81
yələşdirmə prinsiplərilə işləməyə çalışan yeganə bank idi, lakin 2006-cı ilin
dekabr ayında RF MB bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün lisenziyanı
ondan geri almışdır. 30 sentyabr 2006-cı il tarixinə Badr-Forte bankının
aktivləri cəmi 703,4 milyon dollar (bütün bank sistemi aktivlərinin 0,006%)
təşkil etmişdir və o, Rusiya bank sistemində aktivlərin həcminə görə 596-cı
yerdə idi. Eyni zamanda bankın şəxsi kapitalı 517,1 milyon rubl təşkil edirdi.
Aktivlərin böyük hissəsini qeyri-bank sektoruna verilən kreditlər (77%),
öhdəliklərin böyük hissəsini isə qeyri-bank sektorunun hüquqi şəxslərin
hesablaşma hesabları və depozitləri şəklində vəsaitləri (71%) təşkil edirdi.
Rusiya Bankının Xarici və ictimai əlaqələr departamentinin məlumatına
görə lisenziya bank tərəfindən bank fəaliyyətini tənzimləyən federal qanunların,
həmçinin Rusiya Bankının normativ aktlarının yerinə yetirilməməsi və
“Cinayət yolu ilə əldə edilmiş gəlirlərin leqallaşdırılmasına (yuyulmasına) və
terrorizmin maliyyələşdirilməsinə əks təsir haqqında” qanunla nəzərdə
tutulmuş tələblərin pozulması ilə əlaqədar geri götürülmüşdür. Rusiyada islam
maliyyə institutlarının xüsusi marağı Tatarıstana yönəlib. 21 iyun 2006-cı ildə
Tatarıstan Respublikası Ticarət və Xarici qtisadi Əməkdaşlıq Nazirliyi, slam
maliyyəsi üzrə Beynəlxalq Təhsil Mərkəzi (Malayziya) və “Linova” investisiya
maliyyə şirkəti arasında Tatarıstanda islam prinsiplərilə fəaliyyət göstərə
biləcək maliyyə institutlarının – bank və sığorta şirkətlərinin yaradılması
niyyətləri haqqında protokol imzalanmışdır. Tatarıstanın paytaxtında, həmçinin
Qazaxıstanın “BTA Kazan” bankının filialı fəaliyyət göstərir, lakin lazımi qa-
nunvericiliyin olmaması ilə əlaqədar olaraq, o, lazımi islam maliyyə xid-
mətlərini göstərmir.
Azə
rbaycan. Azərbaycan iqtisadiyyatında köklü dəyişikliklər davam
edir: makro və mikro iqtisadi idarəetmə sistemlərindən tutmuş müasir maliyyə-
kredit siyasətinin bütün aspektlərinədək dərin və zəruri islahatlar baş vermişdir.
Azərbaycan Respublikasının müasir bank sistemi və onun idarəedilməsi,bank
resurslarının təşkili və istifadəsi,bank menecmenti və marketinqi kimi məsələlər
bugünkü günümüzdə xüsusi aktuallıq kəsb edir.
Azərbaycan müxtəlif investisiya layihələrinin həyata keçirilməsi üçün
kreditlər verən slam nkişaf Korporasiyasının üzvüdür. lk bu cür layihələrdən
biri Azərbaycan Beynəlxalq Bankı tərəfindən 2003-2004-cü illərdə həyata
keçirilmişdir. Layihənin maliyyələşdirilməsi üçün mənbə slam nkişaf Korpo-
rasiyasının Azərbaycan Beynəlxalq Bankı üçün açdığı 4,5 milyon dollar
məbləğində kredit xətti olmuşdur. 1989-cu ildə təsis edilmiş “Kövsər Bank”
(2003-cü ildən bank slam Bankları Assosiasiyasının, o cümlədən islam ma-
liyyə institutlarının əməliyyatlarının uçotu və auditi üzrə Təşkilatların üzvü)
Azərbaycanda şəriət qaydalarına uyğun fəaliyyət göstərən yeganə kredit
təşkilatı idi. ranın özündə şəriət qaydaları ilə işləyən “Melli” ran bankının
Azərbaycanda filialı fəaliyyət göstərir.
82
Azərbaycanda hal-hazırda slam bankçılığının müştəri seqmenti mövcud-
dur və ilk növbədə aşağıdakı amillərə bağlıdır: Azərbaycan əhalisinin əksəriyyəti
müsəlmandır; Azərbaycanda investisiyayönümlü sahələr çoxdur və bu nədənlə
Azərbaycanda slam bankçılığının inkişafı üçün çox böyük imkanlar var.
Bundan başqa slam nkişaf Bankı islam münasibətləri prinsipi çərçi-
vəsində Azərbaycan kommersiya banklarına öz dəstəyini davam etdirir.
Azərbaycan Beynəlxalq Bankı islam prinsipləri çərçivəsində slam nkişaf
Bankı ilə artıq bir çox layihələrdə fəal əməkdaşlıq edir. Xatırladaq ki, hələ
2011-ci ildə Beynəlxalq Bankda islam bank məhsul və xidmətlərinin tətbiqi
üzrə müvafiq konsepsiya qəbul olunub. Həmçinin bank islam bankçılığının
tətbiqi çərçivəsində 2009-cu ildə " slam pəncərə" bölməsinin açılmasına dair
xüsusi işçi qrupu yaradıb. Elə o vaxt da məlum olmuşdu ki, konsepsiya çər-
çivəsində qüvvədə olan qanunvericilik əsasında işlərin başlanması və
qanunvericiliyə müvafiq dəyişikliklərin edilməsi üzrə təkliflər hazırlanıb. Artıq
Beynəlxalq Bankın islam bank işi sahəsində ixtisaslaşan yeni strukturu
fəaliyyət göstərir.
Hazırda bankın islam bankcılığı çərçivəsində tətbiq etdiyi maliyyə
alətlərinə "Murabaha", "2 pilləli Murabaha" və " jarə"ni aid etmək olar.
Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanda həm vətəndaşların, həm də bankların ənə-
nəvi formada hissəli ödənişlərlə bağlı praktiki vərdişləri və təcrübələri var, onda
zənnimcə ilkin olaraq xüsusilə Murabaha və jara maliyyələşmə üsullarının
tətbiqi Azərbaycan bazarı üçün münasib olardı.
Ancaq, AR Banklar haqqında qanunun 33-cü maddəsinə görə, bank
ticarətlə məşğul ola bilməz. Amma islam bankçılığının fəlsəfəsi budur ki, bank
öz müştərisi ilə riskləri və gəlirləri bölüşür.
Dünya üzrə
ə
n iri islam bankları
Adı
Ölkə
Aktivlə
rin hə
cmi ,
ABŞ
mln.dol.
Ar-Rajhi Banking & Investment
Corporation
Səudiyyə Ərəbistanı
7711
slamic Development Bank
Səudiyyə Ərəbistanı
5054
Kuwait Finance House (KSC)
Küveyt
4273
Muslim Kommersial Bank
Pakistan
3206
Faisal Islamic Bank of Egypt
Misir
1572
Allied Bank of Pakistan
Pakistan
1541
Dubai Islamic Bank
BƏƏ
1492
Bank slam Malaysia
Malayziya
1143
Qatar Islamic bank
Qətər
876
Jordan Islamic bank of Finance &
Investment
ordaniya
795