət bankları bank əməliyyatları ilə yanaşı
sənaye və ticarət funksiyalarını da yerinə yetirirlər. Belə ki, ticarət bankları əsl
bank əməliyyatları ilə yanaşı, sahibkarlara xidmət göstərir və qiymətli
kağızlarla idarəetməni həyata keçirirlər. Bütövlükdə, bu institutların fəaliyyəti
çoxcəhətlidir. Onlar xarici ticarətin maliyyələşməsi, aksept biznesi ilə məşğul
olur, korporativ borcalanları aktiv şəkildə kreditləşdirir, investisiyaları idarə
edir, investisiya məsələləri üzrə məsləhətlər verir, maliyyə konsorsiumları təşkil
edir, təsisçilik fəaliyyətində, şirkətlərin birləşməsi və udulması kampaniya-
larında iştirak edir və ya vasitəçi kimi çıxış edir, valyuta bazarında və qiymətli
metallar bazarında əməliyyatlar keçirir, maliyyə əməliyyatlarının aparılması
məsələləri üzrə məsləhətlər verirlər.
Konsorsial banklar – heç biri səhmlərin nəzarət paketinə malik olmayan
ə
n azı iki ölkə bankının iştirakları ilə olan maliyyə-kredit institutlarıdır. Bunlar,
ə
sasən çoxmilli borcalanların xüsusi banklarıdır və onlara, hər şeydən əvvəl,
transmilli və multimilli sənaye konsernləri aiddir. Bu növ iri banklara brita-
niyalı, kanadalı və avstraliyalı tərəfdaşlarla işləyən «Midlend and interneyşnl
bakn Ltd» (Midland and international bank Ltd), britaniyalı, amerikalı və yapon
tərəfdaşlarla işləyən «Vestern Ameriken BenkYurop Ltd» (Western American
bank Europe Ltd), yaponiyalı, britaniyalı ( ndustrial Commercial Barle) aiddir.
Məsələ bundadır ki, bu banklar aparıcı ölkələrin banklarının pay iştirakı
ə
sasında yaradılmışdır, ona görə də onlar avrobazarda çox böyük vəsaitləri ən
davamlı müddət üçün səfərbər etmək iqtidarındadırlar. Bankların heç bir başqa
növü buna qadir deyil.