Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maliyy ə bonusu
- Poliç ə
- Kredit kartları
47 qalıqlar fond axtaranların qısamüddətli ehtiyaclarının ödənilməsində böyük rol oynayır. Hal-hazırda isə banklar depozit və əmanət əməliyyatları üzrə faiz siyasə- tini təyin etməkdə sərbəstdirlər. Kommersiya banklarının bu cür siyasətinə müəyyən amillər təsir göstərir. Bankların faiz dərəcəsinə təsir göstərən əsas amillərdən biri Mərkəzi Bankların apardığı uçot siyasətidir. Çünki uçot siyasətinin aşağı düşməsi və ya qalxması kommersiya banklarının ssuda və depozitləri üzrə faizlərinin aşağı düşməsinə və ya qalxmasına səbəb olur. Mərkəzi bankların açıq bazarda apardığı əməliyyatlar da kommersiya bank- larının faiz siyasətinə təsir göstərən pul-kredit tənzimlənməsinin əsas me- todlarından biridir. Ümumiyyətlə, qeyd etmək olar ki, kommersiya banklarının səmərəli fə- aliyyət göstərməsi onun faiz dərəcəsinin nə qədər səmərəli olduğundan asılıdır. Bildiyimiz kimi bank öz gəlirlərini bir tərəfdən faiz dərəcəsini artırmaqla çoxalda bilər (indiki şəraitdə faizlərin bazarda tələbdən və təklifdən asılı olaraq formalaşdığı şəraitdə bu qeyri-mümkündür). Digər tərəfdən isə kommersiya bankları apardıqları əməliyyatların kəmiyyətini artırmaqla əldə etdiyi faiz dərəcələrinin həcmini və öz gəlirlərini artıra bilər. Bu baxımdan indiki şəraitdə yerli kommersiya bankları öz gəlirlərini artırmaq üçün son istiqaməti üstün tutmalıdırlar. Banklar əlavə vəsaitləri cəlb etmək üçün özlərinin uzunmüddətli öhdəliklərini, yəni istiqraz vərəqlərini də buraxa bilərlər. Bu vaxt bank qiymətli kağızların emitenti kimi çıxış edir. ndiki şəraitdə banklar resurs çatışmazlığı ilə üzləşməmək üçün, cəlb etdiyi müddətli qoyuluşların xüsusi çəkisini artırmaq üçün öz passivlərinin strukturunu təkmilləşdirməlidirlər. Bank hesabları növlərindən biri də müddətli hesablardır. Bu hesablarda bankların bəlli bir müddət üzrə cəlb etdiyi vəsaitlər yerləşdirilir. Müddətli he- sablar bank resurslarının formalaşmasında önəmli rol oynayır. Bu hesablardakı vəsait tədiyyə rolunu oynaya bilməz. Müddəti bir ilə qədər olan hesablar pul bazarı aləti, müddəti bir ildən yuxarı olan hesablar isə kapital bazarı alətidir. Son vaxtlar inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsində vəsaitlərin maksimum cəlb olunması məqsədilə banklar tərəfindən daha geniş spektrli xidmətlər göstə- rilməkdədir. Banklar tərəfindən emissiya edilən depozit sertifikatları da son illərdə maliyyə bazarlarında daha çox əməliyyat görməkdədir. Depozit sertifikatı ban- ka pul vəsaitinin yerləşdirilməsi barədə əmanətçinin hüququnu təsdiq edən şə hadətnamədir. Onun sahibi sertifikatı digər şəxsə verməklə həmin hüquqları, yəni əmanəti və onun faizini almaq hüququnu ona ötürmüş olur. Bankın de- pozit sertifikatları qiymətli kağızların bir növü kimi çıxış edir və müvafiq qanunvericilik əsasında tənzimlənir. Depozit sertifikatları təkrar bazara çıxarıla və orada əməliyyat görə bilir. Onlar müddətli hesablara nisbətən likvidli alət hesab edilir. Lakin depozit sertifikatları tədiyyə rolunu oynaya bilməzlər.
48 Maliyyə bonusu - pul bazarında əməliyyat aparan qısamüddətli pul aləti- dir.
Təminat məktubları - bankların fırmalara, xüsusilə də xarici ticarətlə məşğul olan firmalara verdikləri sənəddir. Bank təminat məktubu isə bankın müştərisi olan şirkətin öhdəliklərini yerinə yetirməməsi halında ortaya çıxacaq olan borcu ödəməyi qəbul etdiyi öhdəlikdir. Repo - qiymətli kağızların geri satın alınmaq öhdəliyi ilə satılması, əks- repo isə qiymətli kağızları geri satmaq öhdəliyi ilə satın alınması kimi tərif edi- lir. Əməliyyatın başlanğıcında borc pul verilərək qarşılığında qiymətli kağız satın alınır, sonunda isə qiymətli kağız borc verənə geri verilir və borcu alan aldığı pulu əlavə faizlə geri qaytarır. Reponun müddəti 1 gecədən 30 günədək və ya daha çox müddətə ola bilər. Poliçə - alacaqlının borcluya xitabən imzaladığı bir ödəmə əmridir. Əmrə yazılı sənədi imzalayan borclu, poliçəni imzalayan alacaqlıdır. Poliçə iki borcu eyni vaxtda ödəməyə yarayan bir kredit alətidir. Məsələn, topdansatan, mal sat- mış olduğu pərakəndiçiyə xitabən imzaladığı poliçə ilə borclu olduğu sənayəçiyə alacağını transfer edir.
malı kredit verən bir kommersanta iki ayrı sənəd verilir. Bu sənədlərin biri mal alınmasını göstərən sənəd, digəri isə varrantdir. Qaimə malın mülkiyyət ser- tifikatıdır. Varrant isə mal üzərində ipotek haqqıdır. Kommersant özünə kredit açan şəxsə və ya müəssisəyə qaranti olaraq varrant verir. Qaimə isə özündə qa- lır. Kommersant borcunu ödəmədən mal satarsa, alıcıya yalnız qaiməni verə bi- lir. Qaiməyə varrantın əlavə edilməsi, malın bir borc qarantisi olaraq tutuldu- ğ unu isbat edir. Alıcı, dəyəri ödərkən bu borcu da diqqətə almaq imkanını əldə edir, ancaq borcunu ödəmək şərti ilə varrantı geri ala bilər. Mağazalar qaimə ilə varrantı bərabər gətirən şəxsə malı təslim edir. Varrant metodu kənd təsər- rüfatında, otelçilikdə, sənayedə və neft ticarətində istifadə edilir. Kənd təsərrüfatı varrant tarladakı və ya fermerin əlindəki məhsulu qaranti göstərərək kredit alınmasını təmin edə bilər.
nusu 3, 6 və 12 ay müddətli, büdcə kəsirini maliyyələşdirmək üzrə dövlət tərə- findən çıxarılan borc sənədləridir. Xəzinə bonusu adsız olduğu üçün tam likvid aktivdir. Ancaq dövlətə qarşı etibarın zəif olduğu ölkələrdə müddət daha da qısadır.
alətidir. Bank kartları kredit kartlarından fərqlidir. Kredit kartının sahibi müəy- yən bir miqdara qədər ödəmə həyata keçirmədən xərcləmələri edə bilər. Bank kartı isə kredit əməliyyatını aparmaq haqqını verməz. Kredit kartının işləmə sxemi aşağıdakı kimidir: Müştəri banka bank kredit kartoçkasının alınması üçün ərizə təqdim edir. Şirkətin kredit qabiliyyəti yoxlanıldıqdan sonra, şirkətin ödəmə borc təsbit edilərək limit çərçivəsində özəl kart hesabı açılır və ona
Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|