454
- yeni bank fəaliyyəti haqqında qanun layihəsi işlənib hazırlanmalı və
orada holdinq, lizinq, faktorinq şirkətlərinə nəzarət səlahiyyətlərinin BDDK-ya
verilməsi əksini tapmalıdır;
- bankların həyata keçirə biləcək əməliyyatlara lisenziya verilməsi üzrə
məhdudiyyət aradan qaldırılmalıdır;
- bankların minimum sərmayə həddi yüksəldilməlidir;
- bankların struktur idarəçiliyində dəyişikliklər aparılmalıdır;
- problemli banklar sistematik olaraq yenidən qurulmalıdır;
- bankların işinə nəzarət mexanizmi təkmilləşdirilməli və ixtisaslaşmış
özəl nəzarət fırmalarının xidmətindən istifadə genişləndirilməlidir.
Bank sektorunun inkişafının gücləndirilməsi məqsədilə Basel II
inteqrasiya prosesi sürətləndirilməlidir. Basel II keçidlə əlaqədar «Risk mər-
kəzli nəzarət»ə keçid, yeni bank qanunu qəbul edilməklə artan xarici marağı
təmin etmək məsələləri həll edilməlidir. Risk mərkəzli nəzarətdə nəzarət
prosesi hər bir bankın risk portfelinə uyğun olaraq müəyyən olunur.
Bir çox ölkələr kimi, Turkiyədə də bank sisteminin Basel II keçidi ilə
ə
laqədar hazırlıq işləri görülməkdədir. Belə ki, 23 bank üzrə sərmayə yetər-
liliyinin minumum səviyyəsi nəzərdə tutulan 8 faizdən yuxarı olması təmin
edilmişdir. Planlaşmaya əsasən 2005-2008-ci illər ərzində bank sektorunun
məcmu kapitalının hər il 12% artırılması nəzərdə tutulmuş və 2008-ci ilin
sonuna 350 milyard dollara çatması gözlənilir. Əlavə olaraq, daxili və xarici ba-
zarlardakı rəqabət nəticəsində bankların sayının azalması davam edəcəkdir və
beynəlxalq arenada lazımi gücə malik Türkiyə banklarının yaradılması üzrə iş
aparılacaqdır. Türkiyə iqtisadiyyatına etibarın artması, yeni razılaşmaların ger-
çəkləşməsi nəticəsində xarici bankların məcmu varlığı 2005-ci ilin əvvəlində
3,6% təşkil etdiyi halda, yaxın qısa müddətdə 20%-ə çatacağı gözlənilir.
455
X FƏ S L. ÇİN XALQ RESPUBL KASININ
MƏ RKƏ Z BANKI
Çin Xalq Respublikasının Mərkəzi Bankı olan Çin Xalq Bankı Çinin
monetar siyasətinə nəzarət edir və Çinin kontinental hissəsində fəaliyyət
göstərən maliyyə institutlarının fəaliyyətini tənzimləyir. Çin Xalq Bankı Çin
Bankı (kommersiya bankı) və ya Çin Mərkəzi Bankı (Tayvanın mərkəzi bankı)
ilə səhv salınmamalıdır.
Bank 1 dekabr 1948-ci il tarixində Huabey Bankı, Beyhay Bankı və
Xibey Fermer Bankının birləşməsi nəticəsində təsis edilmişdir. lk əvvəl
Ş
izəçuanda yerləşən Baş ofis 1949-cu ildə Pekinə köçmüşdür. 1949-1978-ci
illərdə Çin Xalq Bankı Çin Xalq Respublikasının yeganə bankı idi və o,
mərkəzi və kommersiya bankın funksiyasını yerinə yetirirdi.
1980-ci illərdə iqtisadi islahatların tərkib hissəsi olaraq Çin Xalq
Bankının kommersiya bankı funksiyaları müstəqil, lakin dövlətə məxsus olan
dörd bank arasında bölüşdürüldü və 1983-cü ildə Dövlət Şurası Çin Xalq
Bankının Çinin mərkəzi bankı olaraq fəaliyyət göstərəcəyini elan etdi. Onun
mərkəzi bank statusu Səkkizinci Milli Xalq Qurultayının 18 mart 1995-ci il
tarixində keçirilən 3-cü iclasında təsdiqlənmişdir. 1988-ci ildə Çin Xalq Bankı
ə
saslı şəkildə yenidən formalaşdırılmışdır. Əyalət və yerli filialların hamısı
bağlanmış və əvəzində fəaliyyət hüdudları yerli inzibati hüdudlara uyğun
olmayan 9 regional filial açılmışdır. 2003-cü ilin mart ayında Onuncu Milli
Xalq Qurultayının Birinci clası Çin Xalq Bankının bank təsisatları, aktivlərin
idarə olunması şirkətləri, inam və investisiya şirkətləri və digər depozit maliyyə
institutları üzrə nəzarət funksiyalarını ayırmaqla Dövlət Şurasının Təşkilati
Struktur slahatı üzrə Qərarını təsdiqləmişdir. Nəticədə maliyyə sektoruna
nəzarət məqsədilə Çin Bank Nəzarət Komissiyası yaradılmışdır. 2003-cü ilin 27
dekabr tarixində Onuncu Milli Xalq Qurultayının Daimi Komitəsi Çin Xalq
Bankının ümumi maliyyə sabitliyi və maliyyə xidmətləri təminatının qorun-
ması üçün monetar siyasətin hazırlanması və icrası rolunun gücləndirilməsi
məqsədilə qanuna düzəlişi təsdiqləmişdir.
Çin Xalq Bankının fəaliyyəti Dövlət Şurasının təlimatları əsasında
monetar siyasətin formalaşdırılması və həyata keçirilməsi, maliyyə risklərinin
qarşısının alınması və həll olunması və maliyyə sabitliyinin qorunmasından
ibarətdir.
Çin Xalq Respublikasının Çin Xalq Bankı haqqında Qanunu Çin Xalq
Bankının bu funksiyaları yerinə yetirməsini təmin edir: müvafiq sifariş veril-
məsi və qaydaların hazırlanması və həyata keçirilməsi; monetar siyasətin
formalaşdırılması və icra olunması; valyutanın buraxılması və onun dövriyyə-
sinin idarə olunması; banklararası kredit və istiqraz bazarlarının tənzimlənməsi;
456
xarici valyutanın idarə olunması və banklararası xarici valyuta bazarının tən-
zimlənməsi; qızıl bazarının tənzimlənməsi; rəsmi xarici valyuta və qızıl
ehtiyatlarının saxlanması və idarə olunması; dövlət xəzinəsinin idarə olunması;
ödəniş və hesablaşma sisteminin normal fəaliyyətinin dəstəklənməsi; maliyyə
sektorunda çirkli pulların yuyulmasına qarşı tədbirlərin təlimatlandırılması,
təşkil olunması və müvafiq maliyyə vəsaiti axınlarının monitorinqinin həyata
keçirilməsi; maliyyə statistikaları, sorğuları, analizləri və proqnozlarının həyata
keçirilməsi; mərkəzi bank olaraq beynəlxalq maliyyə tədbirlərində iştirak edil-
məsi; Dövlət Şurası tərəfindən qeyd olunan digər funksiyaların icra olunması.
Çin Xalq Bankının yüksək rəhbərliyi sədr və sədr müavinlərindən
ibarətdir. Sədr Çin Xalq Respublikasının prezidenti tərəfindən vəzifəyə təyin
olunur və vəzifəsindən kənarlaşdırılır. Sədr vəzifəsinə namizədlər Dövlət
Ş
urasının Birinci Katibi tərəfindən irəli sürülür və Milli Xalq Qurultayı tərəfin-
dən təsdiqlənir. Milli Xalq Qurultayının fasilə dövrü ərzində namizədlərlə bağlı
qərarları, Qurultayın Daimi Komitəsi qəbul edir. Çin Xalq Bankının sədr
müavinləri Dövlət Şurasının Birinci Katibi tərəfindən vəzifəyə təyin olunur və
ya vəzifədən kənarlaşdırılır.
Çin Xalq Bankının qəbul etmiş olduğu sistemə əsasən sədr, sədr müa-
vinlərinin yardımı ilə Bankın ümumi fəaliyyətinə nəzarət edir.
Çin Xalq Bankının Pekində yerləşən baş ofisi 18 funksional departa-
mentdən (bürodan) ibarətdir.
Çin Xalq Bankının Beynəlxalq departamentinin cavabdeh olduğu sahələr
aşağıdakılardır:
♦
Çin Xalq Bankının beynəlxalq maliyyə təşkilatları, xarici mərkəzi
banklar və Honq Konq və Makao Xüsusi nzibati Regionlar və Tayvan əyaləti
ilə rəsmi əlaqələri və işgüzar əməkdaşlıq münasibətləri;
♦
Yerli maliyyə sənayesinin açılışının Çin hökumətinin ÜTT-yə
qoşulduğu zaman üzərinə götürmüş olduğu öhdəliklərə uyğun olaraq koor-
dinasiyası;
♦
Çin Xalq Bankının xarici işlərinin həyata keçirilməsi;
♦
Çin Xalq Bankının xarici ofislərinin fəaliyyətinə nəzarət.
Dostları ilə paylaş: |