426
VII FƏ
S L. SVEÇRƏ
M LL BANKI
1850-ci ilə qədər sveçrədə 75 müxtəlif təşkilat (o cümlədən 25 kanton,
16 şəhər) sikkələrin buraxılışı ilə məşğul olurdu. Dövriyyədə müxtəlif dəyərli
və nominallı 860 cür sikkə var idi. Bununla yanaşı bir sıra xüsusi banklar ilk
ə
skinasların buraxılışına başladı və ümumilikdə dövriyyədə olan sikkə və
ə
skinasların sayı 8000-ə yaxın idi. Bundan əlavə, dövriyyədə olan nağd pulun
cəmi 15 %-ni milli valyutalar təşkil edirdi, qalan hissəsi tacirlər tərəfindən
istifadə olunan xarici valyutanın payına düşürdü. Bütün bunlar valyuta siste-
minin funksionallığını mürəkkəbləşdirirdi. Bu problemi aradan qaldırmaq üçün
1848-ci ildə qəbul olunmuş sveçrə Federal Konstitusiyasında pul buraxmaq
hüququna malik olan yeganə təşkilat olaraq Federal hökumət göstərilirdi.
7 may 1850-ci il tarixində Pul Sistemi haqqında federal qanun qəbul edildi. Bu
qanuna əsasən frank sveçrənin pul vahidi kimi tanınırdı. Beləliklə, 1850-ci ildə
tədavülə buraxılan sveçrə frankı kantonlarının müxtəlif valyutalarını əvəz etdi.
Dəyərinə görə sveçrə frankı Fransa frankına bərabər idi. 1866-cı ildə Fransa,
Belçika, taliya və sveçrənin birlikdə təsis etdikləri Latın Valyuta Birliyinin
fəaliyyəti 1927-ci ilədək davam etdi. 1945-ci ildə Bretton-Vuds Sisteminə
qoşulmaqla frankın məzənnəsini ABŞ dolları əsasında müəyyən edən sveçrə
Sisteminin dağılmasından sonra üzən məzənnə siyasətinə keçdi.
1850-ci ilə qədər sveçrədə 75 müxtəlif təşkilat (o cümlədən 25 kanton,
16 şəhər) sikkələrin buraxılışı ilə məşğul olurdu. Dövriyyədə müxtəlif dəyərli
və nominallı 860 cür sikkə var idi. Bununla yanaşı bir sıra xüsusi banklar ilk
ə
skinasların buraxılışına başladı və ümumilikdə dövriyyədə olan sikkə və
ə
skinasların sayı 8000-ə yaxın idi. Bundan əlavə, dövriyyədə olan nağd pulun
cəmi 15 %-ni milli valyutalar təşkil edirdi, qalan hissəsi tacirlər tərəfindən isti-
fadə olunan xarici valyutanın payına düşürdü. Bütün bunlar valyuta sisteminin
funksionallığını mürəkkəbləşdirirdi. Bu problemi aradan qaldırmaq üçün 1848-ci
ildə qəbul olunmuş sveçrə Federal Konstitusiyasında pul buraxmaq hüququna
malik olan yeganə təşkilat olaraq Federal hökumət göstərilirdi. 7 may 1850-ci il
tarixində Pul Sistemi haqqında federal qanun qəbul edildi. Bu qanuna əsasən
frank sveçrənin pul vahidi kimi tanınırdı. Beləliklə, 1850-ci ildə tədavülə
buraxılan sveçrə frankı kantonlarının müxtəlif valyutalarını əvəz etdi. Dəyə-
rinə görə sveçrə frankı Fransa frankına bərabər idi. 1866-cı ildə Fransa,
Belçika, taliya və sveçrənin birlikdə təsis etdikləri Latın Valyuta Birliyinin
fəaliyyəti 1927-ci ilədək davam etdi. 1945-ci ildə Bretton-Vuds Sisteminə
qoşulmaqla frankın məzənnəsini ABŞ dolları əsasında müəyyən edən sveçrə
Sisteminin dağılmasından sonra üzən məzənnə siyasətinə keçdi.
Frank əskinasları Orell Füssli Arts Graphiques SA şirkəti tərəfindən,
sikkələr isə sveçrə Zərbxanasında buraxılır.
427
sveçrə frankı öz dövriyyəsinə görə dünya valyuta bazarında 5-ci
yerdədir. Hal-hazırda Avropada yalnız sveçrə frankı “frank” adlanır və qeyri-
rəsmi ehtiyat valyutası kimi tanınır. 2000-ci ildə Konstitusiyaya qəbul edilmiş
düzəlişlərdən sonra qızıla bağlılıq aradan qaldırılmışdır. Bu günədək cəmi
frankın devalvasiyası (30%) yalnız bir dəfə - 27 sentyabr 1936-cı ildə Böyük
Depressiya nəticəsində baş verib.
sveçrə Milli Bankı ( MB) ölkənin mərkəzi bankı kimi fəaliyyət göstərir.
sveçrə Milli Bankının səhmlərinin 55 faizi kanton və kanton bankları kimi
dövlət qurumları tərəfindən alınıb. Səhmlərin fond birjasında qalan hissəsi isə
ə
sasən özəl sahibkarlar tərəfindən alınmışdır. sveçrə Konfederasiyası səhm
paketinə sahib deyil.
Bankın xronoloji tarixi:
1905 – MB haqqında Qanunun qüvvəyə minməsi;
1907 – MB-nin fəaliyyətə başlaması;
1909 – MB qısamüddətli öhdəliklərlə depozit cəlb etməyə başlayır;
1910 – Pul çapına səlahiyyətli tək orqan olur;
1926 – sveçrənin üzvü olduğu və pul vahidlərinin sveçrədə istifadə
olunduğu Latın Monetar ttifaqının fəaliyyətinə xitam verilir;
1934 – sveçrə Klirinq Ofisinin açılması;
1945 – MB-nin pul çapı səlahiyyətləri ilə bağlı qanunun yenilənməsi;
1950 – sveçrənin daxil olduğu Avropa Ödənişləri Birliyi haqqında
Anlaşma;
1960 – sveçrənin daxil olduğu Avropa Azad Ticarət Assosiasiyasının
yaranması;
1975 – MB tərəfindən kredit limitinin tam aradan qaldırılması;
1987 – sveçrə Banklararası Klirinq adlanan elektron ödəniş sisteminin
fəaliyyətə başlaması;
1989 – Avropa Valyuta Korporasiyası Fondu MB-yə Avropa Valyuta
Vahidinin “digər sahibi” statusunu təqdim etmişdir.
Bank Konstitusiya və qanun vasitəsilə ölkənin maraqlarına uyğun olaraq
iş aparır. Bankın fəaliyyət məqsədləri aşağıdakılardır:
♦ Ölkənin monetar siyasətinin həyata keçirilməsi;
♦ Qiymətlərin sabitliyinin təmin edilməsi;
♦ Nağd pul dövriyyəsinin təşkili;
♦ Pul bazarının likvidliyinin təmin edilməsi;
♦ Nağdsız pul köçürmələrinin təşkili;
♦ Beynəlxalq ehtiyatların idarə edilməsi;
♦ Maliyyə sisteminin sabitləşdirilməsi;
♦ Beynəlxalq əməkdaşlıqda iştirak və texniki yardımın göstərilməsi.
sveçrə Milli Bankının iki baş ofisi mövcuddur – Bern və Surix şəhər-
lərində. Bundan əlavə, Cenevrədə nağd pulun dövriyyəsini təmin edən nüma-